Hazine Destekli krediler yaygınlaştıkça bankaların bu gibi kötü sürprizlerle karşılaşmaları da önlenmiş olur. Onların ödemediklerini Devlet öder.

Borç alan KOBİ'lere ilave istihdam desteği

Dün yayımlanan 7319 sayılı Yasada mikro ve küçük ölçekli KOBİ’lere de destek sözü veriliyor; Tayyip Erdoğan’ın “ilave istihdama finansman desteği” adını verdiği bir yöntem uygulanacak.

Bu modelde destek, nakden verilmiyor. Yararlanmak isteyenler borç almak zorunda. Kurgusu şöyle; 50’den az sigortalı işçi çalıştıran KOBİ’lere Temmuz 2021- Haziran/2022 arasında yeni istihdam edecekleri, her işçi için (5 kişiye kadar), kamu bankalarının birinden, kredi garanti fonu kefaletiyle, 6 ayı ödemesiz 24 ay vadeli 100 bin lira kredi kullandırılacak. SGK’na ve İşsizlik Fonuna ödedikleri primler kredi faizinden düşülecek. Düşülen tutar İşsizlik Fonundan alınıp bankaya yatırılacak.

Binlerce işletme batıyor, kalanlar ise bırakın yeni istihdamı, sigortalı işçilerinden kurtulmaya çalışıyor. Bu koşullarda kim nasıl işçi alıp da yeni istihdam yaratsın?

Belki bu yüzden maddede KOBİ’ler kendilerine tanınan bu hakkı kötüye kullanmasın diye iki sayfa uzunluğunda kurallar sıralanmış; yeni moda deyişle 6 bin vuruştan çok tutuyor. Verilen de dişe dokunur bir tutar olsa keşke. Öyle de değil; İşsizlik Fonuna iki yılda toplam maliyetinin 1 milyar 600 bin lira olması bekleniyor.

Plan ve Bütçe Komisyonu raporunda, 714 bin işletmeye toplam 10 milyar liralık kredi kullandırılırsa yaklaşık 100 bin ilave istihdam sağlanacağı ve İşsizlik Fonundan bankalara iki yılda 1 milyar 600 milyon lira para aktarılacağı hesaplanmış.

Karşılaştırma yapalım: İşsizlik fonundan yalnızca Nisan ayında teşvik ve destek ödemeleri adı altında patronlara 1 milyar 300 milyon liranın üzerinde nakit verildi.

Asıl amacın KOBİ’leri desteklemek olmadığı çok açık. Zaten Tayyip Erdoğan 12 Mart günü ekonomi paketinin ayrıntılarını açıklarken, Kredi Garanti Fonu ile işbirliği ve Hazine kefaletiyle verileceği için uygun koşullarda kredi bulabileceklerine vurgu yapmıştı.

**********

İşsizlik Fonunda varlık olarak gösterilen tutarlar, düşük faizli hazine kağıtlarına yatırılıyor ve böylelikle Kamunun finans gereksinmesi ucuza karşılanmış oluyor. Bu yüzden de erimesin diye çok cimri davranıyorlar.

Aslına bakarsanız 2-3 yıldır Fona gerçek anlamda nakit girişi olmuyordu. İşçi, işveren ve devlet katkısından oluşan primler dağıtılıyor, kalmışsa fazlası portföye ekleniyordu. En büyük gelir kalemi ise hesaben tahakkuk ettirilen ve yine devlet tahvili almakta kullanılan faizlerdi.

Gerçek anlamda nakit girişi giderek azalıyor olsa da tahakkuk ettirilen faizler sayesinde varlıklarındaki yükseliş sürüyordu. 2014 yılında 81 milyar lira iken izleyen yıllarda her yıl yaklaşık 10’ar milyar lira artarak 2019 yılında 131,5 milyar liraya ulaşmıştı.

2017 yılında prim gelirleri ile devlet katkısı olarak 15,5 milyar lira gelir elde edilmiş; 3,8 milyarı işsizlik ödeneğine, 9,5 milyar lirası teşvik-destek-aktif işgücü programları-işbaşı eğitimi gibi adlarla patronlara olmak üzere 13,3 milyar lirası harcanmış, artan iki milyar lira ve tahakkuk ettirilen 10 milyar lira faiz varlıklarına eklenmişti.

Salgın, bu saadet zincirini bozdu. Aralık/2019’daki 131,5 milyar lira tutarındaki varlığı, 9 Mayıs 2021 tarihinde 89,3 milyar liraya düştü. Üstelik erime hızla sürüyor. Ocak-Nisan 2021 arasında faiz hariç 10 milyar lira gelir elde edildi. 15 milyarı kısa çalışma-nakdi ücret desteği ve işsizlik ödeneği olarak 15 milyar; teşvik, destek, aktif iş gücü programları gibi adlarla patronlara 10 milyar lira olmak üzere toplam 25 milyar lira ödendi.

*****

Fonda kalan parayı küçük ve mikro ölçekli KOBİ’lere kullandırmayı düşünmüyorlar. Bunun yerine, KGF destekli ve Hazinenin kefil olduğu kredilere yönlendirmeye çalışıyorlar.

Kredi Garanti Fonu; TOBB, KOSGEB, TESK, TOSYÖV, MEKSA ve 27 bankadan oluşan bir ortaklık. Kredi arayanlara belirli koşullarda kefalet desteği sağlıyor. Daha kolay kredi buluyorlar. 2009 yılında Hazinenin kredi garanti kuruluşlarına nakdi kaynak aktarma yetkisi verildi. Aktarabileceği kaynağın tutarı 2021 yılında toplam 25 milyar lira.

KOBİ’leri KGF güvencesinde kredi kullandırmaya çalışmalarının önemli bir nedeni var: dönmeyen krediler bankalarda sorunlara yol açıyor. Ve alacaklarını çok ucuza satmak zorunda kalıyorlar. Mart ayında İş Bankası 745 milyon lira tutarındaki alacağını 72 milyon liraya sattı.

Hazine Destekli krediler yaygınlaştıkça bankaların bu gibi kötü sürprizlerle karşılaşmaları da önlenmiş olur. Onların ödemediklerini Devlet öder.