Bu, bugünün bir haberi değil. Zira Rusya ile Ukrayna savaşa girdikten sonra fonların kapağı açıldı. Kapitalist-emperyalist dünya Ukrayna’ya silah ve para yağdırıyor. Bu 2010’lu yılların haberi. Sözü edilen 5 milyar dolar ise Ukrayna’da renkli devrimi kışkırtmak için harcanan para. Paranın kaynağı sözde yardım kuruluşu USAID. Haliyle USAID nerede başlıyor CIA nerede bitiyor tespit etmek mümkün değil. USAID’in CIA’nın örtülü operasyonlarının paravanı olduğu herkesin bildiği bir sır.

Artık unutuldu, Ukrayna’da 2014’teki Maidan Darbesi'ne bir ay kala, dönemin ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Victoria Nuland ile ABD’nin Ukrayna Büyükelçisi arasında sızdırılan bir telefon görüşmesi, Nuland’ın Ukrayna’nın yeni kabinesini darbeden önce belirlediğini ortaya koymuştu.

ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı (USAID), ABD’nin yurtdışındaki “insani yardım ve kalkınma programlarını” yürüten ana kurumu olarak faaliyet gösteriyor. Ajans, 1961 yılında dönemin ABD Başkanı John F. Kennedy liderliğinde Dış Yardım Yasası (Foreign Assistance Act) kapsamında kuruldu. USAID, o dönemde ABD’nin yurtdışındaki kalkınma ve yardım programlarını birleştirerek daha etkili hale getirmek amacıyla kurulan ilk kurum olma özelliğini taşıyordu. Tabii bu görünüşün ardında “komünizmle mücadele” amacıyla politikacıları ve ülkeleri fonlamak, darbeler yaparak risk taşıyan hükümetleri devirmek, terörist faaliyetleri desteklemek vardı.

Eski eylemleri de unutuldu. Trump yönetiminin "israf" diye nitelediği USAID faaliyetlerinin bilgisine ise açıklandığı kadarıyla sahibiz. Yeni ABD yönetimi, USAID tarafından finanse edilen dış yardımların dünya genelinde harcandığı alanları açıkladı. “Koltuğuna yapışmış bürokratların neredeyse hiçbir denetime tabi olmayan gülünç ve çoğu durumda kötü niyetli projelerine” büyük miktarda para aktardığı belirtilen açıklamada, USAID finansmanlarının kullanım alanları örneklendirildi. Bu örneklerden bazıları şöyle:

Sırbistan'da iş yerleri ve iş topluluklarında çeşitlilik, eşitlik ve kapsayıcılığı geliştirmek için 1,5 milyon dolar,
İrlanda'da bir "DEI müzikali"nin prodüksiyonu için 70 bin dolar,
Vietnam'a elektrikli araçlar için 2,5 milyon dolar,
Kolombiya'da "transseksüel opera" için 47 bin dolar,
Peru'da "transseksüel çizgi roman" için 32 bin dolar,
Guatemala'da cinsiyet değişikliği ve "LGBT aktivizmi" için 2 milyon dolar,
Mısır'da turizmi finanse etmek için 6 milyon dolar,
Terör örgütleriyle bağlantılı, kâr amacı gütmeyen bir kuruluşa yüz binlerce dolar,
Wuhan laboratuvarında araştırma yapan "EcoHealth Alliance" kuruluşuna milyonlarca dolar,
Suriye'deki El Kaide bağlantılı savaşçılara ayni yardımlar,
Afganistan'daki haşhaş ekimi ve eroin üretimini desteklemek için kullanılan sulama kanalları, çiftçilik ekipmanları ve gübre için yüz milyonlarca dolar…

Elon Musk çok kızdı

Listeden anlaşılan ilk şey bu kurumun dünya halklarına yönelik suçlarının yerine LGBT faaliyetlerine destek gibi daha özel yardımlarının kapatılmaya gerekçe gösterildiği. Soğuk savaş değil yani mesele.

ABD Başkanı Donald Trump tarafından Hükümet Verimliliği Departmanı (DOGE) başkanlığına atanan Musk, Pazartesi günü yaptığı açıklamada, USAID’i "suç örgütü" olarak nitelendirdi. Musk’ın tepkisinin, maliyetleri düşürmeye yönelik ekibinin, USAID’in Washington DC’deki genel merkezinde bazı kısıtlı alanlara erişiminin engellenmesi sonrası geldiği belirtiliyor. Musk çok kızgın, açıkça kurumun “ölmesi gerektiğini” söylüyor. Bunun nedeninin ajansın iki üst düzey güvenlik yetkilisinin, hükümet temsilcilerine gizli belgelere erişim izni vermeyi reddetmesi olduğu söyleniyor.

ABD Başkanı Donald Trump da 21 Ocak'ta, başkanlık görevine başlamasının hemen ardından dış yardımlara yönelik kararname imzalamıştı. Kararnamede, ABD'nin, dış kalkınma yardımı programlarından sorumlu tüm bakanlık ve kurumların dış ülkelere yapacağı ödemeleri keseceği, programın ABD dış politikasıyla uyumunun değerlendirilmesi için 90 günlük inceleme süresi başlatıldığı kaydedilmişti. ABD Dışişleri Bakanlığı da 27 Ocak'ta, bakanlık ve USAID tarafından finanse edilen tüm dış yardımların durdurulduğunu açıklamıştı.

Örtülü operasyonlar için kurulmuştu

Amerika Birleşik Devletleri federal hükümetinin, sivil dış yardım ve kalkınma yardımını yönetmekle sorumlu bağımsız bir kuruluşu olan USAID, 27 milyar doları aşan bütçesi ile dünyadaki en büyük resmi yardım kuruluşlarından biri. ABD'nin yaptığı dış yardımlarının yarısından fazlası kurumun denetiminden geçiyor.

ABD Kongresi, 4 Eylül 1961'de ABD dış yardım programlarını yeniden düzenleyen ve ekonomik yardımı yönetecek bir ajansın kurulmasını zorunlu kılan Dış Yardım Yasasını kabul etti. USAID daha sonra, mevcut birkaç dış yardım kuruluşunu ve programını tek bir teşkilat altında birleştirmeyi amaçlayan Başkan John F. Kennedy'nin emriyle kuruldu. ABD dış politikasının resmi bir bileşeni olan USAID, Başkan, Dışişleri Bakanı ve Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Güvenlik Konseyi'nin rehberliğine bağlı olarak faaliyet gösteriyordu. USAID, başta Afrika, Asya, Latin Amerika, Orta Doğu ve Doğu Avrupa'da olmak üzere 100'den fazla ülkede misyonlara sahip.

Görünürdeki amacı gelişmekte olan ülkelerin politikalarını ve kurumlarını yeniden yapılandırmak için piyasa temelli ilkeleri teşvik etmek. Kurum sosyalizmin çözülüşünün ardından eski sosyalist ülkelerdeki faaliyetlerini de genişletti. “Piyasa odaklı demokrasilerin kurulmasına” yardımcı oldu. ABD’nin işgaline uğramış Afganistan ve Irak’ta yeniden kuruluş için faaliyet gösterdi.

Kapatılmadan önce sitesinde son yıllardaki faaliyetleri şöyle sıralanıyordu:

Ukrayna'da reformları teşvik ederek, Rusya'da sivil toplumu destekleyerek ve Belarus'ta demokrasi ve insan haklarına yönelik zorlukların üstesinden gelerek demokratik özgürlüğü genişletmek.
Ekonomik büyümeyi ve ticareti güçlendirerek, kurumsal ve sivil toplum gelişimini hızlandırarak Kafkasya'da istikrarın artırılması.
Moldova'da demokratik kurumları güçlendirerek ve ekonomik büyümeyi teşvik ederek Avrupa entegrasyonunu desteklemek.
Batı Balkanlar'da hoşgörü ve uzlaşmayı teşvik ederek, oradaki ülkelerin Avrupa-Atlantik entegrasyon hedeflerine ulaşmalarına yardımcı olmak.
Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinin Avrupa Birliği'ne ve transatlantik kurumlara giriş hazırlıklarını destekleyerek ülkelerin küresel pazarlara ve ortaklıklara entegre olmalarına yardımcı olmak.
Sivil topluma verilen destekle bağımsız medyayı güçlendirmek ve Sırbistan, Moldova, Ukrayna ve Gürcistan'da siyasi koalisyonların demokratik atılımlara öncülük etmesine yardımcı olmak...

Bu yardımların sonucu yardım alan 24 ülkeden 17'si Dünya Ticaret Örgütü'ne, 10'u AB'ye, 12'si NATO'ya katılmış. Müthiş bir başarı!

Türkiye'deki faaliyetleri

Kurum Türkiye’de de CIA ile birlikte faaliyet gösterdi. TSK’nın ABD’ye bağlılığını güçlendirecek yardımları dizayn etti. Gladyo'nun Türkiye'deki şubesi olduğu iddia edilen kontrgerilla ile operasyonlar yürüttü.

1970’li yıllarda CIA ve USAID iç savaşın örgütlenmesinde de roller üstlendi. Halka yönelik saldırılar kontrgerilla ve MHP'nin gençlik kolu olan Ülkü Ocakları gibi CIA ile ilişkili olduğu iddia edilen iki örgüt tarafından yapılmaktaydı. CIA’nın bu amaçla MİT içinde bir kadro oluşturduğu MİT Müsteşar Yardımcısı Sabahattin Savaşman tarafından açıklanmıştı. WikiLeaks belgelerine göre bu kurumların yanı sıra ABD hava kuvvetlerinin Türkiye’deki faaliyetleri o tarihten bu yana kesintisiz devam ediyor. Seymour Hersh tarafından aktarılan istihbarat kaynaklarına göre, CIA 2012 yılının başlarında Türkiye ile işbirliği içinde, “Rat Line” olarak adlandırılan vekilleri ve paravan şirketleri kullanarak, Libya'dan Güney Türkiye üzerinden Suriye'deki gruplara silah taşımak için gizli bir operasyon ağı kurdu. Bütün bu faaliyetler USAID tarafından finanse edildi.

USAID mağdurları

Tabii kurumun kapatılması Türkiye’deki birçok “sivil toplum kuruluşu”nun da öksüz kalması anlamına geliyor. USAID Türkiye’de uzun yıllardır insani yardım, eğitim ve toplumsal kalkınma gibi masum görünen projelere fon sağlıyordu.

Kurumla ilgili tartışmaların başlamasından sonra bu kurumdan yardım aldığı söylenen kuruluş, vakıf ve derneklerin bir listesi de yayınlandı. Liste şöyle:

Türk Amerikan Derneği
17 Mayıs Derneği (LGBTİ+ hakları alanında çalışmalar yürüten bir sivil toplum kuruluşu)
Sevgi Kardeşlik Vakfı
Turuncu Vakfı (Kadın hakları ve toplumsal cinsiyet eşitliği alanında faaliyet gösteren bir kuruluş)
Mülteci Destek Derneği
Yerel ve Sığınmacılarla Yardımlaşma Derneği
Hrant Dink Vakfı
BİANET
İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı (İKSV)
Mezopotamya Vakfı (Kürtçe dil eğitimi ve kültürel çalışmalar yürüten bir vakıf)
Serbestiyet
Sivil Toplum ve Medya Çalışmaları Derneği
140Journos
Medyascope
Çocuk İhmali ve İstismarını Önleme Derneği
Kadın Dayanışma Vakfı
Toplum Gönüllüleri Vakfı
Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı
Hayata Destek Derneği
İnsan Hakları Derneği (İHD)

Türkiye’de devlete bağlı olarak çalışan pek çok kurum da USAID tarafından fonlanıyordu. Bu kurumların çoğu, TİKA, Türkiye Maarif Vakfı, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı, Yunus Emre Vakfı, Kızılay, Diyanet Vakfı, AFAD, belediyeler, sivil toplum kuruluşları gibi Türkiye’nin dış politikasında da etkisi olan kurumlar. Hatta, TİKA (Türk İşbirliği ve Kalkınma Ajansı) doğrudan USAID model alınarak oluşturulmuştu. Haliyle AKP artık bunları da yeniden organize etmek zorunda.

Trump daha etkilisini kuracak

USAID’in kapatılmasına karar verildiği günlerde kurumun 50'den fazla memuru idari izne çıkarıldı. Bunun nedeni “başkanın yürütme kararnamelerinin ihlal edildiği” şüphesiydi. Yani USAID Trump’a direniyordu.

30 Ocak 2025’te, USAID'in Ronald Reagan Binası'ndaki genel merkezinde tüm tabelalar kaldırıldı, resmî web sitesi (usaid.gov) çevrimdışına alındı ve USAID Öğrenme Laboratuvarı web sitesine erişim yalnızca yetkili kullanıcılarla sınırlandırıldı. Böylece USAID’in önceki haliyle varlığı sona erdi. Kapatılan USAID internet sitesinde, sitenin Trump’ın isteklerine göre gözden geçirilip yeniden açılacağı uyarısı ile karşılaşılıyor.

Trump eskisini kapattı, yenisi yolda. Dünya halkları için hayırlısı!

Trump'ın yeni adımları: BM İnsan Hakları Konseyi'nden çekilme, 'egemen servet fonu', USAID'e operasyon