Zam yapmamanın bahanesi de yalan: Devlet emekli aylıklarını ödeyemeyecek halde mi?

Emekli aylıkları yeni yılda da açlık sınırına yaklaşamadı. Eşitsizlik derinleşirken, sefalet zammını meşru göstermek isteyen hükümet yine çarpıtmalara başvurdu.

Haber Merkezi

İşçi emeklileri 2025’e girerken enflasyon oranında zam aldı. Zamlı haliyle dahi ortalama emekli aylığı 17 bin 360 lira oldu. Oysa şu an açlık sınırı 21 bin lira ve yıl içerisinde daha da yükselecek.

Kamu emeklilerinin zam oranı enflasyonun da altında kaldı. Resmi enflasyonun yüzde 44 arttığı yılın sonunda toplam yüzde 33 zam aldılar.

Gözler şimdi 2,5 ay sonra ödenecek bayram ikramiyelerinde. Kulislere göre, halihazırda 3 bin lira olan ikramiye tutarı 3 bin 500 liraya çıkarılacak. En iyimser tahmin bile 4 bin lira olacağı yönünde.

Hükümetse tepki çeken zamların ardından yine “kaynak yok” yalanına sarıldı.

Çalışma Bakanı Vedat Işıkhan geçtiğimiz gün katıldığı bir canlı yayında emekli aylıklarını ödemekte zorlandıklarını iddia etti. Çalışanların ödedikleri primlerin emekli aylıklarını karşılamadığını savunan Işıkhan, "'Emeklilerimize aylıkları düzenli nasıl ödeyebiliriz’ telaşı içindeyiz” dedi.

Çalışma Bakanı emeklilere ödeme yapamayacak kadar kritik bir durumda olduklarını anlatsa da veriler aksini gösteriyor.

Bir müteahhide aktarılan kaynak yeter de artar

SGK’nin güncel istatistiklerine göre, kurumun gelir ve gideri neredeyse birbirine denk. 2024’ün ilk 10 ayına ait veriler, toplam gelirlerin toplam giderleri karşılama oranının yüzde 99,5 olduğunu gösteriyor.

Bu süreçte emeklilere 2,1 trilyon lira ödeme yapan SGK, sadece 17 milyar lira açık vermiş.

Bakan’ın “emekli aylıklarını ödenemez hale getirdiğini” savunduğu bu açık, devletin yalnızca bir köprü için bir müteahhide yaptığı ödeme kadar.

2024’te Osmangazi Köprüsü'ndeki yıllık araç geçiş garantisi tutmuş olmasına rağmen Hazine, görevli şirkete yine de 569 milyon dolar ödedi. Yani güncel kurla 20 milyar lira.

SGK şirketleşirken...

Mali tablolar hükümetin SGK’yi bir kamu kurumundan ziyade şirket gibi gördüğünü gösteriyor.

SGK’de bugün yüzde 99,5 olan gelirlerin gideri karşılama oranı AKP’nin iktidara geldiği 2002’de yüzde 71 seviyesindeydi. O yıl asgari ücret 174 lirayken en düşük emekli aylığı 228 liraydı. Yani emekli aylığı asgari ücretin 1,3 katıydı.

Aradan geçen 23 yılda asgari ücret ortalama ücret haline getirildi, buna rağmen emeklilere ayrılan kaynak düşürüldü. Gelinen noktada asgari ücret 22 bin 104 lira, en düşük emekli aylığı 14 bin 469 lira. Yani emekli aylığı asgari ücretin yarısından biraz fazla.

Bu sayede EYT gibi dönemsel giderlere rağmen SGK’nin mali dengesi sağlandı. Artık açık vermeyen kurum, emeklilerin payından kısarak özel hastane patronlarına daha büyük kaynaklar aktarmaya başladı.

Emekliler krizin nedeni değil, mağduru

Emekli aylıklarındaki erimeyi işgücü istatistiklerinde görmek de mümkün.

TÜİK’in verilerine göre, enflasyon krizine paralel 50 yaş ve üzerindeki emekçilerin sayısı da arttı.

2021’in üçüncü çeyreğinden 2024’ün üçüncü çeyreğine uzanan 3 yılda istihdam 3,3 milyon kişi arttı. Bu artışın 1,3 milyonu yani yüzde 40’ı 50 yaş ve üzeri emekçilerden oluyor. Sadece 65 yaş ve üzerindekilerin istihdamdaki payı yüzde 24 arttı.

Sosyal haklardan faize servet transferi

Çalışma Bakanı’nın “kaynak yok” yalanını çürüten bir veri de bütçe istatistikleri.

2024’ün ilk 11 ayında hükümetin sağlık, emeklilik, sosyal yardım gideri 1,3 trilyon lira oldu. 

15 milyon yurttaş için hayati önem taşıyan bu gideri “yük” olarak gören hükümet, aynı dönemde bir avuç tefeciye 1,1 trilyon lira faiz ödemesi yaptı.

Faize giden tutar toplam vergi gelirlerinin de yüzde 17,4’ünü oluşturuyor.