Ankara uzlaşısı sonrası: Somali Cumhurbaşkanı ile Etiyopya Başbakanı ilk kez Etiyopya'da görüştü

Somali Cumhurbaşkanı Mahmud, Ankara'daki uzlaşının ardından ilk kez Etiyopya başkentini ziyaret etti. İki ülke, diplomatik ilişkileri yeniden başlatma kararı aldı.

Dış Haberler

Somali Cumhurbaşkanı Mahmud, Ankara sürecinden sonra ilk kez Etiyopya başkenti Addis Ababa'yı ziyaret etti.

Etiyopya Başbakanı Ahmed, X platformunda yaptığı paylaşımda, Mahmud'un Addis Ababa'da resmi törenle karşılandığını bildirdi.

Somali Cumhurbaşkanlığından yapılan yazılı açıklamada da Mahmud'un Addis Ababa ziyaretinin amacının, iki ülke arasındaki ikili ilişkileri güçlendirmek ve ortak çıkarları desteklemek için Etiyopyalı yetkililerle yapılacak diyaloğu pekiştirmek olduğu ifade edildi.

Diplomatik ilişkileri yeniden başlatma kararı

Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud ile Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed, iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin yeniden başlatılması konusunda anlaştı.

Görüşme sonrasında yapılan ortak yazılı açıklamada, iki ülkedeki diplomatik temsilcilikler aracılığıyla ikili ilişkileri "yeniden kurma ve geliştirme" kararı alındığı belirtildi.

Liderler, bölgesel istikrarın sağlanması için iki ülke arasındaki ilişkilerin, "karşılıklı güven ve saygıya dayalı güçlü bir işbirliğiyle pekiştirilmesi gerektiğini" vurguladı.

Somali, 4 Nisan 2024'te, Etiyopya'nın Mogadişu Büyükelçisini sınır dışı etmiş, ayrıca Somaliland'ın Hargeisa ve Puntland'ın Garowe şehirlerindeki Etiyopya konsolosluklarının kapatılmasını istemişti.

Krizin sebebi neydi?

1980'li yıllardan beri Somali’nin özellikle Somaliland eyaletinde devam eden ayrılıkçı mücadele, iç savaşın yarattığı kriz ortamında başarıya ulaştı ve Somaliland 1991 yılında tek taraflı bağımsızlığını ilan etti.

Etiyopya ise Eritre’nin 1993 yılında bağımsızlığını ilan etmesinin ardından denize erişimini kaybetti. Dünya genelinde ticaretin büyük oranda deniz yoluyla gerçekleştirildiği de göz önüne alındığında, Etiyopya uzun süredir denize erişim sağlama hedefiyle hareket ediyor.

Bu şartlarda, 2024 yılının ilk ayında Etiyopya ile Somaliland bir mutabakat zaptına imza attı. Anlaşma kapsamında denize kıyısı olmayan Etiyopya Kızıldeniz'e erişim sağlayacak, Somali'ye karşı tek taraflı bağımsızlığını ilan eden Somaliland ise ilk defa bir devlet tarafından tanınacaktı.

Somaliland’i kendi toprakları olarak tanımlayan Somali ise mutabakat zaptına tepki gösterdi ve Etiyopya'yı topraklarını ilhak etmeye çalışmakla suçladı. 

Ankara Bildirisi

Türkiye ise hem ekonomik hem de stratejik açıdan önem atfettiği iki ülke arasında yaşanan krize müdahil oldu. Temmuz ayında ülkelerin dışişleri bakanları düzeyinde gerçekleştirdiği görüşmeler, Aralık ayında devlet liderleri seviyesinde gerçekleşti.

AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da katıldığı son görüşmede, Somali ve Etiyopya arasında uzlaşıya varıldığı açıklandı.

Görüşme sonrası İletişim Başkanlığı tarafından yayımlanan "Türkiye Cumhuriyeti’nin kolaylaştırıcılığıyla Etiyopya Federal Demokratik Cumhuriyeti ve Somali Federal Cumhuriyeti’nin Ankara Bildirisi”nde öne çıkanlar şöyle:

“Somali ve Etiyopya Liderleri birbirlerinin egemenlik, birlik, bağımsızlık ve toprak bütünlüğünün yanı sıra uluslararası hukuk, Birleşmiş Milletler Şartı ve Afrika Birliği Kurucu Antlaşması'nda yer alan ilkelere saygı ve bağlılıklarını teyit etmişlerdir.

Taraflar, dostluk ve karşılıklı saygı ruhu içerisinde, görüş ayrılıkları ve tartışmalı meselelerden vazgeçip geride bırakma ve ortak refah doğrultusunda iş birliği içerisinde kararlılıkla ilerleme konusunda mutabık kalmışlardır.

Somali, Etiyopya askerlerinin Afrika Birliği Harekâtlarındaki kayıplarını tanır. Taraflar, Somali Federal Cumhuriyeti'nin toprak bütünlüğüne saygı gösterirken Etiyopya'nın denize ve denizden güvenli erişiminden sağlanabilecek çeşitli potansiyel yararları tasdik etmişlerdir.

Ayrıca, Etiyopya Federal Demokratik Cumhuriyeti'nin, Somali Federal Cumhuriyeti'nin egemen yetkisi altında, denize ve denizden güvenilir, emniyetli ve sürdürülebilir erişimden yararlanmasına olanak tanıyacak sözleşme, kiralama ve benzeri yöntemler de dahil olmak üzere ikili anlaşmalar yoluyla karşılıklı olarak avantajlı ticari düzenlemeleri sonuçlandırmak için yakın bir şekilde birlikte çalışma konusunda mutabık kalmışlardır.

Taraflar, bu amaçlar doğrultusunda ve Türkiye'nin kolaylaştırıcılığında en geç Şubat 2025 sonuna kadar iyi niyetle teknik müzakerelere başlamaya ve dört ay içinde sonuçlandırıp imzalamaya karar vermişlerdir.”