Eğitim-Sen'in eğitimin durum raporuna göre, OECD ortalamasında ilköğretim ve ortaöğretim kademelerinde kamu kaynaklarından yapılan harcamalar eğitim harcamalarının yüzde 90’ını, hane halkı ve özel kaynaklardan yapılan harcamalar ise yüzde 9’unu oluşturuyor.
TÜİK 2018 yılı verilerine göre, eğitimde yaşanan ticarileşmenin sonucu olarak kamusal eğitim harcamalarının oranı yüzde 72,9, hane halkı ve özel kaynaklardan yapılan eğitim harcamalarının oranı yüzde 27,1 oldu.
Hane halkının eğitim için yaptığı harcamalar her geçen gün artıyor. İlköğretim devlet okullarındaki durumu İstanbul’da biri 1. sınıfta diğeri 5. sınıfta olmak üzere iki çocuk annesi Banu ve eşi Gökhan ile birlikte değerlendirdik.
'BAĞIŞ YAPMAK ZORUNDA BIRAKILDIK'
Çocuğunuzun bulunduğu okulu bize biraz anlatır mısınız? Bu okula kayıt yaptırmaya nasıl karar verdiniz ve kayıt esnasında neler yaşandı? Kayıt esnasında sizden okul herhangi bir şey talep etti mi?
İki çocuğumuz var ve anne-baba olarak ikimiz de çalışıyoruz. Devlet anaokullarının açık olduğu saatler, özel sektörün çalışma saatlerine hiç uygun olmadığı için çocuklarımızın ikisi de okul öncesi eğitimlerini özel kurumlarda aldı.
Büyük çocuğumuz 4 yıl önce ilkokula başlarken, devlet okuluna gitsin diye epey uğraşmış, benim iş yerime yakın, tam gün eğitim veren bir okula gidebilmesi için dört yıl öncenin parasıyla 1.000 TL bağış (!) yapmak zorunda bırakılmıştık. Bunca çaba harcayıp çocuğumuzu gönderdiğimiz okuldaki sınıf öğretmeni çocuğumuzla birlikte birkaç arkadaşına fiziksel şiddet uygulayınca çocuğumuzu o okuldan aldık ve 2. sınıfta evimize yakın bir özel okula gönderdik. Özel okul derken, çok iyi bir eğitim alması amacıyla göndermiştik gibi bir şey anlaşılmasın. Bu okulun mahallemizdeki okuldan fiziki koşullar bakımından tek farkı tam gün olması, mevcudunun az olması, tuvaletlerinin temiz olması, kapısında bir güvenliğin bulunmasıydı. Eğitim içeriğini karşılaştırdığımızda ise ilave olarak parayla 'laiklik' satın alıyorduk diyebilirim.
Bu yıl büyük çocuğumuz ortaokula, küçük çocuğumuzda ilkokula başlayacakken, ekonomik olarak iki çocuğumuzu da özel okula gönderemeyeceğimizi fark ettik. Şimdiye kadar da paramız olduğu için değil, çocuklarımıza bakacak kimsemiz olmadığı için gönderiyorduk zaten de, kriz koşulları altında ne kadar zorlarsak zorlayalım bunu yapamayacaktık.
BİNLERCE LİRA TUTARINDA BAĞIŞ ALINIYOR
Adrese dayalı sisteme göre çocukların kaydının çıktığı okullar bize uygun değildi çünkü biri güya tam gün (9.00-14.30) diğeri de ikili öğretimdi ve bizim çocuklara geri kalan zamanlarda bakabilecek bir yakınımız da yoktu. Evimizin yakınlarında tam gün eğitim veren okullara bakmaya başladık. Sadece bir okul vardı bu koşulları sağlayan. O okula çocuklarımızı göndermek için ya gerçekten adres olarak o okula uygun bir yerden ev tutacaktık (Eylül 2019’da o bölgede kiralar en düşük 2.000-2.300 TL aralığındaydı. Depozit, peşinat, emlakçı ve en az 3-4 aylık kira ödemesi düşünüldüğünde epey masraflıydı bu) ya da bir şekilde bağış yaparak (!) çözecektik.
Tek çocuk için 10.000 TL'den açılan bağış pazarlığını araya tanıdıklar vs sokmak suretiyle 5.000 TL’ye bağladık. Büyük çocuğumuzun kaydını bu şekilde hallettikten sonra küçük çocuğumuzu mahalledeki devlet okuluna kayıt ettirdik. Oradan kayıt sırasında sadece birkaç paket A4 kağıdı istendi. Küçük çocuğumuzun okulunda ücret karşılığı etüt uygulaması yapılıyormuş ama 1. sınıf oldukları için bu yıl etüt açılmayacakmış. Çocuğumuz 14.30'da okuldan çıktıktan sonra biz işten gelene kadar ne yapacaktı peki? Okula yakın bir özel anaokulu ile anlaştık. Çocuğumuzu 14.30'da okuldan alıyorlar, akşam 18.00 gibi birimizden biri gelene kadar orada kalıyor. Bunun için aylık 500 TL ödüyoruz. 2. sınıfa geçtiğinde okulda etüde kalmaya başlayacak mecburen.
Kayıt dışında okulun talep ettiği düzenli aidat uygulaması var mı?
İlkokulda aylık 10 TL temizlik parası veriyoruz. Ortaokuldan da dönemlik 300 TL istediler ama ben size 5.000 TL bağış verdim deyip itiraz ettim, onu ödemedim.
Bunlar dışında okulda sizden herhangi bir para talebi oluyor mu?
Büyük çocuğun okuluna yeni bir konferans salonu yapmak için para topluyor okul aile birliği. Ona da itiraz ettim, vermedim. Ne zamana kadar direnebilirim bilmiyorum.
Para dışında okulun herhangi bir ihtiyacı veliler tarafında karşılanıyor mu?
Büyük çocuğumuzun okulundaki sınıfa, bilgisayar, projeksiyon cihazı aldık. Diğer sınıflar yeni almışlar ama biz veliler olarak ancak 2. el olarak alabildik bu cihazları. Projeksiyon perdesi aldık bir de. Ayrıca Eylül ayında bile sınıfın ders yapmaya uygun olmayacak kadar güneş aldığı, bu nedenle havalar ısınmadan önce sınıfa bir klima alsak iyi olacağı konuşuluyordu geçen dönem yapılan veli toplantısında.
Okul bünyesinde düzenlenen ders dışı faaliyetler var mı? Varsa nelerdir? Bunlar için sizlere ortalama maliyeti ne kadardır?
Her iki okul da düzenli olarak gezilere gidiyor. Küçüğün gittiği okul sadece İstanbul için gezilere gitse de (ki bunlar da ucuz şeyler değil, Nisan’ın ilk haftası Polonezköy’de bir yere gideceklermiş mesela çocuk başı 70 TL) ortaokula giden çocuğun okulunda Ankara, Çanakkale gibi şehirler arası geziler de düzenleniyor. Şehirler arası geziler konaklama olup olmadığına göre değişse de 750-2.500 TL arasında değişiyor.
Siz okulda bu gibi bazı uygulamalara aile olarak elinizden geldiğince karşı çıkmaya çalışıyorsunuz. Bunun dışında diğer veliler ile birlikte bir şey yapıyor musunuz?
Okulda yapılan bu uygulamalara itiraz ediyoruz ve bizim gibi itirazı olan veliler ile bir araya gelmenin yollarını arıyoruz. Bunu hem okulumuz velileri içerisinde hem de toplumda bizimle aynı sorunları yaşayan insanlar içerisinde arıyoruz. Çünkü önümüze her yeni bir gündem geldiğinde doğal olarak etrafımızdaki insanlar ile konuşup, fikir alıyoruz. Örneğin bizim gibi olan velilerin de çağrıcısı olduğu “Eğitim Hakkı için Öğretmen ve Veli Çalıştayı"na katılacağız ve bizimle aynı durumda olan veliler ile buluşacağız.
Birlikte tartışıp "eğitim hakkımız için neler yapabiliriz" sorusuna cevap arayacağız. Bizler burası aracılığı ile tüm velilerimize bu buluşmaya katılmak, birlikte tartışma ve yol haritası çıkarmak için bu toplantıya katılmaları çağrısını yapıyoruz.