Kazakistan'da Süleymancılar'a bağlı olan bir derneğe ait 26 "hayır kurumu" ve 92 yurt geniş çaplı bir devlet operasyonuyla kapatıldı.
Almatı kentindeki Temyiz Mahkemesi, çeşitli tahminlere göre ülke genelinde 92'ye kadar yurdu bulunan Zhibek Zholy Hayır Kurumları Derneği'ne ait 26 kurumun devlet kaydını iptal etme yönündeki alt mahkemenin kararını onayladı.
Ülke yetkilileri, "hayır kurumları"nın Kazak mevzuatını ihlal ettiğini iddia ederken, yasadışı din eğitiminin verildiği bu yurt ağıyla Süleymancılar Cemaati arasında bağlantılar olduğunu öne sürüyordu.
Kazak haber sitesi Delovaya Nedelya'da yer alan habere göre, Kazakistan Cumhuriyeti Müftülüğü, geçtiğimiz yıl Zhibek Zholy Derneği'yle işbirliği yapmayı reddederken, derneğin Süleymancılar temsilcilerinin misyonerlik faaliyetleri yürütmemesi gerektiği yönündeki anlaşmanın şartlarını ihlal etmekle suçladı.
Diğer yandan, Süleymancılar'ın Kazakistan Müslümanları Manevi İdaresi'nden (SAMK) ayrı ve bağımsız bir dini örgüt olarak Kazakistan'da kayıt yaptırmaya çalışmasının gerilime sebep olduğu dile getiriliyor.
Birçok ihlal gerçekleştirdi
Kazakistan Cumhuriyeti Yüksek Mahkemesi, derneğe bağlı 26 "hayır kurumu"nun da aynı anda kapatıldığını açıkladı. Mahkeme kararının gerekçesi, kapatılan kuruluşların ya çalışmaması ya da tüzüklerine uygun şekilde faaliyet göstermemesi olarak gösterildi. Kararda, Almatı kentinde kapatılan 26 kurumdan yalnızca 11'inin fiilen çalıştığı ve 15'inin kayıt yerinde bulunmadığı ortaya çıktığı belirtildi. Ayrıca, bu kurumların, göç, emek, toprak, çevre ve barınma dahil olmak üzere çocukların yaşamı ve sağlığı ile doğrudan ilgili olan bir dizi büyük mevzuat ihlali gerçekleştirdiği kaydedildi. Ayrıca mimari, şehir planlama ve inşaat faaliyetleri, yangın güvenliği gereklilikleri, sıhhi ve epidemiyolojik standartlar, dini, hayırseverlik ve mali ve ekonomik faaliyetler alanında da ihlaller tespit edildi.
Kurumlardan bazılarının uygun lisans olmadan eğitim faaliyetleri yürüttüğünü bildiren mahkeme, çocukların uygun eğitim, yetiştirme ve zamanında tıbbi bakım alma hakları ve özgürlüklerinin de önemli ölçüde ihlal edildiğini ifade etti.
Çocuk intiharına teşvik ve aşırılıkçılık suçlamaları
Hayır kurumlarının ihlallerinin doğrulanması üzerine SAMK, Zhibek Zholy ile olan mutabakatı tek taraflı olarak feshetti. Yasayı ihlal eden bu kurumların birçoğu ve yöneticileri hakkında ceza davaları başlatıldı. Kurumlar ve yöneticilere yöneltilen suçlamalar arasında, "bir çocuğun intiharına teşvik", "çocukları yetiştirme sorumluluklarının yerine getirilmemesi", "toplumsal, ulusal, ırksal ve dini nefreti teşvik etme" ve "aşırılıkçı ve terörist olarak kabul edilen literatürün okutulması" yer alıyor.
Hükümet emriyle operasyon başlatıldı
Kazakistan'da Süleymancılara dönük geniş çaplı operasyon geçtiğimiz yılın başında başlatıldı. Bu dönemde Kazak medyasında cemaate bağlı dernekle ilgili onlarca materyal ifşa edildi. Birçoğunun, Almatı kentinin Din İşleri Dairesi'nin desteğinin yanı sıra "hükümet emri"yle yapıldığı belirtilen medya operasyonun ardından savcılık derneğin devlet kaydının iptal edilmesi talebiyle dava başlattı.
Dernek yurtlarının aranmasıyla ilgili medyada çıkan haberlerde, öğrencilerin "vasıfsız çalışanlar tarafından ibadet etmeye ve ibadete katılmaya zorlandığı" ve "güvenlik güçlerinin aşırılıkçı olarak kabul edilen yurtlarda yabancı dini literatür ve eğitim materyalleri bulduğu" gibi ayrıntılar bildirildi.
Derneği mezhepçilikle suçlayan bazı medya organlarıysa, Süleymancılar'ın bu yurtlarda sadece kendi matbaalarında basılan kitapları okuttukları", ayrıca "Cuma namazlarını cami dışında ayrı binalarda kıldıkları ve sadece kendi programlarına göre beş vakit namaz kıldıkları" iddiasında bulundu.
Müftülük anlaşmayı tek taraflı feshetti
Medyadaki ifşalar öncesi, Kazakistan Cumhuriyeti Müftülüğü, dernekle ilgili olarak açıklama yayımladı. Geçtiğimiz yıl 26 Ocak'ta SAMK'ın web sitesinde yayımlanan ilk açıklamada, Manevi İdare'nin "Zhibek Zholy Hayır Kurumları Derneği ile anlaşmanın feshedildiğini" duyurduğu aktarıldı.
Dernekle yapılan mutabakatın detaylarına yer verilen açıklamada, mutabakat uyarınca derneğin kurumlarında dini törenler ve dini propaganda yapılmasına izin verilmediğine işaret edildi. Bununla birlikte, müftülük temsilcilerinin, medya ve sosyal ağlardaki haberlerden “hayır kurumlarında dini dersler verildiğini öğrendikleri” kaydedildi. Bunun üzerine SAMK, dernekle anlaşmanın tek taraflı feshedildiğini duyurdu.
Müftülük, sonrasında konuyla ilgili daha ayrıntılı bir ikinci açıklama yayımladı. Açıklamada, derneğin, medrese eğitimi verilen yurtlardaki öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılamak bahanesiyle para şeklinde bağış toplamayı organize ettiğinden şüphelenildiği belirtildi.
Yurtta kalan bir öğrenci: 'Yönetmelikleri çiğneyip yalan söylediler'
Yurtlardan birinde kalan öğrencilerden Erbol Kudabaev'in, geçtiğimiz yılın Mayıs ayında konuyla ilgili verdiği söyleşi de dikkat çekiyor.
Söyleşide, Süleymancılar'ın SAMK yönetmeliğine hiçbir şekilde uymadığına dikkat çeken öğrenci, şunları söylüyor:
"Binlerce çocuğu Kazakistan'dan alıp Türkiye'de eğitiyorlar. Ama resmen böyle bir şey olmadığını söylüyorlar. Çocuklara dini bir yönde eğitim verdiklerini kabul etmiyorlar; hiçbir ders vermediklerini söylüyorlar. Kazakistan'da bir fon olarak kayıtlılar. Düşük gelirli ailelerin çocuklarına eğitim vermeyi ve onlara eğitim vermeyi vaat ediyorlar. Yatılı okul gibi: orada okuyorlar, yaşıyorlar ve yemek yiyorlar. Ancak gizlice SAMK'ın kurallarını çiğniyorlar ve çocukların zihinlerini zehirliyorlar."
'Gizlice fonlanıp güçlendiler'
Kazak ilahiyatçı Ruslan Kairgeldy de, geçmişte verdiği bir röportajda, Süleymancılar'ın faaliyetlerinin ülke için tehlike teşkil ettiğini söylüyor. Kairgeldy, "Bu harekete 'Süleymancılar' deniyor, şimdi gölgede çalışıyorlar ve güçleniyorlar. Birincisi, ülkenin Müslümanlarının dini yönetimine tabi değiller ve bu nedenle ciddi bir tehdit oluşturuyorlar. Çok sayıda temsilcileri var. Yurtlarda olmaları mümkün" ifadelerini kullanıyor.
Derneğin fonların özel kişilerin adına kayıtlı ve üstelik farklı kişiler olduğuna dikkat çeken ilahiyatçı, "Bir örgütün üyeleri arasındaki bağlantıları izlemek zordur. Fonların isimleri mümkün olduğunca soyut ve dikkat çekmeyecek şekilde seçiliyor" diyor.
1992 yılından beri ülkede faaliyet yürütüyorlar
Vremya gazetesinin paylaştığı bilgiye göre, Kazakistan'da Süleymancılar’ın ilk şubesi, bir medrese kisvesi altında, 1992 yılında Akmola bölgesinde hayır kurumu olarak ortaya çıktı. Yaklaşık 20 yıl boyunca, hiçbir devlet kurumu dini derneklerin faaliyetlerini kontrol etmedi. Süleymancılar'ın temsilcileri bu boşluktan yararlanarak ülkenin farklı bölgelerinde yeni şubeler açtılar.
'IŞİD'le bağlantıları var, öğrencileri savaşmak için Suriye'ye gönderdiler'
Kazak medyasında, derneğin IŞİD'le bağlantısı olduğu da iddia edildi. Özellikle çalışkan öğrencileri “ileri eğitim” için İstanbul’a gönderme sözü veren dernek yöneticilerinin, öğrencileri savaşmak için buradan Suriye’ye gönderdiği de öne sürüldü.