Özellikle AKP döneminde hayata geçirilen tarım, sanayi, eğitim ve sosyal politikalar nedeniyle işçileşme yaşı düşerken, gelecekleri ellerinden alınan gençler de sermaye için ucuz işgücü haline getirildi.

Emekçilerin aleyhine çıkarılan yasalar, denetimsizlik, alınmayan önlemler, baskı ve güvencesiz çalışma koşulları ise her geçen gün artış gösteren iş cinayetlerinin nedenlerinden yalnızca birkaçı.

Genç işçi ölümleri çalışma kısıtları nedeniyle pandemide kısmen düşüş eğilimi gösterse de özellikle 2021 yılı Eylül ayı ile beraber derinleşen yoksullaştırma politikalarıyla birlikte iş cinayetlerinde hızlı bir artış yaşandı.

11 yılda en az 2 bin 500 genç işçi hayatını kaybetti

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG Meclisi), son 11 yıla dair genç işçi cinayetlerine ilişkin verileri açıkladı.1

Yüzde 83'ü ulusal basından; yüzde 17'si ise genç işçilerin mesai arkadaşları, aileleri, iş güvenliği uzmanları, işyeri hekimleri, sendikalar ve yerel basından öğrenilen bilgilere dayanarak tespit edilen verilere göre, 2013-2024 yılları döneminde “en az” 2 bin 500 genç işçi hayatını kaybetti.

İSİG Meclisi 2013 yılında en az 193 genç işçi, 2014 yılında en az 226 genç işçi, 2015 yılında en az 222 genç işçi, 2016 yılında en az 233 genç işçi, 2017 yılında en az 232 genç işçi, 2018 yılında en az 225 genç işçi, 2019 yılında en az 206 genç işçi, 2020 yılında en az 202 genç işçi, 2021 yılında en az 174 genç işçi, 2022 yılında en az 252 genç işçi, 2023 yılında en az 260 genç işçi ve 2024 yılının ilk dört ayında en az 75 genç işçinin, iş cinayeti nedeniyle yaşamını yitirdiğini açıkladı.

En fazla iş cinayeti inşaat, yol işkolunda

2013-2024 yılları arasında en fazla genç işçi iş cinayeti, inşaat, yol işkolunda meydana geldi.

İş cinayetlerinin işkollarına göre dağılımı şöyle:

İnşaat, yol işkolunda 656 genç; tarım, orman işkolunda 424 genç (296 işçi ve 128 çiftçi); konaklama, eğlence işkolunda 203 genç; taşımacılık işkolunda 162 genç; metal işkolunda 149 genç; madencilik işkolunda 146 genç; ticaret, büro, eğitim, sinema işkolunda 114 genç; belediye, genel işler işkolunda 90 genç; enerji işkolunda 86 genç; gıda, şeker işkolunda 62 genç; tekstil, deri işkolunda 59 genç; sağlık, sosyal hizmetler işkolunda 57 genç; savunma, güvenlik işkolunda 54 genç; petro-kimya, Llastik işkolunda 48 genç; gemi, tersane, deniz, liman işkolunda 43 genç; çimento, toprak, cam işkolunda 28 genç; ağaç, kağıt işkolunda 27 genç; basın, gazetecilik işkolunda 15 genç; iletişim işkolunda 4 genç; banka, finans, sigorta işkolunda 1 genç ve işkolu belirlenemeyen 72 genç işçi hayatını kaybetti.

İstihdam dağılımına bakıldığındada genç işçi ölümlerinin yüzde 93’ünü ücretliler oluşturuyor. Bu durum geçmiş yıllara göre bugün gençlerin ücret dışında bir gelir sahibi olmadığını ve yaşamak için çalışmak zorunda olduklarını gösteriyor.

Sektörel dağılıma bakıldığında genç işçi ölümlerinin yüzde 34’ünü sanayi, yüzde 27’sini inşaat, yüzde 22’sini hizmetler ve yüzde 17’sini tarım oluşturuyor. Genç işçi ölümlerinin başta metal, maden, enerji olmak üzere sanayide yoğunlaşırken, yine şehirleşmenin bir sonucu olarak inşaaatlarda ve hizmetlerde genç işçi ölümleri artıyor. Çocuk işçi ölümlerinin yarısından fazlasını oluşturan tarımdaki ölümler ise bu yaş grubunda giderek düşüş eğilimi gösteriyor.

İşkolları açısından bakıldığında ise son yıllarda dikkat çekilmesi gereken işkolu “konaklama”. Son beş yıldır bu işkolunda güvencesizlik temelinde yaşanan kitlesel işçileşmenin bir sonucu bu.

En fazla iş cinayeti trafik ve servis kazası nedeniyle

2013-2024 yılları döneminde en fazla iş cinayeti ise trafik ve servis kazası nedeniyle meydana geldi.

Genç İşçi iş cinayetlerinin nedenlerine göre dağılımı şöyle:

Trafik, servis kazası nedeniyle 590 genç; yüksekten düşme nedeniyle 407 genç; ezilme, göçük nedeniyle 385 genç; elektrik çarpması nedeniyle 231 genç; zehirlenme, boğulma nedeniyle 201 genç; şiddet nedeniyle 154 genç; patlama, yanma nedeniyle 113 genç; intihar nedeniyle 95 genç; kalp krizi, beyin kanaması nedeniyle 72 genç; nesne çarpması, düşmesi nedeniyle 57 genç; kesilme, kopma nedeniyle 29 genç ve diğer nedenlerden dolayı 166 genç işçi hayatını kaybetti.

Özellikle tarım ve taşımacılık nedenli trafik ve servis kazası, inşaat nedenli yüksekten düşme ve sanayi işkollarından dolayı ezilme öne çıkıyor. Ancak elektrik çarpması gibi çok ucuza önlemler ile engellenebilecek ölümlerin oransal olarak bu kadar fazla olması keza benzer şekilde zehirlenme ve boğulmaların çokluğu, genç işçilerin çalışma koşullarına dair (aşırı-yoğun-fazla çalışma, önlem ve denetimsizlik) zemini ortaya koyuyor.

Genç işçilerin yaş dağılımı

2013-2024 yılları arasında genç işçi iş cinayetlerinin yaşlara göre dağılımı şöyle:

18 yaşında 205 genç, 19 yaşında 279 genç, 20 yaşında 288 genç, 21 yaşında 231 genç, 22 yaşında 318 genç, 23 yaşında 350 genç, 24 yaşında 342 genç ve 25 yaşında 487 genç işçi hayatını kaybetti.

Ayrıca iş cinayetlerinde hayatını kaybeden genç işçilerin 214'ü kadın, 2 bin 286'sı erkekti. Genç kadın işçiler yoğunlukla mevsimlik tarımda, gıda-kimya-tekstil gibi sanayi işkollarında, market-büro-lokanta gibi hizmetlerde, sağlık alanında ve genel işler işkollarında çalışıyordu.

260 göçmen genç işçi hayatını kaybetti

Son 11 yılda 260 göçmen genç işçi hayatını kaybetti. 

Bu işçilerin geldikleri ülkeler şöyle:

134’ü Suriyeli, 80’i Afganistanlı, 10’i Türkmenistanlı, 6’sı Özbekistanlı, 5’i İranlı, 4’ü Iraklı, 3’ü Azerbaycanlı, 3’ü Ukraynalı, 2’si Pakistanlı, 2’si Gürcistanlı, 1’i Kırgızistanlı, 1’i Kolombiyalı, 1’i Macaristanlı, 1’i Moldovyalı, 1’i Nepalli, 1’i Nijeryalı, 1’i Rusyalı, 1’i Sudanlı, 1’i Venezuelalı, 1’i Zimbabveli.

Genç işçilerde göçmenlerin ölüm oranı genel iş cinayetlerinin iki katına ulaşırken, göçmen genç işçi ölümleri mevsimlik tarım, gıda-tekstil-metal gibi sanayi işkolları, inşaat, konaklama ve genel işler işkollarında yoğunlaşıyor.

Yalnızca yüzde 3'ü sendikalıydı

2013-2024 yılları döneminde iş cinayetlerinde ölen genç işçilerin 84’ü yani yüzde 3,36'sı sendikalıyken, 2 bin 416’sı yani yüzde 96,64'ü ise sendikasızdı. 

Sendikalı işçilerin 63’ü maden, 10’u metal, 3’ü kimya, 3’ü güvenlik, 1’i tekstil, 1’i eğitim, 1’i enerji, 1’i sağlık ve 1’i belediye işkolunda çalışıyordu.

• 1. Uluslararası ve ulusal yasaları ve sözleşmeleri  gözönüne alarak 18 yaşını doldurmamış toplumun her üyesini “çocuk” ve çalışanları da “çocuk işçi” olarak nitelendiren İSİG Meclisi, söz konusu raporda genç işçi kavramını “18-25 yaş grubu” için kullandı.