Türkiye angajman kurallarını mı uyguluyor?

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya'ya ait savaş uçağının angajman kuralları gereği vurulduğunu ve bunun uluslararası hukuka uygun olduğunu söyledi. Peki gerçek böyle mi?

Ali Ufuk Arikan

Rusya'ya ait savaş uçağının vurulması sonrası Cumhurbaşkanı Erdoğan yine "angajman kuralları" dedi. Erdoğan bunun uluslararası hukuka uygun olduğunu söylerken durum hiç de öyle görünmüyor. Suriye'nin 2012 yılında Türkiye'ye ait savaş uçağını düşürmesi sonrası değiştirilen angajman kuralları çerçevesinde Türkiye uyarı dahi yapmadan Suriye'ye ait hava araçlarını vuracağını belirtmişti. Bu karar sonrası bir Suriye helikopterini ve savaş uçağını düşüren Türkiye, Rusya'ya ait savaş uçağını ise uyardıktan sonra vurduğunu açıkladı. 

ANGAJMAN KEYFİYETİ

Uçağın düşürülmesinin ardından yeniden gündeme gelen "angajman kuralları" konusunda  soL'a açıklamalarda bulunan Anayasa Mahkemesi eski raportörü Ali Rıza Aydın, angajman kurallarının uygulama yönünden uygulayıcı ülkenin keyfiyetine kaldığını söyledi. Angajman kurallarının savaş ilanı yapılmadan askeri alanda karşı karşıya gelişleri içerdiğini belirten Aydın, angajman kuralları çerçevesinde uyarı yapılması ve diyalog kurulmasının esas olduğuna dikkat çekti ve iletişim kurulmasının olanaklı olduğu uçaklarda düşürme seçeneğinin son derece anlamsız olduğunu dile getirdi.

Reuters'e konuşan ABD'li bir askeri yetkili, yaptıkları incelemelerin ardından Türkiye tarafından düşürülen uçağın, Suriye hava sahası içerisindeyken düşürüldüğü sonucuna vardıklarını söyledi.

Rusya'nın uyarı yapılmadığı yönündeki açıklamalarını da hatırlatan Aydın, Türkiye'nin hamlesinin ardından Rusya'nın da angajman kurallarını devreye sokma hakkının doğduğunu söyledi.

Erdoğan'ın dün yaptığı 2 uçaktan biri düşürüldü açıklamasını da sorduğumuz Ali Rıza Aydın, "Rusya diğer uçakla Türkiye'ye benzer bir karşılık verebilirdi. 'Uçağım düşürüldü angajman kuralları gereği yanıt verdim' diyebilirdi" ifadelerini kullandı.


'ANGAJANIN ÖTESİNDE BİR DURUM VAR'

Abant İzzet Baysal Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden Yrd. Doç Dr. Ekin Oyan Altuntaş ise "Angajman kuralları adı altında 'Suriye toprağının 5 kilometre içine kadar olan bölgede uçuş yasağı var' diyemezsiniz. Sonuç olarak burada angajmanın daha ötesinde bir olay var. Türkiye, Rusya'yı kendi korumasında olan grupların bölgesinden uzak tutmak istedi" dedi.

Uluslararası hukuka uygun olarak atılan tek bir adım olmadığını belirten Altuntaş, Rusya'nın sert açıklamalarına ilişkin ise şu değerlendirmelerde bulundu:

Bana kalırsa Rusya doğrudan gidip Türkiye'ye ait uçağı düşürmeyecek. Fakat daha önce çalıştırmadığı sistemleri devreye sokacak. Radar sistemi de bunlardan birisi olabilir. Ayrıca cihatçı bölgelerde çok daha fazla operasyon yapacaktır. Türkiye-Rusya ilişkileri bu anlamda daha fazla gerilecektir. Rusya elindeki bazı belge ve bilgileri de açıklayarak Türkiye'yi uluslararası alanda güç duruma düşürecektir. Bu konuda Almanya Başbakan Yardımcısı Sigmar Gabriel'in açıklamaları çok şey açıkılıyor: Bu olay, bölgedeki birçok kesimin öngörülemez olarak tanımladığı bir oyuncuya işaret ediyor. Bu oyuncunun Rusya değil Türkiye olduğu ortaya çıkmıştır."