Türkiye Komünist Partisi, üye ve gönüllüleri için bir Covid-19 Bülteni yayımlıyor. İlki 17 Mart tarihinde yayımlanan bülten, e-posta aracılığıyla partinin tüm üye ve gönüllülerine ulaştırılıyor.
TKP Merkez Komite üyesi Savaş Sarı, bültenin parti içinde görevlendirilen sağlıkçılarca oluşturulan bir komisyonun katkılarıyla hazırlandığını söyledi. Sarı, bültenin bir açık yayın olarak tüm yurttaşlarla paylaşılmadığını, amaçlarının salgınla oluşan özel koşullarda örgütlü çalışmayı sürdürmek ve güçlendirmek olduğunu belirtti. “Covid-19 Bülteni bir örgüt genelgesi değil. Bireysel ve kolektif korunma yolları hakkında bilgilerden, patronların fırsatçılığına karşı geliştirilmesi gereken mücadeleye, salgın döneminde bireylerin ve toplumun psikolojik iyi halini korumak için yapılması gerekenlerden, hurafelerden ve bilim dışı panik söylemlerinden arındırılmış bilgilendirmelere kadar uzanan geniş bir alanda paylaştığımız bilgilerle çıkıyor. Bir bakıma bir iç yayın elbette ama bu yayın semt evlerinde halkı örgütlü ve dayanışma içinde kılmaya dönük çalışmaları besliyor. Uygun içerikleri parti üyeleri dostlarıyla da paylaşıyor” diye konuşan Sarı, bültenin 19 Mart günü yayınlanan ikinci sayısının Koronavirüs hakkında derlenen bilgilere ayrıldığını söyledi.
TKP’nin üye ve gönüllüleri için yayımladığı Covid-19 Koronavirüs bilgilerini okurlarımızla paylaşıyoruz.
Kısaca Korona dediğimiz hastalığın adı nedir?
Halk arasında korona (corona) hastalığı denen hastalığın tam ismi COVID-19’dur.
Co=corona, VI=virüs, D=Disease (İngilizce hastalık) 19 ise 2019 yılını belirtiyor.
Bu hastalığa neden olan virüsün ismi ise SARS-CoV-2 (İngilizce ağır ani solunum yolu hastalığına yol açan korona virüs 2).
Neden 2 deniliyor? Çünkü yıllar önce bir salgın yapan başka bir korona virüs daha vardı. Kısaca SARS ve MERS denilen ve öldürücü salgınlara yol açan bu hastalıkların etkenleri de korona virüsü ile akraba. İnsanlık korona ile yeni karşılaşmıyor, tipi farklı sadece. Yani ortada iki kısaltma var, biri hastalığın ismi, diğeri ise bu hastalığa neden olan virüsün ismi.
Resim: korona virüsü
Mikrop nedir?
Gözle görünmeyen, mikroskop ile görülebilen tek hücreli canlılardır. Bakteriler, virüsler, mantarlar hepsi mikroptur. Her mikrop hastalık yapmaz, İnsanlar, hayvanlar ve bitkilerde yaşayabilirler.
Bakteri: Tek hücrelidirler, çok çeşitli şekillerde olabilirler. Örneğin koleranın etkeni virgül, vereminki ise çubuk şeklindedir. Virüslere göre daha karmaşık yapıları vardır. Faydalı ve zararlı bakteriler vardır. Faydalı bakteriler birçok gıdanın yapımında bize yardım ederler, ayrıca bağırsaklarımızda yaşayarak sindirim sistemimize yardımcı olurlar. Onların ölmesini istemeyiz.
Resim: verem basili
Ancak hastalık yapan bakteriler farklıdır, bir kısmı özellikle antibiyotiklerin bulunmasından önce insanlık tarihine geçen çok büyük salgınlar yapmışlardır. Örneğin vebanın etkeni bir bakteridir. Günümüzde Yemen’de binlerce kişinin ölümüne neden olan koleranın etkeni de bir bakteridir. Bir başka örnek ise ülkemizde de sinsice aramızda yaşayan verem hastalığının etkeni tüberküloz basilidir.
Virüs: bakterilerden daha küçük varlıklardır. Bakteriler gibi hücre çekirdeğine sahip değildirler. Yaşamaları için bir canlı hücreye gereksinimleri vardır. Evrimde genetik çeşitliliği arttırdığı düşünülmektedir. COVID-19 hastalığına SARS-CoV-2 virüsü neden olmaktadır. Başka bir örnek ise AIDS hastalığına neden olan HIV virüsüdür.
Hastalıklar ile virüslerin isimleri aynı olmayabiliyor. Kızamık hastalığının da etkeni de bir virüstür. Ayrıca insan, hayvan ve bitkilerde kanser oluşturan virüsler de vardır.
Epidemi nedir, pandemi nedir?
Pieter (baba) Bruegel: Ölümün Zaferi (veba salgını) -1562
Epidemi salgın demektir. Salgın, bir hastalığın ani bir şekilde ve beklenenden daha fazla sayıda ortaya çıkmasıdır.
Pandemi ise salgının başka ülkelere ve kıtalara yayılması ve çok sayıda insanı etkilemesi anlamında kullanılır. Ender görülen bir durumdur.
Karantina ve izolasyon nedir, aralarında fark var mı?
Karantina, bulaşıcı bir hastalığa maruz kalan şüpheli durumdaki insanları bir süre hiç kimse ile temas ettirmemek yoluyla alınan bir tedbirdir. Bu tedbirin kaç gün olacağı hastalığın kuluçka dönemine göre değişir. Koronada bu 14 güne kadar uzayabildiği için 14 günlük karantina tedbiri konmaktadır. Yani bu kişiler henüz hasta değildir, ya da bilmiyoruz hasta olduklarını, hasta da olabilirler.
Resim:Tahaffuzhane, Urla 1865 de Fransızlar yapmış, 1950 ye kadar kullanılmış.
Bu olasılık varsa başka insanlara da bulaştırabilirler. Kelimenin kökeni İtalyanca olup 40 anlamına gelmektedir. Çünkü eskiden bulaşıcı hastalıklara karşı önlem almak için özellikle gemileri ve içinde bulunanları 40 gün özel merkezlerde tutarlarmış. Bu süre bitiminde hastalık görülmeyenlerin merkezden çıkmasına izin verilirmiş. Karantina, hayvanlar için de uygulanabilir (örneğin şap hastalığına karşı uygulanan gibi).
İzolasyon nedir?
Hasta olmuş kişilerin sağlamlardan ayrılması işlemidir. İzolasyon, hastanın durumuna göre hastane veya evde olabilir. Amacı hastalığın başka insanlara bulaşmamasıdır.
Resim: izolasyon odası
Yoğun bakım ne demektir?
Devamlı gözetim altında tutulması gereken hastalara tıbbi yardımı anında uygulamak gerekir, bu şekilde bakım ve tedavi yapılan yere de yoğun bakım ünitesi denmektedir. Bu tür yerlerde sürekli hekim ve hemşire gözetimi vardır. Bir yoğun bakım ünitesi, hastane içinde özel bir bölümdür, sonradan da oluşturulabilir. Bulaşıcı hastalıkların tedavi edildiği yoğun bakım ünitesinin özellikleri bulaşma kaynağı açısından farklıdır.
Tüm yoğun bakım üniteleri teknolojik donanım da içerir.
Bu salgında alkol tüketmek nasıl bir etki gösterir?
Salgına yol açan virüsün 80 derecelik alkolde (örneğin kolonya) ölmesi ayrı, ağızdan alınan alkol ayrıdır. Ağızdan alınan hiçbir alkol çeşidinin virüsden korunmak için bir faydası yoktur.
Tam tersine aşırı alkol tüketimi aynı sigara içmede olduğu gibi vücudumuzun bağışıklığını düşürür. Bu aralar vücut bağışıklığımız bize çok gerekli, başka türlü vücudumuz dışarıdan gelen zararlı mikroplarla savaşamaz. Bu salgın tehlikesi sırasında uzak durmakta yarar var. Hem bağışıklığımızı bozmamak için hem de sorumsuz davranışlarda bulunma olasılığımızı azaltmak için.
Sigaranın özellikle bu hastalıkla ne ilgisi var?
Çin’deki çalışmalar koronaya yakalananlar arasında sigara içenlerin 14 kat daha fazla öldüğünü ve hastalığı daha ağır geçirdiklerini göstermiş. Burada tütün ürünlerinin tamamı ve elektronik sigaranın da riski artırdığı not edilmeli. Sigara kullanımına bağlı gelişen akciğer hastalıkları da koronanın daha ağır seyretmesine yol açıyor. Ayrıca ortamda virüs varsa sigara içerken defalarca o virüsün ağız burun bölgesine yaklaşmasını kendi elimiz ile sağlıyoruz. Bu virüs akciğerleri çok seviyor. Gelin salgın sigarayı bırakmak için bir vesile olsun.
Soğuk algınlığı, nezle, grip, korona gibi olgular arasındaki farklılıklar
Bu hastalıkların hepsinin ortak yönleri mikroplar tarafından oluşturulmaları ve solunum yollarını sevmeleridir. Solunumla ilgili organlarımız burun, bazen ağız, nefes borusu ve akciğerlerdir. Bazen üst solunum yolları bazen de hepsi ya da özellikle alt solunum yolları etkilenir. Hepimizin özellikle geçirdiği nezle ve birçok grip daha çok solunum yolunun üst tarafını etkiler. Korona etkeni ise akciğerleri çok sevmektedir. Tarihte öldürücü grip salgınları yapan başka virüsler de vardır. Hatta günümüzde de her yıl binlerce kişi bu tip griplerden ölebilmektedir. Bu nedenle özellikle risk grupları ve yaşlılara grip aşısı yapılmaktadır. Ancak bu yeni virüs farklıdır, çok çabuk bulaşabilir, cansız yüzeylerde uzun yaşayabilir, grip deyip geçmemek gerekir. Henüz bilmediğimiz özelliklerini ise bilim insanları araştırıyor.
Soğuk algınlığı ise çok genel bir tanımlamadır. Gerçekten çok fazla soğuğa maruz kaldığımızda vücudun direnci de düşükse hastalanabiliriz. Ancak soğuk burada ara faktördür, vücut direnci düşünce ortamdaki mikroplar bu hastalık durumunu yaratırlar. Nezle, burnun akmasıyla oluşan bir durumdur, rahatsız edici olsa da tehlikeli değildir. Mikropların enfekte etmesiyle olabildiği gibi alerji nedeniyle de olabilir (özellikle bahar aylarında)
resim: solunum yolları grafiği
Bir diğer ortak yön ise bulaşıcı olmalarıdır. Korona virüsü birçok mikroptan çok daha fazla bulaşıcılığı olan bir virüstür.