Edebiyatımızın büyük ismi Yaşar Kemal'in aramızdan ayrılışının üstünden tam iki yıl geçti.
Aramızdan ayrılışının ikinci yılında büyük ustayı saygıyla anıyoruz.
Yaşar Kemal 89 yıllık yaşamına işte bunları sığdırdı:
Asıl adı Kemal Sadık Gökçeli olan Yaşar Kemal, Osmaniye’nin Kadirli ilçesine bağlı Hemite köyünde 1926’da doğdu. Öncesinde Van Gölüne yakın Ernis (bugünkü adıyla Ünseli) köyünde yaşayan ailesi, 1. Dünya Savaşı’ndaki Rus işgali nedeniyle göç ederek Osmaniye’ye yerleşmişti. Doğum yılı bazı kaynaklarda 1923 olarak geçer.
Ortaokulu son sınıf öğrencisiyken terk ettikten sonra ırgat kâtipliği, ırgatbaşılık, öğretmen vekilliği, kütüphane memurluğu, traktör sürücülüğü, çeltik tarlalarında kontrolörlük yaptı. 1940’lı yılların başlarında Pertev Naili Boratav, Abidin Dino ve Arif Dino gibi sol eğilimli sanatçı ve yazarlarla ilişki kurdu; 17 yaşındayken siyasi nedenlerle ilk tutukluluk deneyimini yaşadı. 1943’te bir folklor derlemesi olan ilk kitabı Ağıtlar’ı yayımladı. 1944 yılında ilk hikâyesi Pis Hikâye'yi yayımladı.
Askerliğini yaptıktan sonra 1946’da gittiği İstanbul’da Fransızlara ait Havagazı Şirketi’nde gaz kontrol memuru olarak çalıştı. 1948’de Kadirli’ye döndü, bir süre yine çeltik tarlalarında kontrolörlük, daha sonra arzuhalcilik yaptı. 1950’de Komünizm propagandası yaptığı iddiasıyla tutuklandı, Kozan cezaevinde yattı.
1951’de salıverildikten sonra İstanbul’a gitti, 1951-63 arasında Cumhuriyet gazetesinde Yaşar Kemal imzası ile fıkra ve röportaj yazarı olarak çalıştı. Bu arada 1952’de ilk öykü kitabı Sarı Sıcak’ı, 1955’te ise bugüne dek kırktan fazla dile çevrilen romanı İnce Memed’i yayımladı.
1962’de girdiği Türkiye İşçi Partisi’nde genel yönetim kurulu üyeliği, merkez yürütme kurulu üyeliği görevlerinde bulundu. Yazıları ve siyasi etkinlikleri dolayısıyla birçok kez kovuşturmaya uğradı. 1967’de haftalık siyasi dergi Ant’ın kurucuları arasında yer aldı. 1973’te Türkiye Yazarlar Sendikası’nın kuruluşuna katıldı ve 1974-75 arasında ilk genel başkanlığını üstlendi. 1988’de kurulan PEN Yazarlar Derneği’nin de ilk başkanı oldu. 1995’te Der Spiegel’deki bir yazısı nedeniyle İstanbul Devlet Güvenlik Mahkemesi’nde yargılandı, aklandı. Aynı yıl bu kez Index on Censorhip’teki yazısı nedeniyle 1 yıl 8 ay hapis cezasına mahkûm edildiyse de cezası ertelendi.
Şaşırtıcı imgelemi, insan ruhunun derinliklerini kavrayışı, anlatımının şiirselliğiyle yalnızca Türk romanının değil dünya edebiyatının da önde gelen isimlerinden biri olan Yaşar Kemal’in yapıtları kırkı aşkın dile çevrilmiştir. Yaşar Kemal, Türkiye’de aldığı çok sayıda ödülün yanı sıra yurtdışında aralarında Uluslararası Cino del Duca ödülü, Légion d’Honneur nişanı Commandeur payesi, Fransız Kültür Bakanlığı Commandeur des Arts et des Lettres nişanı, Premi Internacional Catalunya, Fransa Cumhuriyeti tarafından Légion d’Honneur Grand Officier rütbesi, Alman Kitapçılar Birliği Frankfurt Kitap Fuarı Barış Ödülü’nün de bulunduğu yirmiyi aşkın ödül, ikisi yurtdışında beşi Türkiye’de olmak üzere, yedi fahri doktorluk payesi aldı.
Öykü
Sarı Sıcak, 1952
Bütün Hikâyeler, 1975.
Roman
İnce Memed, 1. cilt, 1955; 2. cilt,1969; 3. cilt, 1984; 4. cilt, 1987
Teneke, 1955
Orta Direk, 1960
Yer Demir Gök Bakır, 1963
Ölmez Otu, 1968
Akçasazın Ağaları / Demirciler Çarşısı Cinayeti, 1974
Akçasazın Ağaları / Yusufcuk Yusuf, 1975
Yılanı Öldürseler, 1976
Al Gözüm Seyreyle Salih, 1976
Allahın Askerleri, 1978
Kuşlar da Gitti, (uzun öykü) 1978
Deniz Küstü, 1978
Hüyükteki Nar Ağacı, 1982
Yağmurcuk Kuşu / Kimsecik I, 1980
Kale Kapısı / Kimsecik II, 1985
Kanın Sesi / Kimsecik III, 1991
Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana, 1997
Karıncanın Su İçtiği, 2002
Tanyeri Horozları, 2002.
Çıplak Deniz Çıplak Ada, 2012
Tek Kanatlı Bir Kuş, 2013
Şiir kitapları
Bugünlerde Bahar İndi, 2010
Destansı Roman
Üç Anadolu Efsanesi, 1967
Ağrıdağı Efsanesi, 1970
Binboğalar Efsanesi, 1971
Çakırcalı Efe, 1972.
Röportaj
Yanan Ormanlarda 50 Gün, 1955
Çukurova Yana Yana, 1955
Peribacaları, 1957
Bu Diyar Baştan Başa, 1971
Bir Bulut Kaynıyor, 1974
Röportaj Yazarlığında 60 Yıl, 2011
Çocuklar İnsandır, 2013
Neredesin Arkadaşım, İst.: YKY, 2014
Yağmurla Gelen, İst.: YKY, 2014
Deneme-Derleme
Ağıtlar, Adana: Halkevi, 1943
Taş Çatlasa, İst.: Ataç, 1961
Baldaki Tuz, (1959-74 gazete yazıları) İst.: Cem, 1974
Gökyüzü Mavi Kaldı, (halk edebiyatından seçmeler, S. Eyüboğlu ile)
Ağacın Çürüğü: Yazılar-Konuşmalar, (der. Alpay Kabacalı) İst.: Milliyet, 1980
Yayımlanmamış 10 Ağıt, İst.: Anadolu Sanat, 1985
Sarı Defterdekiler: Folklor Derlemeleri, (haz. Alpay Kabacalı) İst.: Yapı Kredi, 1997
Ustadır Arı, İst.: Can, 1995
Zulmün Artsın, İst.: Can, 1995.
Binbir Çiçekli Bahçe, İst.: YKY, 2009.
Bu Bir Çağrıdır, İst.: YKY, 2012.
Sinemaya uyarlanan eserleri
Yaşar Kemal’in edebiyatımıza kazandırdığı pek çok eserin yanı sıra bazı yapıtları sinemaya da uyarlanmıştı.
Beyaz Mendil, 1955, Yön: Lütfü Akad
Namus Düşmanı, 1957, Yön: Ziya Metin
Alageyik, 1959, Yön: Atıf Yılmaz
Karacaoğlan’ın Sevdası, 1959, Yön: Atıf Yılmaz
Ölüm Tarlası, 1966, Yön: Atıf Yılmaz
Ağrı Dağı Efsanesi, 1974, Yön: Memduh Ün
Yılanı Öldürseler, 1981, Yön: Türkân Şoray
İnce Memed, 1984, Yön: Peter Ustinov
Yer Demir Gök Bakır, 1987, Yön: Zülfü Livaneli
Ödüller
Nobel Edebiyat ödülüne Türkiye’den aday olan ilk edebiyatçı olan Yaşar Kemal hayatı boyunca pek çok ödül almıştı.
1955 - “Dünyanın En Büyük Çiftliğinde Yedi Gün” adlı röportaj dizisi ile 1955 Gazeteciler Cemiyeti Başarı Armağanı
1956 - İnce Memed ile 1956 Varlık Roman Armağanı
1966 - Teneke’den aynı adla uyarlanan oyunu ile 1966 İlhan İskender Armağanı
1966 - “Teneke” oyunu ile 1966 Uluslararası Nancy Tiyatro Festivali Birincilik Ödülü
1974 - Demirciler Çarşısı Cinayeti ile 1974 Madaralı Roman Armağanı
1977 - Yer Demir Gök Bakır ile 1977 Fransa Eleştirmenler Sendikası En İyi Yabancı Roman Ödülü
1978 - Ölmez Otu ile 1978’de Fransa’da En İyi Yabancı Kitap Ödülü
1979 - Binboğalar Efsanesi ile 1979 Fransa “Büyük Jüri” En İyi Kitap Ödülü
1982 - Uluslararası Cino Del Duca Ödülü
1984 - Fransız Legion d’Honneur Ödülü Commandeur payesi
1984 - TÜYAP Kitap Fuarı Halk Ödülü 1985 Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü
1986 - Kale Kapısı ile 1986 Orhan Kemal Roman Ödülü
1988 - TÜYAP Kitap Fuarı Halk Ödülü
1988 - Fransa Kültür Bakanlığı “Commandeur des Arts et des Lettres” Nişanı
1991 - Fransa Strasbourg Üniversitesi Onur Doktorası
1992 - 11. TÜYAP Kitap Fuarı Onur Yazarı
1992 - Antalya Akdeniz Üniversitesi Onur Doktorası
1993 - Kültür Bakanlığı Büyük Ödülü
1994 - Mülkiyeliler Birliği Rüştü Koray Armağanı
1995 - Morgenavissen Jylaand-Pösten Ödülü (Danimarka)
1996 - Türkiye Yayıncılar Birliği Düşünce Özgürlüğü Ödülü
1996 - Kanun Sesi ile 1996 Akdeniz Yabancı Kitap Ödülü (Perpignan, Fransa)
1996 - VIII Katalunya Uluslar arası Ödülü (Barcelona, İspanya)
1996 - Lillian Hellman/Dashiell Hammett Baskıya Karşı Cesaret Ödülü (New York, ABD)
1997 - Uluslararası Nonino Ödülü (İtalya)
1997 - Kenne Vakfı Düşünce ve Söz Özgürlüğü Ödülü (Uppsda, İsveç)
1997 - Norveç Yazarlar Birliği Ödülü, Wole Soyinka ile ortak
1997 - Frankfurt Kitap Fuarı Alman Yayıncalar Birliği Ödülü
1998 - Frei Üniversitesi Berlin fahri doktora
1998 - Bordeaux Yayıncılar Birliği Yabancı Edebiyat Ödülü
2002 - Bilkent Üniversitesi fahri doktora
2003 - Z. Homerus Şiir Ödülü
2003 - Savanos Ödülü (Selanik)
2003 - Türkiye Yayıncılar Birliği Yayıncılık Emek Ödülü.
2008 - Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü
2011 - Türkiye Gazeteciler Derneği Özel Onur Ödülü
2011 - Grand Officier dans l'Ordre National de la Légion d'Honneur Nişanı
2013 - Ermeni Krikor Naregatsi Nişanı