İstanbul’un Sarıyer ilçesinde yer alan, resmi adıyla Fatih Sultan Mehmet Mahallesi, fakat mahalle halkı tarafından Küçük Armutlu olarak anılan mahalle için bölgenin karşı karşıya bulunduğu kentsel dönüşüm projesine karşı Pir Sultan Abdal Derneği Sarıyer Şubesi ile akademisyenler, mimarlar, peyzaj mimarları, kent plancıları ve mahalle halkı işbirliğiyle bir proje yarışması düzenleniyor.

“Küçük Armutlu Yerinde Ve Yerlisiyle İyileştirme Ulusal Mimari Fikir Yarışması” olarak adlandırılan yarışma, “rantsız, yıkımsız, mevcut sosyal bütünlük (mahalle kültürü) bozulmadan ve kendiliğinden bir dönüşümün olanaklılığını kanıtlayan örnek bir “Yerinde ve Yerlisiyle İyileştirme Projesi” ortaya koymayı” amaçlıyor. Kentsel sermaye birikiminin büyük ölçüde toprak rantı üzerinden sağlandığı, özellikle gecekondu bölgelerindeki mevcut konut stoğunu hedef alan ve büyük ölçekli yeni konut projelerine yatırım yapan neoliberal ekonominin kent merkezindeki mahallelere yönelik “kentsel dönüşüm” adı altında yıkım, yerinden etme, yeniden inşa etme ve soylulaştırma pratiğine karşı Küçük Armutlu Yarışması, bugün Türkiye’de kentsel dönüşüm ile yüzleşmekte olan çok sayıda mahalle ve bölge için büyük sermaye yatırımları yerine kamusal yararı gözeten öncü bir mekansal iyileştirme örneği olmayı hedefliyor.

Bu bağlamda Etiler-Maslak bölgeleri arasında kalan, dolayısıyla kentsel konumundan ötürü yüksek arsa değerine sahip olan ve uzun yıllardır bölgedeki toprak rantına yönelik proje yatırımcılarıyla ve idari kurumlarla mücadele içinde olan Küçük Armutlu (F.S.M) Mahallesi’nin geleceği  için “yüksek arsa değeri” yerine, “komünal, eşitlikçi ve örgütlü yaşam, mahallenin özgün direniş tarihine dair toplumsal belleğin korunması ve sürdürülmesi gibi değerlerin yanı sıra; dayanışma, katılım, tevazu, eşitlik gibi erdemlerin yüceltilerek, buradaki iyileştirme ana fikrinin mimari ve mekansal yansımalarıyla bu değer ve erdemler üzerinden kurgulanması” amaçlanıyor.

Kentsel mekanın fiziksel soylulaştırması, kentlilerin mekansal ayrıştırılması ve ötekileştirilmesi ile kentlilerin barınma hakkına yönelik sonuçlar üreten neoliberal kentleşme dinamiklerine karşı “mahalle ölçeğinde bir kentsel iyileştirme önerisi”ne ulaşmayı amaçlayan yarışmada, Türkiye’deki kentleşme sürecinin önemli bir ayağını oluşturan gecekondulaşma pratiğinin önemli örneklerinden Küçük Armutlu’nun “fiziki, sosyal, siyasal ve kültürel dokusunun olduğu gibi korunarak, herhangi bir yıkım ve emsal artışı önerilmeksizin iyileştirilmesi ve kamusal alanların yüceltilmesi”nin yanında, mahallenin İstanbul kent dokusu içindeki “kültürel miras” niteliğinin de korunmasını önemseniyor.

Yarışma aynı zamanda neoliberal ekonominin mimarlık yarışmaları aracılığıyla mimarlık ve şehir planlama gibi tasarım disiplinlerine yüklediği, sermaye ile kamu yararı arasında arabulucu işlev üstlenen, bu bağlamda uygulamanın yanında söylem de üreten “ajan” konumuna karşı tutum alarak, tasarım disiplinlerinden profesyonellerin ve amatörlerin mahalle halkı ile fiziksel fayda ve kamusal yarar temelinde işbirliği yapmasına olanak tanıyor. Bu doğrultuda ulusal ve uluslararası mimarlık proje yarışmalarında alışılagelen ve mimarlık yarışmaları piyasasını ölçek, üslup ve katılımcı profili açısından belirleyen para ödülü mekanizmasına alternatif bir uygulama ile yarışma kapsamında proje dolayısıyla elde edilen tüm gelirler mahallenin fiziksel iyileştirilmesi için harcanacak.

Yarışma sürecinde geliştirilecek olan iyileştirme ve dönüşüm projelerinin mahalleli ile mimarların, peyzaj mimarlarının ve kent plancılarının gönüllü işbirliği içinde uygulanmasını önemseyen Pir Sultan Abdal Kültür Derneği Sarıyer Şubesi ile yarışmayı düzenleyen kurulların  ve TMMOB üyesi olan yarışma katılımcılarının bir sonuç çalıştayı ile mahalleye yönelik geliştirilen fikirleri kolektif olarak sentezleyip uygulamaya koyması planlanıyor.

Proje teslim tarihi 6 Kasım 2015 olan yarışma hakkında detaylı bilgi için tıklayınız.