Son günlerde Türkiye siyasetinde üzerinde en çok konuşulan konulardan biri, CHP’de Hasan Cengiz ismi etrafında dönen tartışma.

Tartışmayı iki gelişme tetikledi. Biri, Levent Gültekin’in ortaya attığı, Hasan Cengiz’in Millet İttifakı’ndan bir lidere 100 milyon dolar verdiği iddiası. Diğeri, geçmişte yaptığı laiklik ve Atatürk karşıtı açıklamalarından dolayı gündem olan eski danışman Perinaz Yaman’ı Kılıçdaroğlu’yla tanıştıran ismin Hasan Cengiz olması.

Medyada ve kamuoyunda mesele, bir tarafın “AKP-Erdoğan cephesi, makul rakip gördüğü Kılıçdaroğlu’nu aday göstermek için Cengiz üzerinden operasyon yürüttü”, diğer tarafın “CHP için çekişmede değişimciler Kılıçdaroğlu’nu yıpratmak için bu gündemi kullanıyor” dediği bir eksende tartışılıyor.

soL’un edindiği bilgiler ve Hasan Cengiz’in soL’a yaptığı açıklamalar, tartışmanın yanlış bir eksende yürüdüğü olasılığına işaret ediyor.

Hasan Cengiz, 1994’te kurulan Avrasya Yerel Yönetimler Birliği’nin başkanı. Cengiz, Rusya’da bulunan çok sayıda siyasi kurum, siyasetçi ve iş insanıyla yakın ilişkilere sahip. Burada ilk göze çarpan isim, Aleksandr Dugin.

Dugin, 61 yaşında, aşırı sağcı bir Rus politikacı. Askeri istihbarat kökenli bir ailenin çocuğu olan Dugin, 80’li yıllarda anti-komünist bir genç militandı. Daha sonra “Atlantik ittifakına karşı Avrasya ittifakı” düşüncesini geliştirdi. Putin üzerindeki etkisi hep tartışma konusu oldu ancak Moskova’yı da aşan siyasi bağları gücünü hep korudu.

Hasan Cengiz, Dugin’le kişisel tanışıklığı ve yakınlığı olan bir isim. Ayrıca, Cengiz’in siyasi açıklamalarında kullandığı dil de Dugin’in terminolojisiyle örtüşüyor.

5 Eylül günü soL’a verdiği mülakatta Cengiz, “Sizin tanımınız üzerinden gidersek, CHP’de şu an Avrasyacı bir kanat var mıdır?” sorusuna, “Avrasyacı kanat şu an Hasan Cengiz. Benden başka anti-emperyalist söylemde bulunan kaç kişi var?” yanıtı verdi.

Ancak Hasan Cengiz, kendinden ibaret bir isim değil. soL’a verdiği bilgiye göre “seçim sürecinde 81 ilde Kılıçdaroğlu’na destek toplantıları organize etmiş” bir ağı temsil eden bir kişi.

Üstelik Cengiz’in CHP ve Kılıçdaroğlu’yla ilişkisi de yeni değil. Cengiz, Haziran 2017’de Kılıçdaroğlu’yla iftar yemeği yemiş, görüşme dört saat sürmüştü. Cengiz, görüşmenin ardından “2019 seçimlerinde [CHP’de] başörtülü, milliyetçi muhafazakar profilli milletvekili adaylarının, seçilecek yerlerde olacağının işaretini aldım” açıklaması yapmıştı.

Hasan Cengiz, yakın zamana kadar Erdoğan’ı ve Cumhur İttifakı’nı destekliyordu. Cengiz'in bu siyasi tavrı, “AKP adına hareket ettiği” iddialarının ardındaki temel argüman.

Öte yandan, Hasan Cengiz’in Rusya’yla ve Avrasyacı düşünceyle bağları, AKP’yle olan bağlarından daha eski ve kuvvetli. Cengiz, 2016’da 27 kişilik bir heyete başkanlık ederek, henüz Rusya’nın işgal etmediği Kırım’a gitmişti. Ukrayna, bu ziyaretin ardından Cengiz’e dava açmıştı.

2018 yılında Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, Türkiye’den bir siyasi heyetin kendisini ziyaret ettiğini açıklamıştı. Bu heyet, Hasan Cengiz’in başkanlık ettiği bir heyetti. O dönem AKP hükümeti Esad’la hiçbir yakınlık gözetmiyordu ancak Rusya, Esad’ın da parçası olduğu bir uzlaşı hedefindeydi.

Cengiz’in yakın çalışma arkadaşları arasında da Rusya bağı kuvvetli isimler var. Bunlardan en dikkat çekeni, 34 yaşındaki Mustafa Kemal Kahya. Zira kamuoyu Perinaz Yaman’ın danışman olarak atanmasına odaklanmış olsa da, Yaman’la aynı gün, 26 Mayıs’ta Kahya da Kılıçdaroğlu’na danışman olarak atanmıştı.

Kahya, Alanyalı turizmci bir ailenin oğlu. Alanya, hem yerleşik Rus nüfusunun hem de Rus ziyaretçi sayısının en yüksek olduğu ilçemiz. Haliyle Alanya’daki, başta turizmciler, tüm iş insanlarının Rusya’yla ilişkili olması doğal.

Kahya, Hasan Cengiz’in yanındaki faaliyetleriyle, bu ilişkileri epey derinleştirmiş görünüyor. Aralık 2022’de bir Rus heyeti Alanya Ticaret Odası’nı ziyaret etmiş, toplantıyı Kahya ve Cengiz organize etmişti.

Hasan Cengiz, Mustafa Kemal Kahya’yı çok yakından tanıdığını belirtiyor: “Alanya’nın sevilen, değerli bir ailesinin çocuğu. Atatürkçü ve cumhuriyetin değerlerini özümsemiş bir çocuk. Otuz dört yaşında geleceği olan bir genç.”

Cengiz, Kahya’nın Alanya’da kendi tabanı olan, seçim döneminde takdir toplamış biri olduğunu, Kılıçdaroğlu için yemek verdiğini söylüyor.

Kahya, Perinaz Yaman’dan farklı olarak, CHP’de milletvekili aday adayı olmuştu ancak parti tarafından aday yapılmamıştı. Alanya yerel basınına göre bunun sebebi, Kahya’ya “çok daha önemli bir görev verilecek” olmasıydı. 10 Nisan’da Gazete Alanya’da çıkan habere göre “turizmci Mustafa Kemal Kahya, [kazanacağı varsayılarak yazılmış ifadeyle] 13. Cumhurbaşkanı Adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nun turizm politikalarından sorumlu başdanışmanı” olarak atanacaktı.

14 Mayıs’taki ilk tur seçimi kaybedilince, 26 Mayıs’ta, ikinci tura iki gün kala, Hasan Cengiz çevresinden Perinaz Yaman ve Mustafa Kemal Kahya, Kemal Kılıçdaroğlu tarafından danışman olarak atandı. İkinci tur da kaybedilince, 6 Haziran günü Kılıçdaroğlu, kalıcı danışmanlar hariç tüm danışmanların görevine son verdi.

Ancak Cengiz çevresi, CHP genel merkezinde halen aktif olarak çalışıyor.

Rusya seçim öncesi CHP’yle temas yüzeyi arıyordu

Seçimlerin ilk turundan üç gün önce, Kılıçdaroğlu beklenmedik bir çıkış yaptı ve Rusya’nın Türkiye seçimlerine müdahale ettiğini iddia etti. Kremlin sözcüsü Dmitriy Peskov, iddiayı kınadı. Kılıçdaroğlu, “Eğer somut kanıtımız olmasaydı tweet atmazdım” dedi.

CHP’nin bu çıkışının ardından kamuoyunda “Rusya ve Putin, Erdoğan’ı destekliyor” algısı güç kazandı.

soL’un görüştüğü konuya dair bilgi sahibi, CHP dışı kaynaklar, bu algının yanıltıcı olduğu görüşünde. Kaynaklara göre Rusya, kendisi açısından büyük öneme sahip Türkiye’deki tüm varlığını tek bir siyasi aktöre bağlamaktan kaçınmaya çalışıyor, ancak Millet İttifakı’nın kökten Batı yanlısı pozisyonu nedeniyle zorlanıyordu. Yine de Rusya, CHP dahil muhalefetle temas kanallarını genişletmek için çeşitli denemeler yapıyordu.

Hasan Cengiz, “CHP, Amerika ve Batı’yla o kadar yakın ilişkiler kurdu ki Avrasya’yı unuttu” görüşünde.

'Tarlayı boş bırakırsanız yabani ot biter'

soL: Avrasya Yerel Yönetimler Birliği olarak Rusya ve aynı coğrafyadaki ülkelerde yıllardır çeşitli kademelerde ‘sivil diplomasi’ faaliyeti yürütüyorsunuz. Bu yönünüz düşünüldüğünde CHP’yle kurduğunuz ilişkide partinin Rusya’yla olan ilişkilerini sağlamlaştırma kaygısı olduğunu düşünüyor musunuz?

Hasan Cengiz: Cumhuriyet Halk Partisi geçmişte anti-emperyalist bir parti olarak gönüllere girmişti. CHP, Amerika ve Batı’yla o kadar yakın ilişkiler kurdu ki Avrasya’yı unuttu. CHP içerisindekilerin çoğu okyanus ötesiyle bağlantısı olan, NATO’cu insanlar. Onlar yıllarca Genel Merkez’de örgütlendiler. Tarlayı boş bırakırsanız yabani ot biter. Atatürk’ün kurduğu, ana muhalefetteki CHP’de her görüşten insanın olması gerek. Avrasyacıların da olması gerek. 

Cumhuriyet Halk Partisi’nde mason danışman da oldu. Peki mason danışmanları Kemal Bey’e kimler taşıdı? Cumhuriyet Halk Partisi’ne Amerika’yla ilişkisi iyi olan insanları kim taşıdı? Bu adamların hepsi şimdi değişim-dönüşüm tayfasının içine girdiler. Cumhuriyet Halk Partisi şu an anti-emperyalist duruşun sergilenmesi için bir fırsat. Evet, Cumhuriyet Halk Partisi’nin değişmesi gerekiyor ama anti-emperyalist şekilde. 

CHP Genel Merkezi’nde Avrasya Yerel Yönetimler Birliği üyesi başka kimse var mı?

Hasan Cengiz: Bu adamların dertleri ulusalcı, Avrasyacı düşüncede olanların CHP’ye geçmemesi. Bunlar daha gri insanları istiyorlar. 

Sizin tanımınız üzerinden gidersek, CHP'de şu an Avrasyacı bir kanat var mıdır?

Hasan Cengiz: Avrasyacı kanat şu an Hasan Cengiz. Benden başka anti-emperyalist söylemde bulunan kaç kişi var? 

Hasan Cengiz, Mustafa Kemal Yahya’yla ilgili sorularımıza soruyla yanıt vermeyi tercih etti: “Seçim dönemi atanmış danışmanlar o kadar önemli değil. Bugün var, yarın yok. Kalıcı danışmanları kim taşıdı Kemal Bey’e?”

Kılıçdaroğlu’nun şu an 6 danışmanı var: Özgür Yici, Engin Özkoç, Hacer Foggo, Recep Cengiz, Mustafa Bilgiç ve 2010-2014 yılları arasında Türkiye'nin ABD büyükelçiliği görevini yürüten Namık Tan. 

Cengiz, listedeki isimleri duyunca “O adam mason mesela” diyor ve devam ediyor: “Mason olmak onun dünya görüşü. Peki bunu oraya kim getirdi? Kim Kemal Bey’le tanıştırdı? Ben de bu soruyu soruyorum ‘çok ağır’ muhalefet yapanlara. Siz masondan rahatsız değilsiniz de Avrasyacı adamdan mı rahatsızsınız? Mason görüşüne sahip olanlara saygı duyuyorum ama katılmadığım bir hayat tarzı. FETÖ’cülerin de NATO’cuların da kıblesi Amerika. Ben NATO’nun genişlemesine karışıyım. Rusya şu an ortak düşmanımıza karşı savaşıyor. Aynı adamlar 15 Temmuz’da bize karşı darbe yaptılar. Suriye’nin toprak bütünlüğünü savunuyorum. Savunamaz mıyım?”

Cengiz’in dile getirdiği tezlerin, CHP’nin mevcut siyasi hattıyla çeliştiğine işaret ettiğimizde, “CHP bir eksen kayması yapsın. CHP anti-emperyalist çizgiye gelmeli. Hem söylemde hem eylemde. CHP’de değişim ve dönüşüm olacaksa bu şekilde olmalı” yanıtı veriyor.

Hasan Cengiz’in tepkileri, ses tonu, heyecanı ve hiddetinden, hakkında çıkan haberlerden çok rahatsız olduğu anlaşılıyor. “Şu an komplo ve yalan üretiyorlar. Hepsinin acilen psikiyatriste gitmesi lazım. Hasan Cengiz kimdir diye soruyorlar ama beni aramıyorlar. Beni tanımadığım insanlara soruyorlar” diyor.

Rahatsızlığın kökeninde, 100 milyon dolar gibi bir miktarın da eklemlendiği, AKP adına iş yürütme iddiaları var. Cengiz, tüm bu komplo teorileri karşısında bunalmış olduğunu belirtiyor.

Belki de Hasan Cengiz’i, herkesin gözü önünde olduğu şekliyle değerlendirmek gerekiyor. Cengiz, büyük bir inançla savunduğu siyasi fikirlere sahip ve bu fikirlerin, uluslararası bir ilişkiler ağının parçası olarak mücadelesini yürütüyor.

Belki de böyle bakıldığında, CHP ve Türkiye’de neler olup bittiğini anlamak için elimizde daha fazla veri olur.

Güncelleme: Hasan Cengiz, haberin yayımlanmasının ardından 'mason' imasında bulunduğu ismin Namık Tan değil, Cumhuriyet Halk Partisi Dış İlişkilerden Sorumlu Eski Genel Başkan Yardımcısı Ünal Çeviköz olduğunu açıklamıştır.