Muğla’da maden şirketlerinin sponsorluğunda Muğla Büyükşehir Belediyesi’nin ev sahibi olduğu bir etkinlik yapıldı. Etkinliğin açış konuşmasını, Alpay Mermer şirketinin Yönetim Kurulu Başkanı Melike Alpay yaparken Prof. Dr. Celal Şengör ve Prof. Dr. İlber Ortaylı ile yapılan söyleşi öncesinde yapay zeka ile yapılan "Stratonikeia Gladyatörleri" adlı belgesel gösterildi. Doğa Koruma Uzmanı Itri Levent Erkol, Celal Şengör’ün daha önce “Maden açılmasın diyenler zır cahildir” dediğini hatırlatarak, “Peki madenciliğin Muğla’nın ormanlarına, sularına, tarımına ve insanına verdiği zararı göz ardı etmek ne kadar bilimsel?” diye sordu.

'Maden açılmasın diyen zır cahildir'

Geçtiğimiz yıl İstanbul Teknik Üniversitesi Ayazağa Kampüsü'nde "4 Aralık Dünya Madenciler Günü" kapsamında düzenlenen panelde, “Maden açılmasın diyen zır cahildir” sözleriyle tepki çeken Prof. Dr. Celal Şengör, madenlerin doğaya zarar verdiğini savunmuştu.

Her fırsatta zeytinciliği destekleyen açıklamalarda bulunan tarihçi Prof. Dr. İlber Ortaylı ise üç yıl önce zeytinliklerin madenciliğe açılmasıyla ilgili tartışmalar sürerken katıldığı bir televizyon programında, bu girişimin "ahmaklık" olduğunu savunmuştu.

'Madenciler kolay kazanç peşinde koşan yatırımcılardır'

Zeytin üretiminin gittikçe azaldığına ve zeytinliklerin tehdit altında olduğuna işaret eden Ortaylı, “Bunun aymazlığın ötesinde büyük bir ahmaklık olduğunu belirtmek gerekir” diyerek şunları dile getirmişti:

“Bu her şeyden önce bir zihniyet meselesi de hiç bana ekonomik tasvirler yapmaya kalkmayın. Şimdi bir de moda oldu madencilik. Türkiye’de böyle madenci diye bir tip var. Hayatlarını ve ilimlerini buna bağlayan mühendisler olmaktan çok, kolay kazanç peşinde koşan yatırımcılardır.  

Yani belirli bölgenin insanlarıdır. Kolay zengin olmanın yolu budur. Türkiye kömür madenleri bakımından zengin görünür ama beş para etmez. Yani bizim kömürümüz bu toplumun ısınmasına bile yaramaz. Tam anlamıyla büyük kirlilik yaratır bir enerji kaynağı olarak da derdimize şifa olmaz.”

Zeytinliklerin madenciliğe açılmasıyla ilgili tartışmaların sürdüğü o günlerde konuşan Prof. Dr. İlber Ortaylı, “Türkiye’yi kurtarmak istiyorsanız bu gibi şeylere karşı çıkacaksınız. Bunlar yanlış tasarruflardır” demişti.

Zeytinliklerin madenciliğe kurban edilme tasarısı

Prof. Dr. İlber Ortaylı’nın bu tespitleri yaptığı dönemde gündemde olan zeytinliklerin madenciliğe kurban edilmesi girişimleri, Muğla bölgesindeki kömürlü termik santrallerin kömür ihtiyacını karşılamayı da amaçlıyordu. Zeytin üreticileri başta olmak üzere kamuoyunun tepkileri üzerine Meclis gündeminde görüşülen düzenleme, 14 Aralık 2022’de geri çekilmişti.

Muğla Milas’taki Akbelen Ormanı’nın termik santral için kömür çıkarmak üzere yok edilmesine karşı direnen İkizköylüler, bölgedeki zeytinliklerin de kömüre kurban edilmemesi için torba yasaya eklenerek Meclis’ten geçirilmek istenen düzenlemenin görüşüldüğü komisyona katılmış, TBMM önünde basın açıklaması yapmıştı.

Şengör ve Ortaylı madencilerin etkinliğinde

Muğla Büyükşehir Belediyesi’nin ev sahipliğinde dün düzenlenen "Stratonikeia Gladyatörleri" adlı belgesel gösterimi ve söyleşinin konukları, Prof. Dr. Celal Şengör ve Prof. İlber Ortaylı oldu. Gazi Mustafa Kemal Atatürk Kültür Merkezi'nde gerçekleşen etkinliğin, bölgedeki maden şirketlerinin girişimiyle organize edilmesi dikkati çekti.

Açılışta maden patronu konuştu

Maden şirketlerinin sponsorluğunda gerçekleşen etkinliğin açılışında konuşan Alpay Mermer şirketinin Yönetim Kurulu Başkanı ve MUTSO Meclis Başkan Yardımcısı Melike Alpay, Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Aras’ın her zaman kültürel mirasın korunması ve tanıtımında büyük bir vizyon ortaya koyduğunu belirterek, “Bu projeyi kendisine götürdüğümüzde hiç düşünmeden bize ‘evet’ dedi. Bize her zaman destek oldu. Bu sebeple katkı sağlayan herkese ayrıca teşekkürlerimi sunuyorum. Umarım bu programın gerçekleşmesi hepimize ilham verir” dedi.

Mermer Komitesi sponsor oldu

Stratonikeia Antik Kenti’ne destek veren EPOS7 Derneği Başkanı Arzu Sabancı’ya da teşekkür eden Alpay, etkinlik afişinde de yer alan Muğla Ticaret Odası Mermer Komitesi’ne mensup Demircioğlu Mermer, Kent Mermer, Egemar Taş ve Kurmersan firmaları ile temsilcisi olduğu Alpay Mermer’e teşekkür etti.

Eski AKP'li Selçuk Özdağ da konuştu

Etkinlikte konuşan eski AKP Genel Başkan Yardımcısı, şu anda Gelecek Partisi Muğla Milletvekili olan Selçuk Özdağ, Muğla’nın Türkiye’de dört mevsimi yaşayan tek şehir olduğunu belirterek “Burası aynı zamanda tarihin, turizmin, tarımın ve madenin kenti ama bunları yaparken beraberce kalkınmanın yollarını araştırmamız gerekiyor” dedi.

Muğla Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Aras da Stratonikeia, Halikarnas, Knidos, Labran’da ve Letoon gibi antik kentlerin korunup tanıtılmasının önemine değinerek, “geçmişten aldığımız mirası yeterince ileri taşıyamadığımızı görüyoruz. Oysa tarihini bilmeyen toplumlar, geleceklerini inşa edemez” diye konuştu.

Ortaylı ve Şengör Stratonikeia'yı değerlendirdi

‘Stratonikeia Gladyatörleri’ belgeselinin ardından yapılan söyleşide, Türkiye’nin arkeolojik eserler açısından dünyanın en zengin coğrafyalarından biri olduğunu söyleyen Prof. Dr. İlber Ortaylı, “Karia bölgesi, Helen ve Pers kültürlerinin bir araya geldiği bir yer. Buranın tarihini anlamak için hem Yunan hem de İran kültürünü iyi bilmek gerekir” dedi.

Prof. Dr. Celal Şengör ise “Stratonikeia’da yapılan kazılar ve buradan çıkan eserler, Anadolu’nun ne denli büyük bir kültürel mirasa sahip olduğunu bir kez daha ortaya koyuyor” diyerek yapay zeka ile yapılan belgeselin tarih anlatımında yeni bir döneme işaret ettiğini belirtti.

Doğa Koruma Uzmanı tepki gösterdi: Muğla’da yüzde 59’luk alan maden ruhsatlı

Stratonikeia Antik Kenti Kazı Başkanı Prof. Dr. Bilal Söğüt’ün de katıldığı etkinliğin ardından değerlendirmede bulunan Doğa Koruma Uzmanı Itri Levent Erkol, etkinliğin sponsorlarının mermer şirketleri olmasına dikkati çekerek, “Muğla’da yüzde 59’luk alan maden ruhsatlı. Stratonikeia ve çevresi de bu talandan nasibini aldı. Kömür çıkarma çalışmaları yüzünden kutsal yol ve nekropol yok edildi” dedi.

“Madencilikle mücadele nerede?” diye Soran Erkol, “Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Aras, ‘Muğla tarım ve turizm kentidir’ diyor. Ancak belediye politikaları tam tersini gösteriyor. Yeni kurulan MUPA A.Ş’nin ilk etkinliklerinden biri, madencilerle yapılan ‘mermer sorunları’ toplantısıydı” diye konuştu.

Etkinliğin konuklarından Celal Şengör’ün daha önce "Maden açılmasın diyenler zır cahildir" dediğini hatırlatan Erkol, “Peki, madenciliğin Muğla’nın ormanlarına, sularına, tarımına ve insanına verdiği zararı göz ardı etmek ne kadar bilimsel?” diye sordu.

'Ormanlar yok ediliyor, toprak bozuluyor, tarım alanları zarar görüyor'

Madenciliğin getirdiği yıkımları da sıralayan Erkol, “Ormanlar yok ediliyor, toprak bozuluyor, erozyon hızlanıyor, tarım alanları zarar görüyor, yeraltı suyu sistemi tahrip oluyor, patlatmalar heyelan ve çökme riskleri yaratıyor, geriye devasa, tehlikeli çukurlar kalıyor” dedi.

Kömür karasına bulanan kültür mirası

Yatağan Termik Santralı’nin kömür sahası içinde kalan Stratonikeia Antik Kenti, geçmişte termik santral yüzünden boşaltılan Eskihisar köyünün bir parçasıydı. Binlerce yıl süren canlılığın ardından geriye boşaltılmış köyün hayaleti ve kurtarma kapılarının sürdüğü arkeolojik alanlar kaldı. Termik santrale kömür tedarik eden madenlerin ruhsat alanlarının yıllar içinde genişlemesinden en fazla Stratonikeia ile Lagina arasında kalan sitlerin etkilendiği ve etkilenmeye devam edeceği belirtiliyor. Yatağan bölgesinde önemli birer kültür miras alanı olan bu iki antik yerleşim yerinde arkeolojik çalışmalar devam ediyor.

Stratonikeia antik kenti aynı zamanda bir UNESCO dünya mirası adayı. Ancak kömür madenleri ve bu alanları birbirine bağlayan otoyol nedeniyle Stratonikeia antik kenti ve Lagina Hekate Kutsal Alanı arasındaki kutsal yol, bugün tamamıyla yok olmuş durumda. Mevcut sit sınırları içerisinde dahi ruhsatlandırılan kömür madenlerinin kültürel varlıkların bütüncül yaklaşımlarla korunmasına engel olduğu belirtilirken, kömür uğruna Anadolu’nun önemli kültürel peyzaj alanlarından biri kaybedildi.  

Antik Roma yolu şantiye oldu!