Bolivya'da anayasa mahkemesi, eski Devlet Başkanı Evo Morales'in herhangi bir makam için tekrar aday olmasını yasaklayarak, gelecek yıl yapılacak devlet başkanlığı seçimlerine katılmasını engelleme kararı aldı.
Anayasa Mahkemesi, geçtiğimiz cuma günü kamuoyuna açıkladığı kararın gerekçesi olarak, bir devlet başkanının, üst üste olsun veya olmasın, iki dönemden fazla görev yapamayacağına dair 2023 tarihli bir mahkeme emrini gösterdi.
Morales ve Arce arasındaki mücadele
Bolivya'nın ilk yerli Devlet Başkanı Morales, 2006'dan 2019'a kadar ülkenin başındaydı. Halk arasında çok sevilen Morales, 2019'daki ABD yanlısı darbecilerin baskısı üzerine istifa etmek zorunda kalarak ülkeden kaçmıştı.
Morales, eski müttefiki Luis Arce'nin 2020'de devlet başkanlığını kazanmasının ardından ülkeye geri döndü. Ancak o zamandan bu yana ikili, iktidar partisi Sosyalizme Doğru Hareket (MAS) üzerinde kontrol sağlamak için mücadele ediyor.
Morales, bundan bir ay önce destekçilerini toplayarak, yolları kapatan, askerleri rehin alan ve Arce'nin istifasını isteyen eylemler başlatmıştı. Protestolar, savcıların Morales'i görevdeyken 15 yaşında bir kızla yaşadığı iddia edilen ilişki nedeniyle yasal tecavüzle suçlamasının ardından 14 Ekim'de başlamıştı.
Morales, iddiaları reddederek bunların Arce hükümeti tarafından siyasi bir geri dönüş yapmasını engellemek için getirildiğini belirtmişti.
Morales'in, hükümeti Ekim ayı sonlarında suikast girişimiyle suçlamasının ardından son haftalarda siyasi gerginlikler daha da yoğunlaştı.
Buna karşılık, Arce yönetimi Morales'i kendi hayatına yönelik bir girişimde bulunmakla suçladı ve arabasına ateş açılmasının bir polis kontrol noktasını geçmeye çalıştıktan sonra olduğunu öne sürdü.
Morales'in avukatı: Bu siyasi amaçlı bir karar
65 yaşındaki eski devlet başkanı henüz son mahkeme kararı hakkında yorum yapmadı. Ancak avukatı Orlando Ceballos, kararı siyasi amaçlı ve Morales'i "diskalifiye etme" girişimi olarak nitelendirdi.
Bolivya, bir sonraki devlet başkanlığı seçimini Ağustos 2025'te yapacak.
Muhalefet milletvekili Marcelo Pedrazas, kararın açıklanmasının ardından cuma günü gazetecilere, "Şüphesiz bu, Bolivya'da siyasette yeni bir dönemin habercisi" dedi.
Morales'e sadık milletvekilleri, cuma günü Arce'nin planlanan yıllık konuşmasından önce Kongre'de tezahüratlarda bulunarak çiçek fırlattı. Bunun üzerine Arce, konuşmasını başkanlık sarayından yapmak zorunda kaldı.
Bolivya'da neler oluyor, eski müttefiklerin arası nasıl açıldı?
Bir zamanlar müttefik olan Arce ve Morales'in geçtiğimiz yıl boyunca yaşadığı anlaşmazlık Bolivya siyasetine damga vurdu.
Morales ve eski ekonomi bakanı ve şu anki Devlet Başkanı Luis Arce, gelecek yıl yapılacak seçimler öncesinde bir güç mücadelesi içinde.
2006'dan 2019'a kadar görevde bulunan 65 yaşındaki Morales, 61 yaşındaki Arce'nin başlıca rakibi. İkisi de MAS partisine mensup. Ancak iki lider, son bir yıldır gerilim yaşıyor.
Ülke bir yandan azalan gaz üretimi, tükenen döviz rezervleri ve artan enflasyonla boğuşuyor. Bu durum, iktidar partisi üzerindeki baskıyı ve ülkedeki siyasi çekişmeyi artırmış durumda.
Geçtiğimiz Haziran ayında, Arce'ye yönelik akıllarda birçok yönde kuşku bırakan bir darbe girişimi gerçekleşti. Bir generalin Arce'yle kısa bir sözlü atışmanın ardından devlet başkanlığı sarayından çekilmesi, darbe girişiminin bir kurgu olduğuna dair şüpheler doğurmuştu.
Evo Morales de, X hesabından yaptığı açıklamada, darbe girişimini Luis Arce’nin bizzat tezgahladığını açıklayıp, kamuoyundan özür dilemişti.
Morales ve partisi MAS’la bir dönem Morales hükümetinin ekonomi bakanı olan Arce’nin arası epeydir açılmıştı. Ekim 2023’te parti, Luis Arce’yi partiden atmış ve 2025 seçimleri için adayının Evo Morales olacağı kararını almıştı. Mayıs ayında parti kongresi düzenlenmiş ve yeni yönetim seçilmişti.
Luis Arce, yeni yönetimin meşru olmadığı tezini savunuyordu. Darbe girişiminin ardından tekrar bu tezi dillendirmesi, Morales için bardağı taşıran damla olmuştu.
Morales, geçtiğimiz ay ulusal televizyonda kendisini devirmeye çalışmakla suçlayan mevcut Devlet Başkanı Luis Arce'ye karşı protesto için destekçilerini sokaklara çıkmaya çağırmıştı.
Yaptığı protesto çağrısına ilişkin muhabirlere konuşan Morales, uluslararası toplumu dün güneydoğudaki Caracollo köyünden Bolivya'nın idari başkenti La Paz'a kadar yaptığı "Bolivya'yı Kurtarma Yürüyüşü"nü takip etmeye çağırmıştı. Morales, destekçileriyle birlikte bir otoyol boyunca 85 kilometre uzunluğunda yaptığı yürüyüşü, "Arce hükümetinin kötüleşen ekonomik krizi düzeltmedeki başarısızlığına karşı doğal bir protesto ifadesi" olarak tanımlamıştı.
Morales, son olarak, geçtiğimiz ayın sonunda aracına ateş açıldığını duyurmuştu. Morales, "Bu planlıydı. Amaç Evo'yu öldürmekti" demişti.
