GÖRÜŞ | 'Kütüphanesiz okul kalmayacak' projesi neden gerçekçi değil?

Milli Eğitim Bakanlığı ve Kültür Turizm Bakanlığı bir araya gelerek, okul kütüphaneleri üzerinden topluma 'hayal' pazarlıyor…

Aydın İleri

"İki ayda 57 bin 108 okuldan kütüphanesiz olan kalmayacak"mış.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan yemek kitabı projesinden sonra “Okul Kütüphanesi” projesine başladı.

26 Ekim Cuma Günü, Milli Eğitim Bakanlığı ve Kültür ve Turizm Bakanlığı web sayfasında "Kütüphanesiz Okul Kalmayacak" manşetiyle bir proje tanıtım haberi yayınlandı. 

Emine Erdoğan, Millî Eğitim Bakanlığı tarafınan hazırlanan "Kütüphanesiz Okul Kalmayacak" projesinin Yenimahalle Şehit Öğretmen Mehmet Ali Durak Ortaokulu'nda düzenlenen tanıtım toplantısında yaptığı konuşmada projenin "herkes için güzel bir müjde" olduğunu belirtti:

"Kütüphaneler, eğitimin ve okulların kalbidir. Projemizin, tüm okullarımızda bu kalbin güçlü bir şekilde atmasına vesile olacağına inanıyorum. 81 ilimizde, hem kütüphanesi olmayan okullara kütüphane kazandırılacak hem de hâlihazırdaki kütüphane içerikleri zenginleştirilecek."

Emine Erdoğan, kütüphane kullanımının öğrencilere sayısız faydaları olduğuna dikkati çekerek "Her şeyden önce kütüphane; öğrencileri yaşam boyu öğrenen, bilgiyle teması kesilmeyen bireyler olarak yetiştirir çünkü en başta öğrenmeyi öğretir. Yani insanı bağımsızlaştırır. Bilhassa ilkokul ve ortaokul çağında kütüphane alışkanlığı kazanan öğrencilerin bilgiyi bulma ve analiz etmede çok daha başarılı oldukları biliniyor. Bu da onları öğrenmeye açık ve özgüvenli insanlar yapıyor" ifadesini kullandı.

Milli Eğitim Bakanı: İki ayda 57 bin 108 okuldan kütüphanesiz olan kalmayacak

Ardından projenin Millî Eğitim ile Kültür ve Turizm Bakanlı tarafından başlatıldığını ifade eden Milli Eğitim Bakanı Mahmut Özer de, "okullar arası imkân farklılıklarını azaltacak ve eğitimde fırsat eşitliğini artıracak" bu projeyi himayelerine alan Emine Erdoğan'a "şükranlarını" sundu.

Proje kapsamında kütüphanesi olmayan okullara yeni kütüphane yapılacağını, okullardaki mevcut kütüphanelerin de yenileceğinin söyleyen Özer şöyle konuştu: 

"İki ay gibi kısa sürede 57 bin 108 okulumuzdan kütüphanesiz olan kalmayacak. Gerekli tüm kaynakları, bugün itibarıyla okullarımıza aktarmış bulunuyoruz. Kütüphanesiz Okul Kalmayacak Projemiz ile amacımız; öğrencilerimize okuma kültürünü kazandırarak öğrencilerimizin sorgulayan, araştıran, analitik düşünen ve bilgi üreten bireyler olarak yetişmelerini sağlamak, onları hayata ve geleceğe hazırlamaktır. Ülkemiz münevverlerinden Cemil Meriç'in de ifade ettiği gibi 'Kitaplar, istikbale yollanan birer mektuptur'. Güncelleyeceğimiz veya yeni yapacağımız kütüphanelerin kitap ihtiyaçlarının karşılanmasına Kültür ve Turizm Bakanlığımız destek verecek."

Özer, projeye katkılarından dolayı Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy'a da şükranlarını sundu ve projenin çocuklara hayırlı olmasını diledi.

Son olarak Kültür ve Turizm Bakanı söz aldı:

"Gençlerimizin kültür ve sanat dünyasına dâhil olmaları için müzeleri, kütüphaneleri, sanat merkezlerini, sergi ve sinema salonlarını daha da yaygınlaştıracağız

Bizim temel hedefimiz, ülkemizin dört bir yanındaki gençlerin kültürel ve sanatsal faaliyetlere dilediği gibi ulaşmasını sağlamaktır. Gençlerimizin kültür ve sanat dünyasına dâhil olmaları için müzeleri, kütüphaneleri, sanat merkezlerini, sergi ve sinema salonlarını daha da yaygınlaştıracağız. Okullarda çocuklarımızın Yunus'u, Yahya Kemal'i, Tanpınar'ı, Osman Hamdi Bey'i, Münir Nurettin'i, Neşet Ertaş'ı, Turgut Cansever'i, Nuri Bilge Ceylan'ı tanımasını sağlayacağız. Kültür ve eğitim arasında ilişki ne kadar sık olur ve bu ilişkiyi biz ne kadar güçlendirirsek eğitimin kalitesini de o derece yükseltmiş oluruz. Bu bakış açısıyla Kütüphanesiz Okul Kalmasın çalışmasını çok önemsediğimizi belirtmek istiyorum."

Projenin içeriğiyle ilgili bilgi yok

Hem sayın Emine Erdoğan'ın hem de iki bakanın söyledikleri çok yuvarlak bilgiler. Beylik, rutin kulağa hoş gelen sözler... Dilerim söylenen sözler hayat bulur. Kütüphaneci olarak temennim kütüphanesiz okul kalmamasıdır. Ancak projeye dair çıkan haberlerde, ilgili bakanlık sayfalarında projenin içeriğine dair bir bilgi yok. Yıllardır hazırladığım raporlarda yazdıklarımın-söylediklerimin hepsini doğrulayan bir proje olmuş. "Okul Kütüphanesi" fırsat eşitliği sağlar.

Milli Eğitime bağlı gerçek bir kütüphane yok

Milli Eğitime bağlı okullarda (özel eğitim kurumları hariç) gerçek bir kütüphane yok. Olduğu iddia edilen kütüphanelerde kütüphaneci kadrosunda çalışan hiçbir personel yok. Bugüne kadar MEB verilerinde okul kütüphaneleri için ayrılmış bir bütçe kalemi yok.

Bu iddialı proje ile birlikte şu soruları ilgili kişilere kurumlara, bürokratlara sormak gerekir:

  • Türkiye'de kaç okulda gerçek anlamda kütüphane var?
  • Okul kütüphanelerinde toplam kaç kitabı var? 
  • Kitapla nasıl bir ortamda öğrencilere sunuluyor?
  • Kitaplarda kataloglama, sınıflama var mı?
  • Kitapların kayıtlı olduğu ödünç alma verme sisteminin gerçekleştiği bir otomasyon programı var mı?
  • Kütüphaneler hangi zaman aralıklarında açılıyor?
  • Kütüphanelerde teknik işlemleri kim yürütüyor?
  • MEB'e bağlı okullarda çalışan kütüphaneci var mı?
  • Çalışan kütüphaneciler varsa ihtisas elemanı mı?
  • MEB'in okul kütüphanelerine ayırdığı yıllık bütçe var mı?
  • MEB okul kütüphaneleri kitapları nasıl sağlıyor?
  • MEB okul kütüphanelerinin bir standardı var mı?

Bildiğimiz net olan tek şey okul sayısı ve bu okullarda kütüphaneci kadrosu ile çalışan hiçbir çalışanın olmadığı.

"Kütüphanesiz Okul Kalmayacak" projesi haberinde kütüphanecilere dair hiçbir bilgi de paylaşılmamış.

  • Projenin bütçesi ne kadar?
  • Projenin çalışan kaç personeli var? 
  • Proje personeli kimlerden oluşuyor?
  • İki ay gibi kısa sürede 57 bin 108 okula nasıl kütüphane kurulacak? 

24 bin 950 okulda hiç kütüphane yok

TÜİK 2020 verilerine göre 32 bin 158 eğitim kurumu kütüphanesi olduğu bilgisini doğru kabul edersek 24 bin 950 okulda hiç kütüphane olmadığı bilgisini elde ediyoruz.

TÜİK’in MEB’den edindiği okul kütüphanesi rakamlarının gerçekle hiçbir bağı yok. Tamamen kağıt üzerinde şişirme rakamlar.

TÜİK İstatistiklerinde MEB okul kütüphanelerinde 34 milyon 454 bin 621 kitap bulunduğu verisine ulaşıyoruz. Bu veriye göre 1 öğrenciye kütüphanelerde 2 kitap düşmüyor.

Okul sayısı nasıl belirlendi?

57 bin 108 okul rakamına nasıl ulaşılmış?  "Kütüphanesiz Okul Kalmayacak" proje lansmanında kullanılan okul bilgisi 57 bin 108. Bu veriyi proje ekibi nasıl elde etmiş? Tutarsız bilgiler, tutarsız rakamlar...

67 bin 125 resmi ve özel okul sayısı toplamı. Özel eğitim kurumu sayısı 13 bin 501. Resmi okul sayısı 53 bin 620. 

MEB tarafından yayınlanan “Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2020/2021” incelendiğinde ne kütüphane ne de kitap verisine ulaşabiliyoruz. 

Kendi istatistiğinde olmayan bilgileri MEB, TÜİK’e hangi bilgiye dayanarak veriyor? MEB istatistiklerinde kütüphane ve kitap bilgisi yayınlanmıyorsa kütüphane ve kitap var mıdır, yok mudur nasıl öğreneceğiz?

'Kütüphanesiz Okul Kalmayacak' gerçekçi bir söylem değil

İki ayda “Kütüphanesiz Okul Kalmayacak” söylemi popülizmdir. Bilimle, bilgiyle ilgisi olmayan, gerçekçi olmayan, hayal ürünü bir söylemdir. 

İktidarda olan AKP hükümetlerinin 19 yıldır yapamadığı 2 ayda nasıl yapılacak? AKP'nin iktidara geldiği 3 Kasım 2002 tarihinden bu yana10 bakan değişti. 19 yıl 380 ay geçti. 19 yılda, 380 ayda kurulamayan okul kütüphaneleri iki ayda kurulabilir mi?

57 bin 108 okulda kütüphane kurulacak fiziksel alan var mı? 57 bin 108 okulda kütüphane kurulacak raf, masa, sandalye, vb. kütüphane mefruşatı hazır mı? Hazır değilse nasıl tedarik edilecek? 57 bin 108 okula kaç kitap alınacak? 57 bin 108 okul kütüphanesini kim işletecek?

Ve işin en önemli boyutu MEB'in proje ortağı olan Kültür ve Turizm Bakanlığı bu kütüphaneler için nasıl bir çözüm sunacak?

Bakanlık kendi kütüphanelerini işletemiyor!

Bakanlığın kendi kütüphane hizmeti ortada.

11 milyon yurttaşın ilçesinde kütüphane yok

  • Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı128 halk kütüphanesi uzun yıllardır geçici kapalı. Kapalı kütüphaneler istatistiklerden düşülmüyor. 
  • Geçici kapalı kütüphanelerin ne zaman açılacağı da belli değil.
  • Kapalı olan kütüphanelerin 12'si çocuk kütüphanesi. 
  • Geçici kapalı kütüphanelerin olduğu ilçelerde 8 milyon 420 bin yurttaş bakanlıktan kütüphane hizmeti alamıyor.
  • Bakanlık kendine bağlı olan çocuk kütüphanelerini onaramayıp protokolle belediyelere devrediyor. (örneğin; İstanbul Üsküdar)
  • Bakanlık kendi istatistikleri çok gözüksün diye kimi belediyelerin kütüphanelerini de kendi istatikleri içinde veriyor.
  • Son 10 yılda sadece İstanbul'da 3 çocuk kütüphanesi kapandı.
  • Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın 15'i İstanbul'da olmak üzere Türkiye genelinde 94 ilçede hiç kütüphane hizmeti vermiyor. 
  • İlçesinde kütüphane olmadığı için hizmeti almayan yurttaşların sayısı 11 milyon.

Geçici kapalı kütüphanelerin olduğu ve bakanlığın bugüne kadar hiç kütüphane hizmeti götürmediği ilçelerdeki nüfus rakamlarını topladığımızda 19 milyon 420 bin yurttaş Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hiçbir şekilde kütüphane hizmeti alamıyor.

Kendi zorunlu kütüphane hizmetini yerine getiremeyen bakanlık Milli Eğitim Bakanlığına bağlı "Okul Kütüphaneleri" sorununa nasıl bir çözüm getirecek?

Aydın İleri, kütüphanecilik bilim uzmanı ve kültürel miras ve turizm uzmanı.