ABD Bilimler Akademisi'nin dergisinde (Proceedings of the National Academy of Sciences - PNAS) yayınlanan çalışmada dinozorların yokoluşundan bu yana geçen 65 milyon yıllık sürede memeli boyutundaki artış ve azalmalar incelendi. Kedi boyutundaki bir kara memelisinden, fil boyutuna gelmenin 10 milyon nesil aldığı ortaya çıkarılırken, balina gibi deniz memelilerinin boyutlarına ulaşmak için bunun yarısı kadar sürenin yeterli olduğu hesaplandı.

Avusturalya'daki Monash Üniversitesi'nden Dr. Alistair Evans liderliğinde 20 biyolog ve palentologun yer aldığı çalışmada son 65 milyon yıl boyunca çeşitli kıtalar ve okyanuslarda yaşamış filler, primatlar ve balinalar da dahil olmak üzere 28 farklı memeli grubunun boyutlarında gerçekleşen değişimler incelendi. Farklı ergenlik sürelerine sahip türler arasında (fare 2 ay, fil ve insan 10-15 yıl) karşılaştırma yapabilmek için değişimler yıl bazında değil nesiller bazında ele alındı.

Çalışmada, vücut boyutundaki küçülme hızının, büyüme hızından 10 kat fazla olduğu, cüceliğe kadar giden küçülmelerin sadece 100.000 nesilde gerçekleşebildiği keşfedildi. Fosil kayıtlarından pigme mamut, cüce hipopotam ve “hobbit” (çok kısa boylu) insan türleri gibi 'küçülmüş' türlerin özellikle de adalarda yaşamış olduğu biliniyor. Bunun açıklaması, ada gibi küçük ve kaynakların sınırlı olduğu ortamlarda ufak olmanın üstünlük sağlaması. Bu sayede daha az yiyeceğe ihtiyaç duyuluyor ve daha hızlı üremek mümkün oluyor. Evans ve arkadaşlarının çalışması, bu tür değişimlerin hızlı yaşanabildiğini gösteriyor.

Kara memelileri için vücut büyüklüğünün 1000 katına çıkması, yani tavşan boyutundan file evrilmesi ise ancak 10 milyon nesilde gerçekleşebiliyor. Bunun sebeplerinden başlıcası daha büyük vücut ağırlıklarını taşımak için iskelet yapısında çok ciddi değişim gerekmesi. Bu değişimler de ancak çok uzun nesiller boyunca biriken mutasyonlar sonucu gerçekleşebiliyor.

Balinalardaki büyümenin kara memelilerinden iki kat hızlı gerçekleştiğini belirten araştırmacılar bunun muhtemelen suyun ağırlığı destekleyebilmesinden kaynaklandığını düşünüyorlar.

Araştırmacılar insanlar gezegenin kaynaklarına hükmetmeye devam ettikçe, varolan diğer hayvanların vücut büyüklüklerinin çok büyük artışlar göstermesinin pek olası olmadığını da ekliyorlar.

Kaynak: Alistair R. Evans et al., The maximum rate of mammal evolution, PNAS, 2012. http://www.pnas.org/content/early/2012/01/26/1120774109

(soL - Bilim)