Kale'nin desteğiyle başlayıp, iktidarın teşviğiyle serpilen Baykar, İtalyan rakibi Piaggio'yu satın aldı. Türkiye sermayesine F-35 kapısı bir daha aralandı. Yeni kârlar için diplomasi beklenmeyecek.
Haber Merkezi
İktidar desteğini arkasına alarak büyüyen insansız hava aracı (İHA) üreticisi Baykar, İtalyan havacılık şirketi Piaggio'yu satın aldı.
Piaggio, 1884 yılında kurulmuş, çok eski ve önemli bir İtalyan havacılık şirketi. Ancak iflas ettiği için kamu yönetimine devredilmişti ve altı yıldır kayyım yönetiminde işletiliyordu.
Altı yıllık dönemde şirketin satışı için birkaç kez ihaleye çıkılmış, bunlardan birinde Birleşik Arap Emirlikleri Varlık Fonu Mubadala’ya satılmış ama bir fiyasko yaşanmış, satış iptal olmuştu.
Son yapılan ihalede Türkiye, Brezilya ve Suudi Arabistan'dan teklif alındı. Cuma günü şirketin Türkiye'den Baykar'a satıldığı açıklandı.
Uçak motoru mu, yoksa İHA mı ağır basacak?
Bayraktar’ın ödemeyi taahhüt ettiği bedel 1,8 milyar avro. Kayyım yönetimi altında zarar etmese de kârlılık açısından düşük bir performans gösteren şirketin önemli yatırım ihtiyacı olduğu İtalyan basını tarafından vurgulanıyor. Ancak halihazırda 800 milyon avroluk sipariş portföyü olduğu da belirtiliyor.
Satış bedelinin bu tutarla birlikte değerlendirilmesi gerekiyor. İtalyan basınında yer alan yorumlarda Bayraktar’ın Piaggio’nun geleneksel uçak ve uçak motoru üretimindeki teknolojik gücünü mü geliştireceği yoksa İHA üretiminde geri kaldığı belirtilen Avrupa’ya yönelik bu eksende bir yeniden yapılanmaya mı gideceği de sorgulanıyor.
Piaggio Aerospace’in 1500 civarında çalışanı bulunuyor, 2023 cirosu da 368 milyon avro civarında.
Kamu düze çıkardı, Baykar'a sattı
Ticaret ve “Made in Italy” Bakanlığı (MIMIT) tarafından yayımlanan notta “Alınan üç teklifin dikkatli bir şekilde karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesinin ardından, Baykar'ın teklifinin Piaggio Aero ve Piaggio Aviation çalışanlarının ve alacaklılarının çıkarlarını garanti altına almak ve grubun endüstriyel beklentilerini yeniden başlatmak için en uygun teklif olduğu” belirtiliyor.
Baykar’ın, ilgili teknik, lojistik ve eğitim destek hizmetleri de dahil olmak üzere hem uçak üretim faaliyetlerini hem de motor bakım ve motor bileşeni üretim faaliyetlerini sürdürmeyi ve güçlendirmeyi taahhüt ettiği ifade ediliyor.
Bakan Adolfo Urso, “Net ve iddialı bir endüstriyel vizyonla şirketin yeniden faaliyete geçmesini garanti altına aldık. Altı yıllık bekleyişin ardından Piaggio Aerospace'e uzun vadeli bir üretim perspektifiyle, şirket komplekslerini ve işgücünü koruyarak bir gelecek, ülkemiz için stratejik bir varlık veriyoruz” dedi.
Şirket iflas etmiş olmasına rağmen MIMIT notunda şirketin son yıllarda kayyım yönetimi tarafından tüm iş alanlarında önemli bir sipariş portföyü oluşturmayı başardığı ve böylece altı yıl boyunca tüm faaliyetlerini sürdürdüğü belirtildi. Bu şekilde Piaggio Aerospace'in müşterilerine olan taahhütlerini yerine getirebildiği ve Olağanüstü İşten Çıkarma Fonu, banka kredisi veya kamu katkılarına başvurmak zorunda kalmadan kendi kendini finanse edebildiği de vurgulanıyor.
Baykar'ın sermayesi Ankara'yı NATO projesiyle kavuşturdu
Baykar, Piaggio sayesinde teknoloji kapasitesini artırmanın yanı sıra hem tedarik ağını hem de pazar olanaklarını genişletti.
Şirketin başta gelen faaliyetleri arasında, İtalyan ordusunun da kullandığı P180 Avanti iş jetleri bulunuyor. Ayrıca kayyım döneminde şirketin amiral gemisi olan P180'in daha gelişmiş bir versiyonunu geliştirdiği ve ana müşteriye teslimatlarının başladığı ifade ediliyor. P180 için halihazırda 800 milyon avroluk alınmış siparişi var.
Piaggio'nun iki üretim alanı daha var. Biri istihbarat, gözetleme ve keşif amaçlı HammerHead İHA'ları, diğeriyse ABD'nin F-35 programında kullanılan parçaları.
Şirket, ürettiği motorları hem sivil hem de askeri uçak ve helikopterlerde kullanılan Pratt & Whitney ile uzun vadeli anlaşmalara sahip.
Bunlardan biri Pratt & Whitney America ile yürütülen F-35 programı. İki şirket, ABD'li Lockheed Martin'in F-35'i için bazı motor parçaları üretiyor.
Bu da Türkiye'de savunma sanayiinin neredeyse tek özel şirketi gibi lanse edilen Baykar aracılığıyla Ankara'nın dolaylı olarak yeniden F-35 programına eklemlendiğini gösteriyor.
F-35'i merkeze alan program çerçevesinde geliştirilen uçakların, NATO üyesi ülkelerde kullanılan savaş uçaklarının yerini alması amaçlanıyor. Bu süreçte ana yüklenici ABD’li Lockheed Martin. Ayrıca yedi müttefik ülke bulunuyor.
2021 yılına kadar bu 7 ülkeye ek olarak Türkiye de programdaydı. Ankara, Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi satın alması nedeniyle ABD'nin yaptırımına maruz kaldı ve F-35 projesinden çıkarıldı.
F-35'li ortaktan F-35 ortaklığına
Baykar, ilk İHA'sını 2010'lu yılların başında Kale Grubu'yla kurduğu ortaklık sayesinde üretebilmişti. İHA projesi sonuca ulaşınca iki şirket ortaklığını sonlandırdı.
Aynı dönemde Kale Grubu uçak motoru üreten Prat & Whitney ile birlikte F-35 projesine dahil olmuştu. Projede Türkiye adına yer alan ilk özel şirket olan Kale, F-35'lerin kritik motor parçalarını İzmir'de üretmişti.
Baykar bugün Piaggio'yu alarak Prat & Whitney ile doğrudan ortak oldu ve F-35 projesinde yerini aldı.
Sendikalar temkinli: 'Tetikte olacağız'
Sendikalar, üretim tesisleri ile istihdamın sürekliliği ve üretim varlıklarının korunması konularında garanti verilmesini talep ediyor.
La Repubblica’nın aktardığına göre Metal İşçileri Sendikası (FIOM-CGIL) Cenova Sekreteri Stefano Bonazzi de Dire ajansa şunları söyledi: “Baykar, Piaggio Aerospace'in faaliyet gösterdiği sektörde yer alan büyük bir gruptur. Ligurya'daki iki fabrikada önemli beklentiler yaratacağını düşünüyoruz.”
Ancak Bonazzi, sözlerine “200'den fazla çalışanı hikayeler ve profesyonellikle istihdam etmeye devam eden Cenova tesisinin bakımı ve iyileştirilmesi için endüstriyel planda ne gibi garantiler olacağını öğrenene kadar herhangi bir değerlendirme yapmaktan kaçınıyoruz. Kim gelirse gelsin bu değeri hesaba katmak zorunda kalacaktır. Kayyım yönetimi ve yeni satın alan grupla yapılacak sendika toplantısını bekliyoruz. Operasyonu tam olarak değerlendirebileceğimiz forum bu olacaktır” şeklinde devam ediyor.
Bir diğer sendikacı, İtalyan Metal-Mekanik İşçileri Birliği (Uilm) Sekreteri Guglielmo Gambardella ise satışı şu sözlerle yorumladı:
"Piaggio Aero'nun Türk Baykar Grubu tarafından devralınması, İtalyan havacılık ve uzay sektörü için olumlu bir perspektifi temsil edebilir ve yıllarca süren belirsizliğe son verebilir. Baykar'ın hem uçak üretim faaliyetlerini hem de motor bakım ve motor bileşeni üretim faaliyetlerini sürdürme ve güçlendirme taahhütlerini yerine getirmesini sağlamak için tetikte olacağız. Kayyım yönetiminin son ermesi iyi bir şey, ancak hiçbir büyük İtalyan girişimcinin bu kuruluşa ciddi bir şekilde inanmak istememesi üzüntü vericidir. Piaggio Aerospace'in savunma sistemimizin temel bir ortağı olduğunu unutmayalım."
'Piaggio'nun pazarıyla Avrupa'ya açılacak'
Büyük satın alma İtalya basınının da gündeminde. Savunma sanayi haberleri hazırlayan Analisi Difesa sitesi Baykar'ın olası hedefleri arasında, "Piaggio'nun İHA sektöründe kazandığı deneyimleri edinmek" ve "Avrupalı müşterilere satılmak üzere kendi İHA'larının ve motorlarının üretimi, bakımı/revizyonu için Liguria'daki fabrikaları Avrupa'da bir merkez (hub) olarak kullanmak" olduğunu yazdı.
Corriere della Sera'ya göre, şirketin Piaggio tesisleri ve çalışanlarıyla ülkede hangi programları geliştirmek isteyeceğini zaman gösterecek. Bakanlık notunda "Baykar, hem uçak üretim faaliyetlerini -ilgili teknik, lojistik ve eğitim destek hizmetleri de dahil olmak üzere- hem de motor bakım ve motor bileşeni üretim faaliyetlerini sürdürmeye ve geliştirmeye kararlıdır" denildiğini aktaran gazete, "Şüphesiz İtalya ve daha genel olarak Avrupa ülkeleri şu anda insansız hava aracı üretiminde geri kalmış durumda” yorumunda bulundu.
La Repubblica ise Baykar'ın hamlesini “Stratejik, yüksek teknolojili bir İtalyan şirketi için tarihi bir dönüm noktası, ancak son yıllarda hayatta kalması çok zorlaşan bir şirket” sözleriyle değerlendirdi.