Kuzey Amerika’da egemen sınıf, tarih kitapları ve sineması ile 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başlarındaki büyük işçi hareketlerinin üstünü öyle bir örtmüştür ki, ortalama bir ABD veya Kanada vatandaşı “1 Mayıs geleneğinin sizin kıtanızda, Şikago-Haymarket’te gerçekleşen bir direniş ve katliamın anısına başlatıldığını biliyor musunuz?” sorusuna, büyük olasılıkla “1 Mayıs geleneği nedir?” diye cevap verecektir.
Kanada işçi sınıfı, sendikalar, tarih bilimcileri ve akademisyenler bu yıl Winnipeg grevinin 100. yılını anımsatmayı hedefliyor. 1919’da gerçekleşen grev ve sonrasındaki 20 yıllık mücadele sonucunda Kanada sermaye sınıfı, işçilerin sendikal ve toplu sözleşme haklarını güvenceye alacak şekilde çalışma yasalarının tümünü yeniden düzenlemek zorunda kaldı. Diğer bir deyişle bugün Kanada sosyal güvenceler, sağlık sistemi ve çalışma yasaları açısından ABD’den biraz olsun daha iyi (ya da daha az kötü) durumdaysa, bunda Winnipeg emekçilerinin 1919’da başlattığı ve ülkenin tüm eyaletlerine sıçrattığı kapsamlı ve örgütlü grevin rolü büyüktür.
170 bin nüfuslu kentte 30 bin grevci işçi...
Yüksek işsizlik ve enflasyon, 1917’de gerçekleşen Bolşevik Devriminin başarısı ve Devrimci Sendikacılık anlayışının sanayi işçileri arasında yaygınlaşması, Kanada işçi sınıfının hayatında bir dönüm noktası olan grevin örgütlenmesine katkıda bulundu.
1919 Mart ayında batı eyaletlerinin işçi liderleri, ülke çapında bir Büyük Birleşik Sendika kurulmasını tartışmak için Calgary'de bir araya geldiler. Burada alınan kararlar doğrultusunda birçok kentte emekçiler taleplerini sermaye sahiplerine ilettiler ve görüşmeler başladı. 15 Mayıs'ta Winnipeg'de, inşaat ve metal iş kollarında yönetim ve işçiler arasındaki görüşmeler kesildiğinde, Winnipeg Meslek ve Emek Konseyi (WTLC) genel grev ilan etti. Vazgeçilemeyecek talepler arasında toplu pazarlık ilkesi, yaşamaya yetecek ücretler ve çalışma koşulları vardı. Birkaç saat içinde yaklaşık 30.000 işçi greve katıldı. Çalışan erkek ve kadınların neredeyse oybirliği ile greve katılımı, kent fabrikalarının kapanmasına, Winnipeg’de alışverişin kesilmesine ve trenlerin durmasına neden oldu. Polisler, itfaiyeciler, posta işçileri, telefon operatörleri, su işleri ve diğer kamu hizmetleri çalışanları da dahil olmak üzere kamu sektörü çalışanları etkileyici bir dayanışma sergileyerek özel sektörde çalışan işçilere katıldı.
Grev, WTLC'ye bağlı sendikaların her birinden seçilen delegelerden oluşan Merkez Grev Komitesi tarafından koordine edildi. Komite, işçiler nezdinde işverenlerle görüşmeleri ve temel hizmetlerin sunumunu koordine etti. Komite, aynı zamanda, grev başladıktan kısa bir süre sonra Winnipeg'in en etkili sanayicileri, bankacıları ve politikacılarından oluşturulan yaklaşık 1.000 kişilik “Vatandaş Komitesi” tarafından düzenlenen grev kırıcı provokasyonlarla da mücadele etti.
Vatandaş Komitesi, Winnipeg'in önde gelen gazetelerinin desteğiyle, grevi “küçük bir yabancı pislik grubunun önderlik ettiği devrimci bir komplo” ilan etti. Grevin Avrupalı işçiler ve Bolşevikler tarafından başlatıldığı yönünde hiçbir kanıt olmamasına rağmen, Vatandaş Komitesi bu gibi iddiaları işçilerin ve destek veren halkın kafasını karıştırıp direnişi kırmak, talepleri köreltmelerini sağlamak için kullandı.
Grevin diğer kentlere sıçramasından korkan federal hükümet hizmet ettiği sermaye sınıfını korumak için müdahale etmeye karar verdi. Grev başladıktan kısa bir süre sonra çalışma bakanı Senatör Gideon Robertson ve içişleri bakanı ve adalet bakanı Arthur Meighen, Vatandaş Komitesi ile görüşmek üzere Winnipeg'e gitti. Aynı hükümet yetkilileri, işçilerin Merkez Grev Komitesi'nden gelen benzer bir görüşme talebini reddettiler. Vatandaş Komitesi’nin tavsiyesi üzerine, federal hükümet işverenleri hızla destekledi. İşçilere derhal işbaşı yapmaları gerektiği, aksi takdirde işten çıkarılacakları bildirildi. Göç Yasası değiştirildi, böylece İngiltere/Birleşik Krallık doğumlu göçmenler de dahil olmak üzere grevde etkin görev üstlenen tüm göçmenler sınır dışı edilebildi (Kanada 1919’da İngiltere toprağı sayılıyordu). Federal Ceza Kanunu'nda ise “isyana teşvik” suçunun tanımı genişletildi.
17 Haziran'da hükümet, Merkezi Grev Komitesi'nin 10 liderini ve yeni kurulan Büyük Birleşik Sendika’nın iki sözcüsünü tutukladı. 170 bin kişilik kentte, 30 bin işçinin aileleri ve destekçilerini hesaba katarsak, kentin yarısından çoğu sokaktaydı. Dört gün sonra, Eyalet Kraliyet Jandarması grevci kitlenin üzerine ateş açarak iki kişiyi öldürdü, 30 kişiyi de yaraladı. “Kanlı Cumartesi” olarak bilinen gün, federal birliklerin kent sokaklarını işgal etmesi ile sona erdi. İşçi liderlerinden altı kişi serbest bırakıldı, ancak Fred Dixon ve JS. Woodsworth tutuklandı. Yetkililer grevcilerin "Western Labour News" gazetesini kapattı ve editörlerini tutukladı.
Hükümet ve işverenlerin birleşik saldırısıyla karşı karşıya kalan işçiler ve halk, birkaç gün daha direnseler de 25 Haziran’da grev ve gösteriler kanlı bir şekilde fiilen bitirilmiş oldu.
Genel Grev, Kanada’daki diğer örgütlü işçi gruplarının karşısına beklemedikleri bir anda çıkmıştı. Yükselen devrimci sendikalizm ve militanlık dalgasını tetikledi ve ülkenin Atlantik kıyısından Pasifik kıyısına kadar olan merkezlerde destek grevleri yapıldı.
Winnipeg grev önderlerinden yedisi, “hükümeti devirmek için bir komplo” suçundan mahkum edildi ve altı aydan iki yıla kadar hapis cezasına çarptırıldı. Woodsworth aleyhindeki suçlamalar düştü. Kanadalı işçilerin sendikal haklarının tanınması ve toplu pazarlık haklarının güvence altına alınması ise ancak 20 yıldan fazla süren bir mücadele sonrasında oldu.
Bugün, kentte ayaklanmaların merkez üssü olan noktada devrilmiş bir tramvayı temsil eden bir anıt inşa edilmiş bulunuyor.
Grev, yüzüncü yılında Winnipeg'de çeşitli etkinliklerle anılacak. Ayrıca Montreal kentinde düzenlenen 1 Mayıs etkinliklerinde de Kanada Komünist Partisi (CPC/PCC), Devrimci Komünist Parti (RCP/PCR), sendikalar ve çeşitli toplum örgütleri grevin 100. yıldönümünü ana tema olarak belirledi.
Kaynaklar:
https://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/winnipeg-general-strike
https://communist-party.ca/statement/2226#more-2226
https://www.caut.ca/fr/bulletin/2019/03/100-ans-de-lutte-acharnee
https://www.cpha.ca/fighting-good-fight-winnipeg-general-strike-1919
https://congresdutravail.ca/qui-nous-sommes/histoire-du-mouvement-syndic...
https://www.iskra-pcr-rcp.ca/2018/01/28/en-marche-vers-le-1er-mai-2019/