Kürtaj için bağış toplamak... Ya da başka bir dünya mümkün

ABD'de 23 yaşındaki genç bir kadının kürtaj maliyetini karşılamak için GoFundMe isimli bir site üzerinden bağış toplamaya başlaması büyük tepki gördü. Site, tepkilerin ardından kampanyayı sonlandırdı. Kadınların, kürtaj olmak için bağış toplamaya ihtiyaç duyması ise, bir başka tartışma konusu olarak karşımızda duruyor.

GoFundMe, kendisini ziyaretçilerin “İnanılmaz İnsanların İnanılmaz Hikayelerini” keşfedebildiği bir kitle fonlama sitesi olarak tanımlıyor. Projelere hızlıca bir göz attığınızda zihinsel engelli öğrencilerini kurtarmaya çalışırken trafik kazası geçiren öğretmenden tutun da ağır bir hastalıkla mücadele eden emekli pilotun hikayesine varıncaya kadar etkileyici hikayelerle karşılaşıyorsunuz.

Economist dergisinde yayınlanan bir yazıda* "Bu insanlar için site üzerinden onurlu bir şekilde bağış toplanıyor" ifadeleri kullanılıyor.

Siteyi tıklayanlar, kürtaj bedelini ödemek için bağış toplamaya çalışan 23 yaşındaki genç kadın "Bailey" adına hazırlanan kaynak geliştirme sayfası ile karşılaşıyor.

Bailey’in GoFundMe sayfasında bu genç kadının 23 yaşında, işsiz, beş parasız, borç batağında ve zorlu geçen, plansız ve beklenmedik bir şekilde ortaya çıkan hamileliğinin şiddetli belirtileri sebebiyle bir işte çalışamayacak durumda olduğu yazılı.

Pek çok sert eleştiriye maruz kalan sayfanın, site yöneticilerinin bu ayın başlarında kampanyayı sonlandırmasından önce yine de 2,500 dolarlık kaynak geliştirme hedefinin 2,100 dolardan fazlasını tutturduğu belirtiliyor.

GoFundMe, Bailey’e gönderdiği e-postada sayfasının “çok sayıda şikayet aldığını” ve bu yüzden şirketin bu sayfayla “ilişkisini sürdürmemeyi tercih ettiğini” ifade ediyor.

'Canlılığı sonlandırıcı' uygulamalar
Site, 9 Eylül tarihinde nefret grupları, şiddet, estetik operasyonlar veya kanun dışı faaliyetler de dahil olmak üzere pek çok türden projeye yönelik kaynak geliştirme faaliyetine sınırlandırma getiren yeni bir kurallar silsilesini uygulamaya koydu. Bu yeni uygulamada “canlılığı sonlandırıcı” uygulamalar için kaynak geliştirmeyi engelleyen bir madde de yer alıyor. Bu maddeye (“hayvan veya insan”) kürtaj da dahil.

Bu uygulama (ve Bailey’e sansür uygulanması) epey tepki çekti. Kimileri GoFundMe’nin kürtajı tanımlamada kullandığı, politik denebilecek “canlılığı sonlandırıcı” ifadesinin kürtaj karşıtı gruplara ait bir dil olduğunu savunuyor. Bazılarıysa kuralların tutarsızca uygulandığından şikayetçi, zira siteyi estetik operasyonlar için kaynak geliştirme aracı olarak kullananların sayısı hiç de az değil.

9 Ağustos’ta Ferguson/Missouri’de Michael Brown’u öldüren polis memuru Darren Wilson’a yasal destek için site aracılığıyla 235,000 dolar toplanmasına izin verilmesine öfkelenenler de var.

Economist'te yer alan yazıda "GoFundMe, özel bir şirket ve kendi kurallarını koyma hakkına sahip. Ayrıca var olan tek kitle fonlama sitesi de değil. Bailey’e sağlanan büyük finansal destek de göz önünde bulundurulduğunda, başka bir platformun kürtaj bedelini ödemek için yardıma ihtiyacı olan kadınlara daha sıcak yaklaşma ihtimalinin olduğu düşünülebilir. Bu beklenti kulağa tatsız geliyor olabilir, ama mantık dışı değil. Kürtaj maliyetli bir işlem ve genellikle genç, parasız ve eğitim almamış kadınların başvurduğu bir yöntem. Kürtaj yaptıran kadınların %40’ının geliri, üç kişilik bir aile için biçilen 18,530 dolarlık federal yoksulluk sınırının altında. Üstelik hem özel hem de devlet sigortasının kürtajı nadiren karşılaması, bu prosedürü daha da maliyetli hâle getiriyor" deniyor.

Gebeliğin ilk on haftasında gerçekleştirilen kürtajın bedeli ABD'de 500 dolar ve bu sürenin uzaması maliyeti daha da artıyor. Kürtaj hakkından yana bir kuruluş olan Guttmacher Institute’e göre bu maliyet, kürtaj yaptıran kadınların %40’lık bir kesiminin karşılamakta bir hayli zorlandığı bir miktar.

2011-2013 yılları arasında ABD'de eyaletlerin getirdiği 205 kürtaj sınırlaması, kürtajın pahalılığına katkı sağlamış oluyor üstelik çoğu kadın, kürtaj bedeli için para biriktirmek zaman aldığından gebeliğin ileri safhalarında daha maliyetli yöntemlere yönelmek zorunda kalıyor.

Kürtaj bedelini kendi cebinden ödemek zorunda kalan çoğu kadın, diğer insanlara borçlanmak durumunda kalıyor. Bu kadınların üçte birlik kesimiyse, kürtaj maliyeti yüzünden faturalarını ödeyemediğini veya yiyecek masraflarını karşılayamadığını belirtiyor.

ABD’de yaşanan gebeliklerin yarısı, istenmeyen gebelik. Bu tür gebeliklerin oranı en çok da 18 ila 24 yaş arasındaki yoksul ve düşük gelirli kadınlar arasında yüksek.

2008 yılında ABD’de istenmeyen gebelik oranının en yüksek olduğu kesim,doğum kontrol yöntemlerine yabancı kalan veya bu konudan bihaber bırakılmış lise mezunu olmayan kadınlardan oluşuyordu. Kürtaj oranı yoksul ve düşük gelirli kadınlar arasında çok yüksek olsa da, bu kadınların istenmeyen gebeliği kürtajla sonlandırma ihtimali yüksek gelirli kadınlara nazaran çok daha düşük. Kürtaj maliyetinin yüksek olması, toplum tarafından ayıplanma ve kaynak bulmanın zorluğu gibi nedenlerle, önlerinde fazla seçenek olmadığını düşünerek, eğitimlerini tamamlamaktansa çocuk büyütmeyi "tercih ediyor".

Pahalı bir işlem olan kürtaj, bu maliyeti karşılamakta zorlananlar için bir o kadar değerli.

Economist'te yayınlanan yazıya göre "Bu şartlar altında kitle fonlama araçları mantıklı bir çözüm olarak görülüyor."

Görüldüğü üzere gericilik çağında, piyasa koşullarında, kadın sağlığının bir kamusal hizmet olarak planlanmıyor oluşu, kadınların doğum kontrol yöntemlerine ulaşabilirliğini engelliyor, istenmeyen gebeliklerin oluştuğu durumlarda ise sonlandırmasının önüne yalnızca yasal değil aynı zamanda ekonomik engeller de koyuyor. Kitle fonlama araçları, bağış kampanyaları bir çözüm olarak kapısı çalınan yöntemler haline dönüştürülüyor.

Bailey’in sayfası, kaldırılmadan önce çok sayıda insanın dikkatini çekmişti. Economist'te yayınlanan yazıda "Kimi tatsız yorumlara göğüs germe cesaretini gösteren başka kadınlar da aynı yöntemi kullanabilir" deniyor.

Kadınlar, kürtaj hakkını savunan diğer insanların desteğiyle yasal bir tıbbi işlem için bağış toplama hakkına elbette sahip olabilir. Öyle ki, yakın zamanda bu kadınlara kendilerini destekleyenlerden yardım istemeleri için gizlilik ve koruma vadeden bir kitle fonlama sitesiyle de karşılaşılabileceği belirtiliyor.

Ancak Economist'in eksik bıraktığı yerde asıl talep edilenin "bağış toplamanın normalleştirilmesi" değil, kamusal bir hizmet olarak planlanan kadın sağlığı programları, sağlık uygulama ve planlarına ücretsiz erişim ve gericiliğin sınırlarını çizdiği ahlakçı anlayışın olmadığı bir dünya olduğunu hatırlatmak gerekiyor.

*Çeviri: Ezgi Acar