A-101, BİM, Şok ve Migros’un toplam market sayısı 30 bine yaklaşırken, ülkenin en yaygın market zincirleri olan bu markaların tamamı da iktidarla yakın ilişki içinde olan patronlara ait.
Son yıllarda özellikle artan gıda fiyatları nedeniyle marketlere ve gıda üreticisi firmalara yönelik tepkiler büyürken, yandaş basın dikkat çeken bir haber servis etti ve “Başkan Erdoğan talimat verdi: Fiyatlar düşecek” iddiasında bulundu.
Ancak bu talimat bir gerçekten öte sadece “pr” çalışmasından ibaret.
Sadece 2020'de artış yüzde 30'a dayandı
Sadece 2020’de gıda fiyatları en az yüzde 29,9 arttı.
Un, bulgur, makarna fiyatlarında yüzde 21, et-balık fiyatlarında 16, süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 14,8 artış yaşanırken, son dönem sıkça gündem olan katı ve sıvı yağ fiyatlarındaki artış ise yüzde 44,8’i buldu.
Meyve fiyatları yüzde 35,8 oranında, sebze fiyatları ise yüzde 89,8 oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatlarının son bir yıldaki artışı ise yüzde 37’yi buldu.
Bu tablo her geçen gün ağırlaşarak sürerken, Erdoğan’ın market zincirlerine, gıda üreticilerine verdiği öne sürülen “gıda fiyatlarını kalıcı olarak düşürecek talimatın” yandaş basının servis ettiği “pr” içeriği olmanın ötesine geçmesi de mümkün görünmüyor.
Söz konusu artış, AKP iktidarının yakınında olan birçok patrona ciddi kâr olanakları sağlarken, bu kârların odağında yer alan market zincirlerinin tamamı da iktidara yakınlığıyla biliniyor.
Tablo buyken, bir de market zincirleri ve sahiplerine ilişkin akıllarda tutulması gereken kısa notlar şöyle:
Şok Market’in sahibi kim?
Şok Market, Türkiye’nin 81 ilinde toplam yedi bin 661 mağazası ve 24 dağıtım merkezi bulunan dev market zincirlerinden biri.
2013 yılında Dia S.A.’yı 584 mağazası ile, Türkiye’de "Onurex" olarak bilinen perakende zinciri Onur Ekspres Marketçilik A.Ş.’yi 116 mağazası ile ve Devamlı İndirim Mağazacılık (Dim) zincirini 18 mağazası ile satın alarak bünyesine katan Şok’un sahibi AKP’ye yakın isimlerden Murat Ülker.
A 101 kimin?
Perakende sektörünün en yaygın zinciri olan A101, sitesinde yer alan bilgiye göre Türkiye’nin 81 ilinde, tüm ilçelerinde faaliyet gösteriyor. 2020 sonu itibariyle 10 bin 1’inci marketi açan A101, Türkiye’nin en büyük 15 şirketi arasında yer alıyor.
A101’in Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Yaşar Aydın.
2016’de Cemaat operasyonu kapsamında gözaltına alınan ve kısa süre sonra serbest bırakılan Aydın, aynı zamanda Memorial Hastanaleri’nin ve English Home’un da sahibi.
Cemaat operasyonunda kısa süre gözaltısı ve bırakılması, AKP ile arasında bir sorun olmadığını ya da en azından barıştıklarının işareti olarak değerlendiriliyor.
BİM’in sahibi kim?
BİM’in Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Latif Topbaş.
Ülke genelinde tam 8 bin 500 mağazası bulunan zincirin başındaki isim olan Topbaş da, Erdoğan ile yakın ilişkileriyle biliniyor.
Topbaş, Erdoğan'a villa sattığı iddiaları üzerine yaptığı açıklamada bunu yalanlamış ancak Erdoğan'ın 35 yıllık dostu olduğunu belirterek villasına misafirliğe geldiğini söylemişti.
Migros’un sahibi kim?
Migros yaygınlık olarak Şok, BİM ve A-101’in hayli gerisinde bulunurken, 81 ilde 2 bin 279 mağazası bulunuyor.
Migros’un sahibi Efes grubun da sahibi olan Tuncay Özilhan.
İBB seçimleri sırasında seçimin yenilenmesinden kaygı duyduklarını söyleyen TÜSİAD YİK üyesi olan Özilhan’a Erdoğan tepki göstermiş, geçmiş “yakın” ilişkileri hatırlatılmıştı: “Ben sizin 12 yıl önce durumunuzu, bugünkü durumunuzu da biliyorum. Yeri gelirse bunu teşhir ederim. Biz TÜSİAD'ın politik tarafgirlikten ziyade Türkiye'nin ekonomik mücadelesine yaptığı katkılarla gündeme gelmesini beklerdim.”