Beatles hayranı olabilirsiniz, azılı bir koleksiyoncu da olabilirsiniz, ama hayranı olduğunuz topluluğun tüm kayıtlarını toplamak gibi bir hevesiniz varsa, ülkenin en zengin ailelerinden birinin mirasyedisi olsanız bile size en kısa yoldan eve dönmenizi tavsiye ederim. Zira Beatles plakları eksiksiz olarak toplanabilecek topluluklardan biri değil, müsebbibi tüm zamanların en nadir iki kaydını içermesi. İlki bir kayıt için halka açık açık artırmada ödenen en yüksek fiyatı gören parça. Diğeri ise Paul McCartney’nin kasasında kitli bulunan single. İkisi erken Beatles’ın yani The Quarrymen’in gizli tarihini temsil ediyorlar.

15 Eylül 1994’te EMI, Sotheby’s’de Quarrymen’in 1957’de yapılmış iki şarkılık kötü bir kaydı için 78 bin 500 pound ödemişti. Müzayedenin yapıldığı gün salonda çalınan “Putting on the Style” ile tüm dünya, Beatles öncesi John Lennon’un nasıl ses çıkardığını duymuş, bu ukala gencin doğuştan bir yıldız olduğuna tanık olmuştu. Topluluk Mart 1957’den 1960 baharına kadar yaklaşık üç yıl hayatta kalmıştı, ancak kökleri 1955’e kadar uzanıyordu.

***

Ellilerin ortasında rock’n roll, İngiliz gençliğinin kapılarına kadar dayanmıştı, ama bir de aynı günlerde İngiltere gençliğini büyüleyen skiffle çılgınlığı vardı. Chris Barber’s Jazz Band’in bançocusu Lonnie Donegan’ın öncülüğünü yaptığı, Amerika’nın güney eyaletlerinden gelen skiffle müziğinin cazibesi neredeyse herkesin çalabileceği kadar basit olmasında yatıyordu. Donegan’ın, “Rock Island Line”ı 14 yaşındaki John’a ağız mızıkasından gitara geçmesi için ilham verirken, Quarrymen’in bançocusu Rod Davis “bu şarkı çalmak için 40 kişilik orkestraya gerek olmadığını anlamamızı sağladı” demişti. 

Mimi teyzesi ve annesi Julia’yı ikna eden John, 17 pound karşılığı ikinci el bir akustik gitar aldırmıştı ama hakkıyla çalamayacağını anlaması uzun sürmemişti. Mimi günde on kez “gitar çok iyi John, ama sakın bundan geçimini sağlamaya kalkışma” diyordu. John, en iyi arkadaşı Pete Shotton’a bir skiffle grubu oluşturmalarını önermişti, makarasına. Shotton, John’un yeteneksizliğinin farkındaydı, bu yüzden isteksizce kabul etmiş; kısa süre sonra kendini evlerinin bahçesindeki kulübede, bas yapmak için eski bir meyve sandığı ve süpürge sapı ararken bulmuştu. Önce kendilerine siyah kot pantolon ve beyaz gömleklerden sonra Black Jacks adını vermişler, ancak gitarcı Eric Griffiths, davulcu Colin Hanton ve bançocu Rod Davis saflara katıldığında, isimlerini okullarına istinaden Quarrymen’e çevirmişlerdi.

Paul ile aynı enstitüde okuyan Ivan Vaughan ve Nigel Whalley, süpürge saplı bası geçici olarak devralmış, ancak hiçbiri hava saldırısı barınağındaki provaların ötesine geçememişti. Ivan ise John’u Paul ile tanıştıran kişi olarak tarihe geçmişti. 

Quarrymen, evden sonra halka açık yerlerde performans sergilemeye başlamıştı. 6 Temmuz 1957’de Woolton’daki St. Pete’s kilisesinde çaldıklarında John burada Paul ile tanışmıştı. John’un gençlik kulübünden arkadaşı Bob Molyneux, bu performansı kaydetmek için Grundig TK8 kayıt cihazını kurmuştu. Bu önemli kayıttan iki şarkı -Lonnie Donegan’ın “Putting on the Style” ve Elvis’in “Baby Let’s Play House” versiyonları- yıllarca hayatta kalmış, Molyneux kısa bir süre sonra performansın geri kalanını sildiğini itiraf etmişti. 

***

John ve Paul’ün tanışmasından bir iki hafta sonra Pete Shotton, Paul’u Woolton’da bisiklete binerken görmüş, John adına Quarrymen’e davet etmişti. Ülkede gençler rock’n roll’a yükselirken, Paul’un gelişi, skiffle çılgınlığının düşüşüyle aşağı yukarı aynı zamana denk gelmişti. Paul’un Quarrymen ile ilk konseri o Ekim’de gerçekleşmişti. Ertesi şubat ayında Paul, topluluğu parlak gömlekleri ve renkli çorapları ile sınıf arkadaşları arasında ünlü olan 14 yaşındaki George Harrison ile tanıştırmış, o da yavaş ama emin adımlarla onlardan olmuştu.

1958 topluluk için sessiz bir yıldı; ancak Paul’ün piyanist arkadaşı John Duff Lowe’u ekibe dahil etmesinin dışında mühim olan, The Crickets’in “That’ll Be The Day”i ile McCartney/Harrison kompozisyonu “In Spite Of All The Danger”ı içeren 10 inç 78 devir bir asetatın kaydedilmiş olmasıydı. Kayıtları asetata aktaran kişi 38 Kensington’da Viktorya döneminden kalma teraslı evinin ön odasında elektrikçi dükkânı işleten Percy Francis Phillips idi. Hayatı boyunca country hayranı olarak yaşayan bu adam, 1955’te oturma odasında derme çatma bir stüdyo inşa etmişti. Topluluğun ilk ilk profesyonel kaydını bu odada M.S.S. makinesinde kesmişti. Quarrymen, Percy’nin stüdyosundan yalnızca bir kopya ile ayrılmıştı. Her üye bir süre için ödünç alma, onu aile ve arkadaşlarına çalma hakkına sahipti. Kayıt 1958’de Crosby’de Littlewoods fabrikasından bir işçinin eline düşmüştü (muhtemelen davulcu Colin Hanton’un bir arkadaşı). Şans eseri, 1958’in sonlarında Lowe asetatı bulmuş ve Paul, 1981’de kesenin ağzını açana kadar elinde tutmuştu.1

Yirmi yılı aşkın süredir asetatı elinde bulunduran Lowe, 1981’de açıklanmayan bir meblağ karşılığında yaptığı satış anlaşması gereği kayıtlar hakkında hiç konuşmamıştı. Paul ile anlaşmadan önce Lowe, asetatı satmaya yeltenmiş ve bir Beatles tüccarıyla temasa geçmişti. Ancak satıcı Lowe’a yeterince para teklif edemeyince Sotheby’s müzayedesini önermişti. Paul’ün ve avukatlarının dikkatini çeken şey satışın ön tanıtımıydı. 

***

Asetatın yegâne kopyası Paul’de şimdi, bu satış hikâyenin sonu değil. Orijinal asetat adeta ulusal bir hazine olmasına rağmen, ikinci bir baskısı vardı. Aynı yıl Paul, asetatın her iki tarafını da yeniden düzenletmiş, ardından özel olarak 78 ve 45 devir single bastırmıştı. 

Yeniden düzenleme, Beatles’ın tüm albümlerini yaptığı ünlü EMI kompleksinin arkasındaki Abbey Road stüdyosunun 13 numaralı odasında yapılmıştı. Paul, diskin orijinaline mümkün olduğu kadar benzemesini istediği için yeni bant, Essex Dagenham’a Orlake fabrikasına gönderilmişti. Fabrika altmışların başlarında gomalak üretimini durdurmuştu, ancak stoklarında azıcık yedek malzeme vardı. Yeni kopyalar, toplam iki düzine kadar disk, materyal tükenene kadar, benzer sayıda vinil 7 inç 45 devir single olarak üretilmişti. 

Etiketler, el yazısıyla yazılmış orijinallerin kopyalarıydı. Bu arada Percy’nin orijinal diski 1958’de içine soktuğu eski Parlophone kılıfı da yeniden üretilmişti. 7 inç versiyonunda, hız 45 devir olarak değiştirilmişti. İş tamamlanınca kalıplar ve kusurlu kopyalar imha edilmiş, Paul 50 kopyayı teslim almıştı. Söylentiye göre bazılarını en yakın arkadaşlarına Noel hediyesi olarak vermiş, kalanı ise bir kasaya kilitlenmişti. Bu durumda Paul’ün yaptırdığı yeni baskılar öylesine nadir ki, şayet biri piyasaya çıkarsa, fiyatı EMI’ın müzayedede ödediğinden fazla olacağı muhakkak. Henüz tanıma şerefine nail olamadığımız mirasyedi arkadaş sorarsa:

- “En son kaça olur?”

Quarrymen’den kalan mirasa bir fiyat koymak, artık elbette sadece Paul McCartney’nin kesebileceği bir racon. 

Murat Beşer ([email protected])

Bu yazı için Complete Introduction to Record Collecting adlı kitabı kaynak olarak kullandım. Kitabını iki ay boyunca ödünç veren komşum, (usta gitarcı, yaşayan efsane) İzi Eli’ye, ayrıca bir detay konusunda danışma ihtiyacı duyduğum (ayaklı plak kütüphanesi) Gökhan Aya’ya teşekkür ederim.

• 1. Lowe ayrıldıktan sonra Quarrymen, John Lennon, Paul McCartney, George Harrison ve Colin Hanton’a inmiş, iki üye daha alınmıştı. Bunlardan ilki Les Stewart Quartet’te çalan Kenneth Brown adlı bir basçıydı. Pete Best’in Casbah kulübünde para tartışmasının ardından 1959’da ayrılmıştı. Son adam Stuart Sutcliffe’in gelişiyle bir dizi isim değişikliğine gitmişlerdi: önce Beatals, sonra Silver Beats ve Silver Beetles (veya Silver Beatles) ve nihayet The Beatles...