ABD ve Rusya'dan müzakereciler, Ukrayna'da geniş kapsamlı bir ateşkes için ilerleme sağlama hedefiyle Suudi Arabistan'da görüşmelere başladılar. Görüşmelerde, "Karadeniz tahıl anlaşmasının yeniden başlatılması" ve "enerji ve sivil altyapıya yönelik saldırıların durdurulması" gündemler önemli yer tutuyor.

ABD ve Ukrayna heyetleri arasındaki görüşmelerin ardından başlayan barış görüşmeleri, ABD Başkanı Donald Trump'ın üç yıldır süren Rusya-Ukrayna savaşını sona erdirme çabaları kapsamında Suudi Arabistan başkenti Riyad'da yapılıyor.

Rusya ekibine, Rusya Federal Güvenlik Servisi'nin (FSB) kıdemli bir üyesi olan Sergey Beseda ve daha önce dışişleri bakan yardımcısı ve İngiltere büyükelçisi olarak görev yapmış olan diplomat Grigory Karasin başkanlık ediyor.

Rusya-Ukrayna müzakerelerine de liderlik eden ABD Orta Doğu elçisi Steve Witkoff, görüşmelerin "tam kapsamlı" bir ateşkesin önünü açabileceği konusunda iyimserliğini dile getirdi.

Witkoff, önceki gün Fox News'e yaptığı açıklamada, "Pazartesi günü Suudi Arabistan'da gerçek bir ilerleme göreceğinizi düşünüyorum, özellikle de iki ülke arasındaki Karadeniz ateşkesini etkilediği için. Ve bundan doğal olarak tam bir ateşkese doğru yöneleceksiniz" dedi.

Ancak Kremlin görüşmelerde daha düşük beklenti içerisinde. Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov önceki gün Rus devlet televizyonuna "Bu yolun henüz başındayız. Önümüzde zorlu müzakereler var" diye konuştu.

Son görüşme turu, Trump yönetiminin bir barış anlaşmasına aracılık etme yönündeki diplomatik hamlelerinin artmasıyla birlikte geldi.

ABD'yle Ukrayna neyi görüştü?

ABD ile Ukrayna heyetleri arasındaki barış görüşmeleri önceki gün geç saatlerde Riyad'da sona erdi.

Heyeti yöneten Ukrayna Savunma Bakanı Rustem Umerov, görüşmelerin "üretken" olduğunu söyledi. Umerov, iki tarafın kritik ve enerji altyapısının saldırılardan korunmasını görüştüğünü de sözlerine ekledi. Ancak, ateşkesin özellikle hangi altyapıyı kapsayacağı belirsiz. Rusya'yla Ukrayna bu konuda farklı parametreler belirtiyor.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Pazar gecesi yaptığı video konuşmasında iki heyetin çalıştığını ve görüşmenin "oldukça yararlı" olduğunu kaydetti.

Zelenskiy, "Ancak bugün ortaklarımıza ne dersek diyelim, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in saldırıları durdurmak için gerçek bir emir vermesini sağlamamız gerekiyor. Bu savaşı kim başlattıysa onu geri almalıdır" ifadelerini kullandı.

Pazar günü başlayan son görüşme turunun arifesinde Rusya, başkent Kiev de dahil olmak üzere Ukrayna genelinde saldırılar düzenledi. Ukrayna'nın açıklamasına göre, saldırılarda 7 kişi hayatını kaybetti. Ayrıca yine Pazar günü, Ukrayna devlet demiryolları operatörü Ukrzaliznytsia'nın çevrimiçi hizmetlerine dönük "büyük hedefli siber saldırı" düzenlendi.

ABD-Rusya görüşmeleri için masada ne var? Ne zaman başladı?

Rusya devlet haber ajansı TASS'a göre, ABD-Rusya görüşmeleri dün saat 10:30 civarında başladı.

Görüşmelerin gündeminde olması beklenenler şunlar:

Karadeniz ateşkesi

ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Mike Waltz, CBS News'e Pazar günü şunları söyledi: "Şimdi, her iki tarafın da tahıl, yakıt taşıyabilmesi ve Karadeniz'de tekrar ticaret yapmaya başlayabilmesi için bir Karadeniz deniz ateşkesi hakkında konuşacağız."

Kremlin sözcüsü ayrıca Pazar günü, 2022 Karadeniz tahıl anlaşmasının yeniden başlatılmasının görüşmelerin "ana" odağı olacağını belirtti.

Peskov, "Pazartesi günü, esas olarak Devlet Başkanı Putin'in sözde Karadeniz girişimini yeniden başlatma anlaşmasını görüşmeyi planlıyoruz ve müzakerecilerimiz bu sorunla ilgili nüansları görüşmeye hazır olacaklar" dedi.

Moskova, Batı'yı Rusya'nın tarım ürünleri ve gübre ihracatına yönelik yaptırımları kaldırmamakla suçlayarak, Türkiye ve Birleşmiş Milletler tarafından aracılık edilen anlaşmadan 2023'te çekilmişti.

Enerji altyapısı

Geçtiğimiz hafta Putin ve Zelenskiy, Trump'la ayrı ayrı telefon görüşmeleri yaptıktan sonra birbirlerinin topraklarındaki enerji altyapısına saldırmama sözü vererek 30 günlük sınırlı bir ateşkes konusunda anlaştılar. Ancak ABD Başkanı, Putin'i Karadeniz'deki çatışmaların sona ermesi de dahil olmak üzere tam 30 günlük bir ateşkes konusunda ikna edemedi.

Trump'ın çağrıları, Washington ve Kiev'in "derhal, geçici 30 günlük ateşkes" ilan etmesinden bir hafta sonra geldi. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, 11 Mart'ta Riyad'da Ukrayna heyetiyle görüştükten sonra X hesabından "Top artık Rusya'nın sahasında" diye yazdı.

Ancak 18 Mart anlaşmasından bu yana Rusya ve Ukrayna birbirlerini enerji tesislerine saldırı yapmakla suçluyor.

Dünkü görüşmelerde enerji altyapısıyla ilgili tartışmalar muhtemelen gündeme geldi.

Bir aylık ateşkes

Putin daha önce Rusya'nın tam bir ateşkes fikrini desteklerken ABD ile çözülmesi gereken bazı konular olduğunu söylemişti.

Putin'in gündeme getirdiği sorulardan biri de ateşkesin nasıl izleneceğiydi. Rusya Devlet Başkanı 13 Mart'ta düzenlediği bir basın toplantısında şunları söyledi: "Düşmanlıkları durdurma emrini kim verecek? 2 bin kilometre boyunca olası bir ateşkes anlaşmasını kimin ve nerede ihlal ettiğini kim belirleyecek?"

Rusya lideri ayrıca Kiev'e silah tedarikinin durdurulmasını ve Ukrayna'nın askeri seferberliğinin askıya alınmasını talep etti.

ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Waltz, iki tarafın Pazartesi günkü görüşmelerinde bu teknik konuları çözmeyi planladığını ima etti.

Waltz, CBS'ye verdiği demeçte, "Gerçek ön cephe hatları olan kontrol hattından bahsedeceğiz ve bu, doğrulama mekanizmalarının ayrıntılarına, barışı korumaya, yani hatların olduğu yerde dondurulmasına giriyor" dedi.

'Ukraynalı çocukların dönüşü'

11 Mart tarihli ABD-Ukrayna ateşkes bildirisi, bu 30 gün boyunca "savaş esirlerinin değişimi, sivil tutukluların serbest bırakılması ve zorla Rusya'ya götürülen Ukraynalı çocukların geri dönüşü"nü vurguladı.

Waltz, CBS'ye bu çocukların geri dönüşünün, tartışılabilecek birkaç "güven artırıcı" önlem arasında olduğunu söyledi.

Ukrayna'nın Avrupalı müttefikleri ne durumda?

Geçtiğimiz ay, Putin'i ilk kez aramasının ardından Trump, Avrupa müttefiklerini dahil etmeden barış görüşmelerinin derhal başlayacağını duyurmuştu. Putin'e yapılan bu teklif, Ukrayna barış görüşmelerinde masada yer almak için çabalayan Avrupa liderlerini kızdırmıştı.

Trump Avrupa'nın endişelerini dikkate almadığı için Kuzey Atlantik ilişkileri o zamandan beri gergin. güvenlik gaABD'den rantileri hakkında konuşan Avrupa liderleri, "Rusya tehdidi" nedeniyle savunma bütçelerini artırmak zorunda kaldılar.

Pazartesi günkü toplantı öncesinde Waltz, Avrupa barış gücü de dahil olmak üzere Ukrayna'nın Avrupa müttefiklerinin rolü hakkında konuşmadı.

İngiltere Başbakanı Keir Starmer, 2 Mart'ta "gönüllü koalisyonunun" barış şartlarını belirleyip ABD'ye sunacağını açıklamıştı.

Ancak Trump'ın elçisi Witkoff, Cumartesi günü muhafazakar gazeteci Tucker Carlson ile yaptığı röportajda koalisyonu "duruş ve pozun bir kombinasyonundan ibaret" olarak nitelendirdi.

Mart ayının başlarında Putin ile görüşen Witkoff, Avrupalı müttefiklerin Rus liderin Avrupa topraklarına yönelik istekleri hakkındaki endişelerine katılmamıştı.

Witkoff, Pazar günü Fox News'e verdiği röportajda, "Putin'in tüm Avrupa'yı ele geçirmek istediğini düşünmüyorum. Bu, II. Dünya Savaşı'ndaki durumdan çok farklı bir durum. Onun barış istediğini düşünüyorum" dedi.

Sırbistan'da binlerce kişi Trump'ın damadının gayrimenkul projesine karşı yürüdü