Depremde binlerce bina yıkılmış on binlerce bina oturulmaz hale gelmişken, bu binaları yapanlar ve binalara uygun diyenlerin binlercesine hâlâ ulaşılamamıştır. 

Sorumlu aranıyor?

Deprem bölgesinde binlerce ev yıkıldı ve on binlerce ev de oturulamayacak derecede hasar gördü. Resmi açıklamalara göre, 22 Şubat akşamı itibariyle yaralananlar 114 bine ve rahmetli olanlar da 43 bine çıktı. Bu felaket, geçmiş depremlerde olduğu gibi, Kahramanmaraş depremi öncesinde ve sonrasında da, bilerek ya da bilmeyerek yetkililerin pek çok konuda ilgisiz kaldığını, eksik ve yanlış kararlar aldığını göstermiştir.

Örneğin depremden önce; 

  • Halk arasında bilinen adıyla ‘Deprem Vergisi’ olarak 90 milyara yakın para toplanmıştır.
  • Neredeyse yalvar yakar “Yapmayın” dendiği halde, bile bile Hatay Havaalanı yapılmıştır. 
  • 2018’de çıkarılan bir imar affı ile depremin vurduğu 10 ilde toplam 294 bin kaçak yapı affedilmiştir. 
  • Jeoloji Mühendisleri Odası, 2 Mart 2021’de 'Kahramanmaraş’ın Depremselliği” konulu bir rapor hazırlayıp ilgililere göndermiştir. Bu raporda oluşabilecek depremden ve olası etkilerinden söz edilip alınması gereken önlemlere yer verilmiştir. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), ilgili valiliklerle birlikte tüm iller için ‘İl Afet Risk Azaltma Planı’ hazırlamıştır. Bu raporlarda da deprem olasılığına ve etkilerine değinilip alınması gereken önlemlere yer verilmiştir. Düzce’de 23 Kasım 2022 günü yaşanan 5,9 şiddetindeki deprem üzerine AFAD, Aralık 2022’de bir ‘Düzce Depremi Etki Analizi Raporu’ yayımlamıştır. Bu raporda da, deprem sonrasında yaşanan yetersizliklere ve ne yapılması gerektiğine değinilmiştir. 
  • İskenderun'un 6 mahallesine ilişkin ‘riskli alan’ kararı, Şubat 2022’de kaldırılmıştır. 
  • AFAD’ın depremle ilgili araç-gereç gereksinimini karşılamak için 2022’de açtığı ihaleler iptal edilmiştir.

Deprem olduktan sonra; 

  • Bakanlarla yöredeki valiler, kaymakamlar, savcılar, güvenlik güçleri, … yetkilerini kullanıp kendi başlarına hareket edememişlerdir. 
  • Hatay Havaalanı depremde hasar görmüş ve bir hafta kadar hava ulaşımına kapalı kalmıştır. 
  • İmar affıyla yıkılmaktan kurtulan binaların önemli bir bölümü yıkılmış ya da hasar görmüştür. 
  • Olası depremlerle ilgili olarak hazırlanmış raporlara karşın herhangi bir önlem alınmamış olduğu ortaya çıkmıştır.
  • Kızılay’ın Malatya’da bulunan konteyner fabrikasının, yedek konteyner üretmemiş olduğu anlaşılmıştır. 
  • AFAD gibi, bilimsel gerçeklerle hareket etmesi gereken bir kurumda, bilimselliğe değil de, işi ‘kader’e havale eden kişilerin istihdam edildiği görülmüştür.
  • Depremde enkaz altında canlı olduğunu saptayan köpek sayısı Almanya’da 200 bin kadarken, Türkiye’de bu sayının ancak 44 olduğu açıklanmıştır.  
  • Kızılay’ın ve AFAD’ın yeteri kadar çadır ve konteyner depolamadığı ortaya çıkmıştır.
  • Bazı binalarda ‘kolon kesildi’ ihbarlarına karşı takipsizlik kararı verildiği belli olmuştur.
  • Depremde binlerce bina yıkılmış on binlerce bina oturulmaz hale gelmişken, bu binaları yapanlar ve binalara uygun diyenlerin binlercesine hâlâ ulaşılamamıştır. 
  • Depremzedelere yardımda deneyimli olan ve deprem bölgelerine anında çadır gönderen Kızılay’ın personeli ve çadırları deprem bölgesinde pek görülmemiştir. 
  • Depremde ilk önce halkın yardımına koşması gereken AFAD, bazı deprem bölgelerine günlerce uğramamıştır.
  • Gölcük depreminde ilk üç saat içinde 33 bin kişiyle kurtarma faaliyetini başlatmış olan TSK, Kahramanmaraş depreminde ilk gün halkın yardımına koşmamıştır. Alana çıktığında da personel sayısı yeterli olmamıştır. 
  • Depremzedelere yardım ulaştırmada ve kurtarma faaliyetlerinde can alıcı işlev olan Twitter, Tiktok ve sosyal medyaya bir ara kısıtlama getirilmiştir. 
  • AFAD bazı yörelerde, “Enkaz altında canlı kalmadı” diyerek enkaz kaldırma çalışmalarını başlatmıştır. Ancak AFAD’ın bu açıklamasından sonra, 17 Şubat’a kadar enkazdan beş canlı insan çıkarılmıştır.   
  • 5 katken deprem nedeniyle 3 kata inmiş binaya ‘az hasarlı’ raporu verilmesi gibi içinde oturulamayacak pek çok binaya ‘az hasarlı’ raporu verilmiştir. 
  • Bir bakanın “Hasarsız ya da az hasarlı binalara girebilirsiniz” demesi üzerine az hasarlı raporu verilen evlerine girenler, 20 Şubat akşamı yaşanan depremde enkaz altında kalmışlardır. 
  • Kaldırılan enkazın bir bölümü dere yatağına dökülmüştür.

Bu konulardaki sorumlular kimlerdir?

Şimdiye dek bir tek kişinin bile istifa etmemiş olması, yukarıda örneklenen olumsuzlukların sorumlusunun/sorumlularının olmadığı anlamına gelmemektedir.

Bu arada bizlerin de, yıllardır insana, barışa ve eşitliğe önem vermeyen piyasacı ve gerici partileri iktidara taşımaktan sorumlu olduğumuzu unutmamak gerekir. 

[email protected]