Anadolu Ajansı tarafından Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu verilerinden derlenen bilgilere göre, 2016 yılının sonuna gelinirken Türkiye çapında işletmelerin toplam borcu 700 milyar liraya yaklaştı. İller bazında değerlendirildiğinde tarım, 81 ilin 50'sinde en fazla kredi verilen sektör olan en yaygın borçlanmayı sergiliyor.
Yapılan derlemeye göre tarım sektörü toplam sektörel kredilerin yaklaşık yüzde 10'unu (692 milyar liranın 68 milyarını) alıyor. Tarımın gayrisafi yurtiçi hâsıladaki payının da ortalama yüzde 9 civarında olduğu düşünülürse, bu pay normal görünüyor.
Ne var ki, diğer sektörlerden farklı olarak tarımda küçük işletmecilik yaygın olduğu için bu borç, büyük ölçüde çiftçi ailelerinin ticari borcu olarak verilmiş durumda. Türkiye tarımında yaklaşık üç milyon aile işletmesi bulunuyor, dolayısıyla 68 milyarlık sektörel kredi ortalamaya vurulduğunda aile başına 20 bin liralık bir borç yükü anlamına geliyor.
Öte yandan çiftçi ailelerinin içinde toprak yetersizliği, borçluluk ve benzeri sebeplerden dolayı ticari kredi alamayanların bu ihtiyaçlarını sık sık daha yüksek faizli olan bireysel kredilerle giderdikleri, hatta kırsal kesimde tefeciliğin de halen yaygın olduğu biliniyor. Dolayısıyla derlenen veriler, çiftçilerin büyük ölçüde borçlarını ödemek ve ellerindeki geçim araçlarını kaybetmemek için çalışıyor olduklarını gösteriyor.
Fırsatı değerlendiren var...
Durumun çözümsüzlüğü, Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatiflerinde her yıl çok sayıda çiftçinin borcunun ertelenmesi ya da yeniden yapılandırılmasını zorunlu kılıyor.
Bu çözümsüz borçluluk hali, bir fırsatçıyı sektöre çekmiş durumda. Son on beş yıl içerisinde Denizbank, bu süre zarfında iki kez el değiştirmiş olsa da tarım sektörüne verdiği kredileri sürekli artırarak kendisine yüzde 12'lik bir pazar payı almış bulunuyor. Bu nedenle artık Anadolu kırsalında başka hiçbir bankanın ATM'sinin olmadığı yerlerde Denizbank ATM'si görmek mümkün.
Tarıma verilen kredilerin geri kalanının neredeyse tamamen kamu bankaları tarafından veriliyor olması, Denizbank'ın bu faaliyetini daha da önemli hale getiriyor. Bir başka önemli nokta ise bankanın son sahibinin Rusya merkezli Sberbank olması; zira Rusya aynı zamanda Türkiye'nin tarımsal ürün ihracatında en önemli müşterisi konumunda ve bu konumunu sık sık politik bir kaldıraç olarak kullanıyor.
