İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun, dün savunma bakanı Yoav Gallant'ı görevden almasının ardından İsrail genelinde protestolar başladı.

Netanyahu dün geç saatlerde yaptığı bir video açıklamasında Gazze'deki "savaşın idaresinde önemli boşluklar" ortaya çıktığını ifade etmişti.

Netanyahu, "Bir savaşın zirvesindeyken, başbakan ile savunma bakanı arasında tam bir güvene ihtiyaç vardır... Son aylarda, benimle savunma bakanı arasındaki bu güven zedelendi" demişti. Netanyahu'nun bu hareketi ülke genelinde protestolara yol açtı.

Yeni savunma bakanı belli oldu

Şu anda dışişleri bakanı olarak görev yapan Likud partisinden bir diğer üye olan Israel Katz, Gallant'ın yerini alacak. Eylül ayında Netanyahu'nun koalisyonuna yeniden katılan merkez sağ Yeni Umut partisinin lideri Gideon Saar da dışişleri bakanı olarak görev yapacak.

Katz, X'te şunları yazdı: "Güvenlik sistemini düşmanlarımıza karşı zafere taşımak ve savaşın hedeflerine ulaşmak için birlikte çalışacağız: en önemli değer görevi olarak tüm kaçırılanların geri dönmesi, Gazze'de Hamas'ın yok edilmesi, Lübnan'da Hizbullah'ın yenilmesi, İran saldırganlığının kontrol altına alınması ve kuzey ve güney sakinlerinin güvenli bir şekilde evlerine dönmesi."

Tel Aviv'de protesto: 'Daha iyi liderleri hak ediyoruz'

Netanyahu'nun kararından birkaç saat sonra binlerce protestocu Tel Aviv'in merkezinde toplandı, davul çaldı ve şehrin ana otoyolunu kapattı. Yaklaşık 1000 kişi Netanyahu'nun Kudüs'teki evinin dışında gösteri yaparken, ülke genelindeki diğer noktalarda da protestolar ve yol barikatları ortaya çıktı. Bazı göstericilerin polisle çatıştığı bildirildi.

Tel Aviv'de göstericiler "Daha iyi liderleri hak ediyoruz" ve "Kimseyi geride bırakmıyoruz!" gibi sloganların yazdığı pankartlar taşıdılar. Bir protestocu kelepçe ve Netanyahu'nun benzerliğinin olduğu bir yüz maskesi takarken, diğerleri Gazze'de rehin tutulanlara atıfta bulunan "Şimdi onları eve getirin!" yazılı tişörtler giydiler.

Beklenen bir hamleydi

Netanyahu, son koalisyonu 2022'nin sonunda göreve gelmesinden bu yana Gallant ile anlaşmazlık yaşıyordu. O zamanlar, savunma bakanı tartışmalı yargı reformlarına karşı çıkan tek üst düzey hükümet figürü olmuştu.

Gallant'ın Netanyahu tarafından görevden alınması uzun zamandır bekleniyordu. Gazze'de 13 ay ve Lübnan'da bir ay süren savaşta, strateji ve İsrailli rehinelerin eve nasıl getirileceği konusundaki anlaşmazlıklar sık ​​sık iki ismi karşı karşıya getiriyordu. Bardağı taşıran son damla, Gallant'ın bu hafta Ultra-Ortodoks topluluğu için askerlik hizmetini zorunlu kılma yönündeki çabaları olmuş gibi görünüyor. Knesset'teki iki Ultra-Ortodoks parti, Netanyahu'nun uzun süredir müttefiki olan partiler, yeni politikaya inatla karşı çıkıyor.

Gallant ne dedi?

Gallant dün geç saatlerde yaptığı açıklamada, görevden alınmasının Ultra-Ortodoks askerlik hizmeti, İsrail'in "rehineleri geri verme ahlaki yükümlülüğü" ve "7 Ekim saldırılarından ders çıkarmak için kapsamlı bir soruşturmaya ihtiyaç duyulması" konusundaki anlaşmazlıklar nedeniyle tetiklendiğini söyledi.

Gallant ayrıca, Netanyahu'nun Hamas'a karşı sık sık tekrarladığı "tam zafer" hedefini, İsrail'in askeri başarısının diplomatik bir anlaşma için koşulları yarattığını ifade ederek kamuoyunda reddetti. Netanyahu'nun duyurusundan dakikalar sonra Gallant, X'te "İsrail devletinin güvenliği hayatımın misyonuydu ve her zaman öyle kalacak" diye yazdı.

Rehine aileleri endişeli

Kararın ardından Rehine Aileleri Forumu, ani değişikliğin Gazze'de hala bulunan 101 rehinenin kaderini nasıl etkileyebileceği konusunda derin endişelerini dile getirdiği bir açıklama yayınladı.

Forum, "Gelen savunma bakanının rehine anlaşmasını önceliklendirmesini ve tüm rehinelerin derhal serbest bırakılmasını sağlamak için arabulucular ve uluslararası toplumla yakın bir şekilde çalışmasını bekliyoruz" dedi.

Diğer siyasi liderler ne dedi?

Muhalefet lideri Yair Lapid de, X'te bu hamleyi "savaşın ortasında çılgınca bir eylem" olarak niteledi. Lapid, "Netanyahu, İsrail'in güvenliğini ve İsrail ordusu askerlerini utanç verici bir siyasi hayatta kalma uğruna satıyor" dedi.

İsrail Devlet Başkanı Isaac Herzog da görevden alınmayı "İsrail'in ihtiyaç duyduğu son şey" olarak nitelendirdi.

Aşırı sağcı ulusal güvenlik bakanı Itamar Ben-Gvir ise, Netanyahu'yu Gallant'ı görevden aldığı için övdü. Ben-Gvir, Telegram'da "Gallant ile mutlak zafer elde edilemez, başbakan onu görevinden almakla iyi etti" dedi.

Yeni kurulan Demokratlar partisinin genel başkanı Yair Golan'sa, sosyal medyada yaptığı açıklamada, İsraillileri Gallant'ın kovulmasına karşı protesto için sokaklara çıkmaya çağırdı.

İsrailliler arasında popüler bir isim

Binlerce İsrailli, Netanyahu'nun yargı reformu nedeniyle savunma bakanını ilk kez görevden alma girişimine karşı Mart ayında kendiliğinden gösterilere ve grevlere katılmıştı. Halktan bu beklenmedik tepki, başbakanı kararını geri almaya ve reformu bir sonraki Knesset oturumuna ertelemeye zorlamıştı.

İsrail'deki anketler, Gallant'ın Netanyahu'nun kabinesinin en popüler üyesi olduğunu gösteriyor. Siyasete girmeden önce orduda kıdemli bir general olan Gallant, yurtiçinde ve yurtdışında Netanyahu'nun karar alma süreçlerinde ılımlı bir etki sahibi olarak görülüyordu. 

Savaş kabinesi kapatılacak mı?

Netanyahu'nun önemli bir rakibi, eski savunma bakanı ve merkez sağ Ulusal Birlik partisinin lideri olan Benny Gantz, 7 Ekim Hamas saldırısının ardından başbakanın üç kişilik savaş kabinesine Gallant ile birlikte katılmış, ancak Haziran ayında istifa ederek Netanyahu'nun "gerçek bir zafere doğru ilerlemelerini engellediğini" söylemişti.

Gantz bu hareketi "ulusal güvenlik pahasına yapılan siyaset" olarak nitelendirmişti.

Başbakanın, savaş kabinesini kapatıp, güvenlik konularının düzenli kabine toplantılarında sunulmadan önce sınırlı bir forumda tartışıldığı eski modele geri dönmesi mümkün olarak görülüyor.

ABD'den 'şaşırdık' tepkisi

Beyaz Saray sözcüsü ise, kararın ardından Gallant'ı "önemli bir ortak" olarak övdü ve ABD'nin "İsrail'in bir sonraki savunma bakanıyla iş birliği içinde çalışmaya devam edeceğini" belirtti.

Ancak, İsrail gazetesi Haaretz'e göre, üst düzey bir ABD yetkilisi, "Gallant'ın kovulmasının nedenleri ve bu kararı neyin yönlendirdiği konusunda gerçek soruları olduğunu" söyledi. Yetkilinin, Netanyahu'nun kararının "şaşırtıcı" ve "özellikle iki savaşın ortasında ve İsrail'in İran'dan gelebilecek olası bir saldırıya karşı savunmaya hazırlandığı bir dönemde endişe verici" olduğunu söylediğini aktardı.