Erzincan’ın İliç ilçesinde Çalık Holding ve Kanadalı SSR Mining’e bağlı Çöpler Altın Madeni'nin bulunduğu geniş bir alanda toprak kayması meydana geldi.
Faciada 9 işçinin toprak altında kaldığı belirtiliyor. Arama kurtarma çalışmaları 400'den fazla görevliyle devam ediyor.
Maden iki yıl önce siyanür sızıntısıyla gündeme gelmiş, şirketin işletme ruhsatının iptal edilmesi yapılan hukuki girişimler sonuçsuz kalmıştı.
Söz konusu maden, Anagold Madencilik Şirketi tarafından işletiliyor. Anagold'un yüzde 80'i Kanadalı altın maden şirketi SSR Mining'e, yüzde 20'si ise Çalık Grubu bünyesinde bulunan Lidya Madencilik'e ait.
'Siyanür Fırat Nehri'ne doğru gidiyor'
İliç'te yaşayan emekli makinist Sedat Cezayirlioğlu, soL'a yaptığı açıklamada, toprak kayması sonucu siyanürün Fırat Nehri'ne doğru gittiğini söyledi.
Cezayirlioğlu, "Gökdelen büyüklüğündeki siyanürün boca edildiği, altın aldıkları devasa dağ çökmüş durumda, Fırat Nehri'ne doğru gidiyor. 350 metre yakınlıkta Fırat Nehri ve barajı var. Göçük altında iş makineleri, kepçeler kalmış. Yaralılar, ölüler var, sayısı belli değil" dedi.
'8-10 dönümlük toprak 100 dönümlük alana kaydı'
İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya göçük altında kalan işçi sayısının 9 olduğunu tahmin ettiklerini aktardı.
"Maden işletmemizde saat 14:00 sıralarında göçük oldu. Madenden çıkarılan, dışarıda istiflenen bir toprak var. Onun kayması sonucu oluşan bir toprak kayması. Şu anda 400'e yakın çalışan var. 667 çalışandan 9 eksik olduğu söyleniyor. Bu arkadaşlarımıza kavuşmak için zamanla yarışıyoruz."
Facianın büyüklüğü hakkında bilgi veren Yerlikaya, ''8-10 dönümlük bir toprak 100 dönümlük alana kaydı'' dedi.
AFAD da olayın ardından açıklamada bulundu. Olay bölgesine Erzincan, Erzurum, Sivas, Rize, Malatya, Giresun, Diyarbakır, Tokat ve Dersim'den personel sevk edildiği bildirildi.
Adalet Bakanı Yılmaz Tunç ise adli soruşturma başlatıldığını ve 4 savcının görevlendirildiğini açıkladı.
Şirketten açıklama: Etkilerini en aza indirgemek için çalışıyoruz
Olayın ardından açıklama yapan Anagold Madencilik, ''acil durum planlarını'' devreye aldıklarını duyurdu. Toprak kaymasının nedenine ilişkin herhangi bir ayrıntıya yer verilmedi.
Yapılan açıklamada şu ifadeler yer aldı:
"Anagold Çöpler Altın Madeni işletmemizde, 13 Şubat Salı günü saat 14:28 sularında yığın liç alanımızda meydana gelen kaymadan duyduğumuz büyük üzüntüyü paylaşmak isteriz. Yaşadığımız bu zorlu süreçte en önemli önceliğimizin, çalışanlarımız ve yüklenicilerimizin sağlık ve güvenliği olduğunu bir kez daha hatırlatmak isteriz. Yaşanan bu elim olayın hemen akabinde bölgedeki çalışanlarımızla ivedilikle iletişime geçerek, acil durum planımızı devreye aldık ve ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına bilgi verdik. (...) Yaşanan bu elim olayın etkilerini en aza indirmek için gerekli tüm adımları atmaya devam ederken, olayın ivedilikle açığa kavuşturulması için tüm imkanlarımızı seferber edeceğiz.''
'Fırat’a karışması bütün yaşamın bitmesi demek'
Yer Bilimci Prof. Dr. Süleyman Pampal Habertürk’te yaptığı açıklamada, “Bu işlenmiş topraktır. Altının çıkarılması için işlenen zehirli siyanürlü madde ve onun için kimyasal kullanılan, altını ayırmak için işlemden geçirilen toprak bu maalesef. Üst üste yığılmış bir dağ gibi bir yığın olmuş. Bu mevki Fırat Nehrine’de 700-800 metre mesafede, çok yakın. Fırat’a karışması demek bütün yaşamın bitmesi demek. Fırat’a ulaşması acilen önlenmelidir. O vadinin önü kapatılmalıdır."
Göz göre göre havayı zehirliyor, halkı ölüme sürüklüyorlardı
Erzincan'ın İliç ilçesindeki siyanür havuzu çevreyi tehdit ederken, uzmanlar yaşananları "kaçak nükleer santralinden daha tehlikeli" diye yorumluyordu.
Erzincan'ın İliç ilçesine bağlı Çöpler Köyü'ndeki Çöpler Maden Sahası 2010 yılından beri faaliyette. Ancak denetimsizlik, vurdumduymazlık ve gözlerini para bürüyen patronlar nedeniyle sadece Erzincan halkı değil tüm Türkiye'yi tehdit eder bir dizi olay meydana gelmiş durumda.
Maden arama sahasındaki siyanür havuzları için herhangi bir koruma ve önlem alınmazken bölge, halkın soluduğu havayı tehdit ediyordu. Üstelik siyanür havuzundaki olası sızıntı tüm bölgeyi tehlikeye sokuyordu.
Yıllarca para için göz yumdular: Tonlarca siyanürün etrafa saçılma riski
Söz konusu madenle ilgili bilirkişi raporlarında yaşanacak sıkıntılar için "kaçak bir nükleer santralden daha fazla zarar verebileceği" yönünde ifadeler yer alırken, uyarılarla ilgili herhangi bir önlem alınmıyordu. Bölgede siyanürlü ve sülfürik asitli atıkların açık havuzlara atıldığı maden arama sahasındaki depolama örneklerinin bir benzerinin daha olmadığı vurgulanıyordu. Uzmanların aktardığına göre, tüm kanserojen atıklar ve sızıntı yaşanacak olursa toprağı öldürecek akıntılar açık havada bekletiliyordu. Üstelik normalde bölgeye yakınlaşmanın, solumanın dahi tehlikeli olduğuna işaret ediliyordu.
Son toprak kaymasıyla birlikte tonlarca siyanürün etrafa saçılma riski de güçlenmiş oldu.
AYM raporları 'yüzeysel' bulmuştu
Son olarak, Anayasa Mahkemesi, geçtiğimiz ay İliç’teki altın madenine itiraz eden köylülerin hak arama özgürlüğünün kısıtlandığı gerekçesiyle hak ihlaline karar vermişti.
İliç’te yaşayan Eşref Demir’in başvurusunu değerlendiren AYM, projeye verilen Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) olumlu kararının yanı sıra, Erzincan İdare Mahkemesi tarafından yapılan bilirkişi keşfinin eksikliklerini içeren 18 maddelik bir karara imza atmıştı. AYM, bölgede yeterli bütüncül etkileri gözeten keşif yapılmadığını belirtmişti. İliç’teki çevrecilerin avukatı İsmail Hakkı Atal, AYM’nin kararı sonrası yaptığı değerlendirmede, kararı uygulamayan her hâkimin gelecekte ortaya çıkabilecek risklerden sorumlu olacağını kaydetmişti.
7,2 milyon dolar borcu silinmişti
Diğer yandan Anagold'un vergi borcunun silindiği, şirketin yüzde 80 ortağı olan Kanadalı altın madeni şirketi SSR Mining'in bilançosunda ortaya çıkmıştı.
SSR'nin 2023'te Türkiye'de silinen vergi borcu 7,2 milyon dolar. Bu rakam, bugünkü kur değeriyle yaklaşık 209 milyon liraya denk geliyor.
