soL (DIŞ HABERLER) Uluslararası bir araştırma grubu insanda konuşma becerisini anlama yolunda çok önemli temeller atan bir çalışmaya imza attı. Bilim insanları ilk kez konuşmanın gelişiminin önemli evrelerini tekrar kurgulayabilecekleri bir "model fare" geliştirmeyi başardılar.

"Cell" dergisinde yayınlanan habere göre araştırmacılar, farelerin FOXP2 genlerinin değiştirilmesi ile beynin iletişim ve yönetim işlevlerinden sorumlu bazal ganglion bölgesindeki sinir aktivitelerinde hareketlilikler gözlemlediler. Bu bölge insanda konuşmanın evrimi açısından kritik olarak kabul ediliyor.

İnsan ve şempanzenin 6 milyon yıl önce gelişme çizgilerinin ayrışmasından bu yana hangi genetik değişiklikler insanların günümüzdeki yeteneklerini kazanmalarının önünü açtı? Bu, günümüzde genetik araştırmaların en çok odaklandığı sorulardan biri. İnsanın öne çıkan özelliklerinin başında konuşma becerisi geliyor ve FOXP2 geninde geçekleşen 2 değişikliğin insanın konuşma becerisi kazanmasında önemli rol oynadığı ön görülüyor. Söz konusu araştırma ilk defa olarak bu genetik değişikliklerin işlevsel sonuçlarını ortaya çıkarmayı amaçlıyor.

FOXP2 ve konuşma
FOXP2 konuşma becerisi ile ilintili yegane gen olarak biliniyor. Bu genin işlevsel iki kopyası dışında, sadece tek kopyası bulunan kişiler konuşmakta büyük zorluklar yaşıyorlar. Bunun yanı sıra genin eksikliği diğer yeteneklerin gelişmesine çok az ya da hiç etki yapmıyor.
Evrimin 100 milyon yıllık süreci içerisinde, primatlar ve kemirgenlerin FOXP2 genleri arasında tek bir amino asit farkı oluştu. Ama insan evriminin 6 milyon yıllık sürecinde bu fark 2 amino asite çıktı. Bu son farklılaşmanın işlevsel etkilerinin ortaya çıkartılması, Max-Planck Evrimsel Antopoloji Ensitüsü'nden Wolfgang Enard'ın önderliğinde ki bir grup tarafından oluşturulan "model fare" deneylerinin itici gücünü oluşturuyor.

"İnsanlaştırılmış" fare
Bilim insanları sözü geçen genetik modeli oluşturmak için faredeki FOXP2 genini insandaki gibi yani iki amino asit farkı olacak şekilde değiştirdiler. Daha sonra bu "insanlaştırılmış" fareler, normal genler taşıyan akrabaları ile karşılaştırıldılar. Münih'te bulunan Alman Fare Kliniği'nde yapılan incelemelerde insansı FOXP2 genine sahip fareler 200'ün üstüne psikolojik ve morfolojik etkiye karşı değişik bir tepki göstermediler. Davranış testlerinde bazı farklılıkların görülmesi, gen değişiminin etkisinin asıl olarak beyinde oluştuğunu ortaya koydu.
Çalışma insan evriminin bir fare üzerinde modellenebileceğini göstermesi açısından büyük önem taşıyor. Max-Planck Enstitüsü araştırmacıları konu hakkında yaptıkları açıklamada "Bu insan evriminin bilmecesini çözmede küçük ama önemli bir adım. Çok basit olmayan ama heyecan verici bir bilmece ile karşılaşacağımızı düşünüyoruz" dediler.