“Sağlıkta devrim yaptık.”
17 yılı geçen dönemin sağlıktaki sonuçlarını böyle özetliyor iktidardakiler.
Şehir hastanelerini, ülkenin her tarafını sarmış bulunan özel hastaneleri, sigortalıların istedikleri eczaneden ilaç alabilmesini, aile hekimliği sistemini, bilgisayarlı tomografileri, magnetik rezonans cihazlarını buna dayanak gösteriyor.
Bunların tamamı sağlıkta gelişme açısından önemsiz sayılabilecek şeyler değil elbette ama bir ülkenin sağlık durumu ve iktidarının sağlıktaki başarısı bunlarla ölçülmüyor. Daha somut, ölçülebilir kriterleri var.
Sağlıktaki başarı sağlık göstergeleriyle değerlendirilir. Bebek ölüm hızıyla, hasta başına ayrılan ortalama muayene süresiyle, sağlık personelinin ülke geneline nasıl dağıldığıyla, sağlık hizmeti için kullanılan finansal kaynaklarla…
En önemli sağlık göstergelerini kullanarak, AKP’nin mücadele ettiğini iddia ettiği sağlık sorunlarına odaklanarak Türkiye’nin sağlıktaki durumunu saptayacağız, AKP’nin “devrim” iddiasını bir dizi yazıyla sorgulayacağız.
Ülkelerin sağlıktaki durumunu ölçmek konusunda en iyi gösterge gelire göre beklenen bebek ölüm hızıdır.
Bebek ölüm hızında beklenen şey, ülkenin dünya liginde gelirdeki sırasıyla bebek ölüm hızındaki sırasının birbirine eşit ya da yakın olmasıdır.
Eğer ülkenin bebek ölüm hızındaki sırası gelirdeki sırasının gerisindeyse negatif, üzerindeyse pozitif sağlık performansından söz edilir.
Negatif performans ülkenin gelirini sağlık, sosyal refah, insani gelişme için kullanmadığını, başka işlerde çarçur ettiğini, birilerine yedirdiğini, gelirin sosyal alanlara giremediğini, gelir eşitsizliğinin yüksek olduğunu düşündürür.
TÜRKİYE'NİN PERFORMANS PUANI -23
Aşağıdaki tablo Türkiye’nin 192 ülkenin yer aldığı dünya liginde kişi başı gelir ve bebek ölüm hızındaki durumunu 2017 verileriyle gösteriyor.
| Gerçekleşen değer | Dünya Ligindeki Sırası | |
|---|---|---|
| Bebek Ölüm Hızı (BÖH) | 10 | 72. |
| Kişi başı gelir (Satın alma gücü paritesi) | 24,702 | 49. |
Kaynak: Human Development Data (1990-2018), http://hdr.undp.org/en/data#
Türkiye’de BÖH binde 10 ve bu değerle dünya liginde 72. sırada; kişi başı gelir 24.702 Dolar ve bu değerle dünya liginde 49. sırada.
Türkiye’nin sağlıktaki performansı eksi 23 puan.
Bu çok büyük bir fark. Türkiye sağlıkta gelirine göre beklenen konumun tam 23 basamak gerisinde.
TÜRKİYE SAĞLIKTA GÜRCİSTAN, TUNUS, ERMENİSTAN SEVİYESİNDE
Eğer Türkiye, sağlıkta da gelirde olduğu gibi 49. sırada yer almış olsaydı bebek ölüm hızı binde 10,0 değil, 6,3 olacaktı. Türkiye’nin BÖH beklenenden tam %59 daha yüksek.
Bebek ölüm hızı Türkiye’ye yakın (binde 9,2-11,2 aralığında) olan ülkeler; kişi başı yıllık geliri 18.462 Dolar olan Arjantin (BÖH 9,2), 7.325 Dolar olan Gürcistan (BÖH 9,7), 10.564 Dolar olan Tunus (BÖH 11,2)’tur.
Bunların içinde geliri Türkiye’ye en yakın olan Arjantin ele alınsa bile, Türkiye’nin her yıl kişi başına 6.000 Dolar’dan daha fazla kaynağı heba ettiği ortaya çıkar.
Öte yandan örneğin Gürcistan’a bakarak BÖH’nı Türkiye’nin bugün sahip olduğu binde 10 değerine çekmek için 7300 Dolar kişi başına yıllık gelirin de yeterli olabildiği görünmektedir.
Sağlıkta devrim yaptığını iddia eden AKP’nin başarısı budur.
Devam edecek...