TMMOB Makine Mühendisleri Odası TUSAŞ yönetiminin 60 yaş haddi kararıyla yaptığı işten çıkarmaların hukuka aykırı olduğunu bildirdi, kararı alan yöneticilerin 60 yaş üzerinde olduğuna işaret etti.
Haber Merkezi
Türkiye’nin tek uçak fabrikası niteliğindeki kamu şirketi olan Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TUSAŞ) 100’den fazla personel, mühendis ve teknisyenini yıl sonu itibariyle işten çıkarıyor.
Şirket işten çıkarma gerekçesi olarak iç yönetmeliğinde çalışma haddinin 60 yaş olarak belirlenmesini gösterdi. Ancak TMMOB Makine Mühendisleri Odası, 60 yaş haddinin Anayasaya ve kanunlara aykırı olduğunu belirterek TUSAŞ’ı yasalara uymaya davet etti. Oda ayrıca bunun bir toplu işten çıkarma anlamına geldiğini ancak TUSAŞ’ın İş Kanunu’ndaki “toplu işten çıkarma” düzenlemesine de uymadığını bildirdi.
TMMOB Makine Mühendisleri Odası’ndan yapılan açıklamada hiçbir işverenin personelini kendiliğinden "emekliye sevk etme" yetkisi olmadığı vurgulanırken, TUSAŞ’ın yöneticilerinin de 60 yaşın üzerinde olduğuna dikkat çekildi.
Yapılan açıklamada TUSAŞ yönetimi, mühendisleri işten atma uygulamasını durdurmaya, Anayasa’ya, İş Kanunu’na ve ilgili mevzuata uygun davranmaya çağrıldı.
Eşitlik ilkesine aykırı
Açıklamada işverenlerin yaş haddi nedeniyle iş sözleşmelerini sona erdirmelerinin Anayasa’nın 10. maddesinde düzenlenen “Kanun önünde eşitlik” ilkesine ve “Çalışma ve sözleşme hürriyeti” başlıklı 48. maddesine açıkça aykırı olduğu, 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerinde de böyle bir uygulamaya yasal dayanak teşkil edecek hiçbir hüküm bulunmadığı vurgulandı.
Toplu işten çıkarma
TUSAŞ’ta sayısı 100’ü aşan personelin işten atılmasının esasen “toplu işten çıkarma” olduğuna dikkat çekilen açıklamada “Söz konusu uygulamanın kişilere tek tek bildirilmiş olmasının, bu uygulamanın esasen toplu işten çıkarma olduğu gerçeğini değiştirmeyeceği açıktır. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 29. maddesinde ise “toplu işten çıkarma” düzenlenmiş, bu uygulamanın usul ve esasları belirlenmiştir” denildi.
'Kanuna karşı hile'
Şirketin kanun ve hukuka aykırı bir şekilde çalışmaya 60 yaş haddi getirerek 100’den fazla personeli topluca işten çıkarmasının açıkça “kanuna karşı hile” niteliğinde olduğu görüşüne yer verilen açıklamada, emeklilik yaşını da kademeli olarak erkekler için 65’e yükseltildiği hatırlatıldı.
Yönetim Kurulu Başkanı 63 yaşında
Bu kararı veren şirket yönetim kurulunun mevcut başkanı Rafet Bozdoğan’ın 63 yaşında olduğu, şirket genel müdürü Temel Kotil’inse 64 yaşında olduğuna dikkat çekilen açıklamada şöyle denildi:
“Şirketin kararından etkilenen, 100’ün oldukça üzerinde olduğunu bildiğimiz, ancak genel bir açıklama yapılmadığı ve tek tek personele bildirimde bulunularak uygulandığı için tam sayıyı bilemediğimiz personel, mühendislerden ve teknisyenlerden oluşmaktadır. Mühendislerin mesleğini icra etmeleri için belirlenmiş bir 'yaş haddi'nin ne kabul edilebilir bir teknik izahı ne de Anayasal ve yasal dayanağı vardır. Belirtilen yaş haddini hâlihazırda aşmış, her ikisi de mühendis olan, Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdür’ün görevlerinin başında olması da bu durumu kanıtlamaktadır.”
'Ülkenin teknik birikimi ziyan edilecek'
Bu son karardan etkilenecek olan aralarında MMO üyelerinin önemli bir oranını oluşturduğu mühendislerin şirketin teknik bilgi birikimini temsil etmekte olduğu vurgulanan açıklamada “Bu durum, kendi rızaları dışında ‘işten atılma’ anlamına gelen bu uygulamaya maruz kalan mühendislerin kişisel mağduriyetlerinin dışında, ülkenin teknik birikiminin ziyan edilmesi yoluyla kamusal zarara yol açacak bir uygulamadır” denildi.
Söz konusu karardan etkilenecek olan teknisyenlerin çoğunluğunun, halihazırda emekli olduğu halde, sahip oldukları ihtisasları nedeniyle şirket yönetimi tarafından yeniden göreve çağrılmış kişilerden oluştuğu kaydedilen açıklamada “Bu durumda olmayanlar da yüksek ihtisas sahibi, havacılık sanayiinin gerektirdiği vasıflara, eğitimlere ve sertifikasyona sahip kişilerdir. Üretim sürecinin dışına itilmeleri yalnızca kendileri açısından değil, ülke açısından da kayıp anlamına gelecektir” ifadelerine yer verildi.
Ülkenin tek uçak fabrikası
TUSAŞ’ın her ne kadar “Kamu İktisadi Teşekkülü” statüsünde olmasa da, kamu kaynaklarıyla kurulmuş, kamu sermayeli, yönetiminde görev alacak kişilerin kamu otoritesince atandığı bir kamu şirketi olduğuna dikkat çekilen açıklamada “TUSAŞ, ülkenin tek uçak fabrikası niteliğinde bir kurumdur. Tasarruflarında tüm şirketler gibi Anayasa ve yürürlükteki yasal mevzuata uygun davranma zorunluluğunun yanı sıra, kamu şirketi vasfıyla kamuoyuna hesap verme zorunluluğu da vardır” denildi.
Yeni kıdem tazminatı tavanından yararlanamayacaklar
Açıklamada personele işten çıkarma bildirimin Aralık ayında yapılmış olması ve uygulamanın “31 Aralık mesai bitimi itibariyle” başlatılacağının bildirilmiş olmasının da dikkat çekici olduğuna işaret edildi:
“Bilindiği gibi bir 12 Eylül cuntası uygulaması olan “Kıdem Tazminatı tavanı” yılda 2 kez, Ocak ve Temmuz aylarında belirlenmektedir. Personelin sözleşmesi Aralık ayında bitirileceği için, çoğunluğu kıdem tazminatı tavanından etkilenecek statüde oldukları ve Ocak ayında açıklanacak kıdem tazminatı tavanından yararlanamayacakları için, önemli bir maddi kayba da uğrayacaklardır. Şirket yönetiminin liyakat ve çalışanına vefa duygusundan yoksun olduğu ve yıllarını şirkete vermiş çalışanlarını kapı önüne koymaktan çekinmeyen bir fütursuzluk içinde olduğu açıktır.”
'Emeklilik hakkının fiilen var olmadığını gösterecek'
Bu tür uygulamaların genç mühendislerde, teknisyenlerde ve diğer çalışanlarda büyük bir motivasyon kaybına yol açacağı da ifade edilirken “Yıllar boyunca nitelikli bir emeği ülke kurumlarının hizmetine sunanların bir sayfalık bir e-posta mesajı ile kapı önüne konulacağını bilmek, genç işçilerde büyük bir hayal kırıklığı yaratacaktır. Ayrıca, 65 yaşında emekli olabilecek bir çalışanın 60 yaşında işten atılacağını bilmesi, emeklilik hakkının fiilen var olmadığını gösterecektir” denildi.
Makina Mühendisleri Odası’nın üyesi olan makina, uçak-havacılık ve endüstri mühendislerinin, TMMOB’a bağlı diğer Odalara üye mühendislerin ve ülkenin yetiştirdiği nitelikli teknisyenlerin mağduriyetine yol açacak bu uygulamadan derin kaygı duyduğu ve “ülkenin güzide ve büyük ölçekte kamu kaynağını kullanan bir kurumunun keyfi ve yasal olmayan uygulamalarla yönetilmesini kabul etmediği” vurgulandı.
'Karar yürürlükten kaldırılsın, iç yönetmelik edilsin'
TMMOB Makine Mühendisleri Odası Başkanı Yunus Yener imzasıyla yayımlanan açıklamada TUSAŞ yönetimi 31 Aralık 2023 itibariyle işten atılacak personele ilişkin kararı yürürlükten kaldırma, Anayasa’ya, İş Kanunu’na ve diğer yasal mevzuata aykırı olan ve bu son karara gerekçe gösterilen şirket içi yönetmeliğin iptali, çalışanları ile ilişkilerinde yasal mevzuatın yanı sıra evrensel işçi hakları ilkelerine, hakkaniyete, değerbilirliğe ve liyakat normlarına bağlı kalma” çağrısında bulunuldu.
