Türkiye'nin internet altyapısı Türk Telekom'un denetiminde. Türk Telekom'un kendi İnternet Servis Sağlayıcısı (İSS) olan TTNET başta olmak üzere tüm İSS'ler bu altyapı üzerinden internete bağlanıyor. Bu demek oluyor ki, internet trafiğinin aktığı köprünün gişesinde Türk Telekom oturuyor.
Türkiye’nin kitlesel DPİ sistemi: Phorm
Bilindiği üzere, Alternatif Bilişim Derneği, geçtiğimiz Ekim ayında Türk Telekom grubuna dahil olan TTNet ve PT Reklam hakkında, "Phorm adı verilen sistem aracılığıyla internet kullanıcılarının rızası ve bilgisi olmadan hayata geçirilen sistem ile kişilerin internetteki verilerinin izinsiz olarak ele geçirildiği ve ticari amaçla haksız kullanıldığı" iddiasıyla suç duyurusunda bulunmuştu.
Bunun üzerine, Bilişim Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) Aralık 2012’de bu servisi durdurmuş, üç ay içinde sonlandıracağı bir soruşturma başlattığını duyurmuştu. Yaklaşık dört ay geçmiş olmasına rağmen soruşturma hala sonlanmadı. Üstelik, TTNET ve PT Reklam'ın adı Gezinti olarak değiştirilen servisi, bu ay başında değişik arayüz ve farklı sunucularla tekrar hizmete girdi.
Phorm veya şimdiki adıyla Gezinti, türünün ilk ve tek örneği değil. Bu gibi sistemlere Derin Paket İncelemesi (DPİ, DPI veya Deep Packet Inspection) sistemleri deniyor. DPİ sistemleri, kullanıcıların internet üzerindeki iletişimlerinin kapsamlı olarak gözetlenmesine yarıyor. Yani bir benzetme yapmak gerekirse sadece kime telefon açtığınız değil, ne konuştuğunuz da dinleniyor. Bu nedenle, bu sistemlerin hem ticari niyetlerle hem de yasadışı dinleme faaliyetlerinde kullanılmaları mümkün.
Türk Telekom'dan DPİ "hizmeti"
Ancak kamuoyu Phorm, PT Reklam, TTNet ve BTK ile meşgulken, Türk Telekom'un kendi bünyesinde de bir DPI birimi olduğu ortaya çıktı. Meğerse, Türk Telekom DPI çalışmalarına Mayıs 2011'de başlamış. Ne yazık ki, bu birimin ne işle meşgul olduğunu bilemiyoruz. Zira, bu konuda görüşmek istediğimiz Türk Telekom DPI birimi yetkilisi sorularımızı yanıtlamayı reddetti.
MİT, Emniyet ve Jandarma Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nundan muaf mı tutulmak istiyor?
Tüm bunlar, Türkiye’nin kitlesel olarak izlenmesinin işaretleri olarak görülmeli. İki ileri bir geri olarak da olsa ilerleyen bu sürecin yanında, kullanıcılara bazı yasal güvenceler getirecek olan bir yönetmeliğin yürürlüğe girmesi ise ertelenmekte.
Geçtiğimiz hafta Alternatif Bilişim Derneği ve başka sekiz kurum, "Türkiye’de İnternet’in 20. Yılı" etkinlikleri kapsamında "Türkiye’de İnternet’in Durumu" adlı bir rapor hazırlamıştı. Kişisel verilerin korunması kanununun halen yürürlüğe girmemesinin önemli bir hukuki eksiklik olduğunun vurgulandığı raporda, bu eksikliğin temel nedeninin hükümetin özerk bir veri koruma kurulu oluşturulmasına olumlu bakmamasına ek olarak, MİT, Emniyet ve Jandarma gibi kurumların bu yasadan muaf olmak istemeleri olduğu belirtiliyordu.
Anlaşılan, geçtiğimiz senelerde daha çok sansür karşıtlığı olarak vücut bulan internet alanındaki özgürlük mücadelesi, bu sene sistematik izlenme ve fişlenme mekanizmalarını da gündemine alacak.
Yasa Süreci Nasıl Gelişmişti?
BTK, 24 Temmuz 2012 tarihinde elektronik haberleşme sektöründe kişisel verilerin işlenmesi, saklanması ve gizliliğinin korunması için elektronik haberleşme sektöründe faaliyet gösteren işletmecilerin uyacakları usul ve esasların düzenleyen bir yönetmelik yayımlamıştı. 5 Kasım 2008 tarihli ve 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanununun 4., 6., 12. ve 51. maddelerine dayanarak hazırlandığı belirtilen yönetmelik, 24 Ocak 2013'de yürürlüğe girecekti.
Ancak, 15 Şubat 2013 günü bu yönetmeliğin yürürlüğe girmesi 27 Temmuz 2013'e ertelendi.
BilimsoL ekibi tarafından hazırlandı.
facebook.com/BilimsoL
twitter.com/BilimsoL