İran ile ABD arasında nükleer müzakereler devam ederken dün ABD’nin ani tavır değişikliği ve Orta Doğu'daki zorunlu olmayan Amerikalı personelin görev yaptıkları ülkelerden ayrılmalarına izin verildiğini duyurması bölgede İran’a yönelik askeri saldırının beklendiği yorumlarına yol açtı.

ABD Başkanı Donald Trump da dünkü açıklamasında ABD personelini bölge “tehlikeli bir yer haline geldiği” için çıkardıklarını söyledikten sonra Tahran’ın “nükleer silah geliştirmesine izin vermeyeceklerini” kaydetti. 

Daha önce müzakereler ilerlemezse İran’ı bombalamakla tehdit eden Trump ayrıca müzakerelerde İran’ın uranyum zenginleştirmeyi bırakmayı kabul edeceğinden şüpheleri olduğunu söyledi.

'Müzakere taktiği'

Lübnan merkezli El Mayadin’e konuşan ismi açıklanmayan bir İranlı yetkili ise, ABD’nin bu son hamlelerini Pazar günü Umman’da ABD ile yapılacak bir görüşme öncesinde İran’ı sivil nükleer faaliyetlerinden vazgeçirmeye yönelik bir “müzakere taktiği" diye değerlendirdi. Aynı yetkili bölgede ABD ile İran arasında askeri gerilimin tırmanacağına dair herhangi bir belirti olmadığını vurguladı.

UAEA nükleer konusunda İran’ı suçladı

Ancak bugün Birleşmiş Milletler’e bağlı Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (UAEA), İran’ı nükleer konusunda suçlayan kararı tabloyu değiştirmiş gözüküyor.

UAEA Yönetim Kurulu’nda İran'ın çağrılara rağmen yeterince işbirliği yapmadığı, yükümlülükleri arasında yer alan "her türlü nükleer malzemenin bildirilmesi" konusunda üstüne düşen sorumluluğu yerine getirmediği iddialarının yer aldığı karar tasarısı, 19 oyla kabul edildi.

ABD, Fransa, İngiltere ve Almanya tarafından sunulan karar tasarısı, Yönetim Kurulu'nda oylandı.

Tasarı, Yönetim Kurulu’na üye ülkelerin 19'unun "evet" oyuyla kabul edilirken, Rusya, Burkina Faso ve Çin "hayır" oyu verdi. Oylamada, 11 çekimser oy kullanıldı.

Kararda UAEA Başkanı Rafael Mariano Grossi'nin, “İran'ın nükleer programının tamamen barışçıl olduğuna dair güvence verememesinin kaygıya yol açtığı" da ifade edildi.

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın kararı ne anlama geliyor?

Bu karar Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Yönetim Kurulu’nun, İran'ın yaklaşık 20 yıldır ilk kez nükleer silahsızlanma yükümlülüklerini ihlal ettiğini ilan etmesi anlamına geliyor. Karar aynı zamanda, bunun BM Güvenlik Konseyi'ne bildirilmesi ihtimalini de gündeme getiriyor.

Bu adım Trump'ın 2018'de ilk döneminde Tahran ile nükleer anlaşma olan Kapsamlı Ortak Eylem Planı’ndan çekilmesi sonrası en büyük çıkmaz olarak niteleniyor ve halen AB ülkelerinin taraf olduğu anlaşmanın da bozulduğu anlamına gelebileceğine işaret ediliyor.

İran dün ülkeye yapılacak herhangi bir saldırıda bölgedeki ABD üslerinin hedefinde olacağını açıklamıştı.

UAEA’nın açıklamasının ardından bugün İran Dışişleri Bakanlığı ve İran Atom Enerjisi Kurumu ortak bir açıklama yaparak kararı kınadı. 

ABD, İngiltere, Fransa ve Almanya öncülüğünde alınan kararın, teknik ve hukuki dayanaktan yoksun olduğu vurgulanan açıklamada UAEA Yönetim Kurulu'nun "siyasi amaçlara dayalı bir araç olarak" kullanıldığı ifade edildi.

Karara tepki olarak, İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Muhammed İslami'nin talimatıyla güvenli bir yerde yeni bir zenginleştirme merkezinin açılacağı belirtildi.

Bununla birlikte Fordo'daki uranyum zenginleştirme tesisinde eski nesil santrifüjlerin uranyumu daha hızlı zenginleştirecek altıncı nesil santrifüjlerle değiştirileceği bilgisi verildi.

Karara karşılık atılacak diğer adımların daha sonra duyurulacağı aktarıldı.

İsrail'den açıklama: 'İran'ın ihlaline kararlı bir şekilde yanıt verilmeli'

Öte yandan UAEA’nın kararı sonrası İsrail, "uluslararası toplum"a İran'a karşı "harekete geçme" çağrısı yaptı.

İsrail Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Oren Marmorstein, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda UAEA’nın İran'ın Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması (NPT) kapsamındaki yükümlülüklerine uymadığını duyurmasının ardından uluslararası topluma İran'ın ihlaline kararlı bir şekilde yanıt verme çağrısı yaptı.

Marmorstein, "sistematik şekilde gizli nükleer silah programı yürüttüğünü" öne sürdüğü İran'ın hızla yüksek oranda zenginleştirilmiş uranyum biriktirdiğini ve Tahran’ın nükleer programının barışçıl olmayan amaçlar için olduğunu ileri sürdü.

İran’ın UAEA’nın nükleer programı denetlemesini engellediğini, müfettişleri görevden aldığını öne sürerek Tahran yönetiminin bölgesel ve uluslararası güvenlik ve istikrar için yakın bir tehdit oluşturduğunu iddia etti.

İranlı yetkili: Dost bir ülke İsrail saldırısına karşı uyardı

Öte yandan Reuters'a göre bir İranlı yetkili, "dost" bir ülkenin Tahran'ı, İsrail tarafından nükleer tesislerine yönelik olası bir saldırı konusunda uyardığını ve İran'ın zenginleştirme taahhüdünden vazgeçmeyeceğini yineledi.

Yetkili, "Gerginlik istemiyoruz ve (nükleer) sorunu çözmek için diplomasiyi tercih ediyoruz, ancak silahlı kuvvetlerimiz herhangi bir askeri saldırıya yanıt vermeye tamamen hazır" dedi.

İran'da askeri tatbikatlar başladı, MOSSAD'dan ABD ziyareti

İran medyası İran ordusunun "düşman hareketlerine" odaklanmak için planlanandan daha erken askeri tatbikatlara başladığını bildirdi. 

İsrail'de ise Başbakan Binyamin Netanyahu'nun bu akşam kabinesini İran gündemiyle toplayacağı belirtiliyor. 

Öte yandan İsrail Stratejik İşler Bakanı Ron Dermer ve Mossad Direktörü David Barnea'nın "Tel Aviv'in İran hakkındaki pozisyonunu aktarmak üzere" yarın ABD'ye gideceği bildirildi. İsrail basınına konuşan kaynağa göre Dermer ve Barnea, İran ile nükleer müzakerelerin 15 Haziran Pazar günü Umman'da gerçekleşecek bir sonraki turu öncesinde ABD Başkanı Donald Trump'ın Orta Doğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff ile görüşecek.

İranlı yetkili: Saldırı halinde hızlı ve beklenmedik karşılık verilecek

İran'ın İngilizce yayın yapan devlet televizyonu Press TV'ye konuşan ismi açıklanmayan üst düzey güvenlik yetkilisi, İran'ın askeri saldırı tehditlerine karşı "en yüksek askeri hazırlık seviyesinde" olduğunu söyledi.

İsrail ve ABD'ye "hızlı ve beklenmedik" şekilde karşılık verileceğini belirten İranlı yetkili, "İran şu anda en üst düzeyde askeri hazırlık seviyesinde. ABD veya siyonist rejim (İsrail) herhangi bir saldırganlık eylemine kalkışırsa hazırlıksız yakalanacak" dedi.

ABD'nin bölgedeki faaliyetlerinin, İran'a karşı herhangi bir saldırganlık eylemi olması halinde bölgesel çıkarlarını ve üslerini hedef alacağı yönündeki İran uyarılarına karşı savunma amaçlı bir tepki olduğunu ifade eden yetkili, "Amerikalıların yaptığı İran'a yönelik bir tehdit mesajından ziyade, İran'ın Amerikan çıkarlarına yönelik tehditlerine bir tepkidir" diye konuştu.

İran basını İsrail'den ele geçirilen belgeleri yayımlamaya başladı: 'Grossi ile İsrail işbirliği içinde'

Öte yandan İran istihbaratınca ele geçirilen İsrail'in nükleer silahlarına ilişkin belgeler İran medyasında yayımlanmaya başlandı.

Belgelerden birinin İsrail ile UAEA Başkanı Grossi arasında İran'a karşı işbirliğini ortaya koyduğu öne sürülüyor. 

İddiaya göre Grossi İsrail ile 2016 yılında İran'a karşı işbirliği yapmaya başladı.