Ekonomideki yavaşlama paralel olarak imalat sanayi genelinde kapasite kullanım oranı, ekim ayında geçen yılın aynı ayına göre 2,1 puan azalarak yüzde 74,9 seviyesinde gerçekleşti.
Sanayi üretimindeki düşüş, başta Amerika olmak üzere finansal piyasaları ardından reel ekonomiyi derinden sarsan ve Avro Bölgesi’nde “borç krizi” olarak adlandırılan kapitalizmin krizinin etkisiyle Türkiye ekonomisinde baş gösteren durgunluğun yanı sıra Suriye meselesinde izlenen savaş politikalarının bir sonucu olarak değerlendirilmeli.
Merkez Bankası tarafından düzenlenen ve ekim ayında imalat sanayinde faaliyet gösteren 2 bin 588 işyerinin katılımıyla gerçekleştirilen imalat sanayinde kapasite kullanım oranı sonuçları açıklandı.
Buna göre, geçen yılın ekim ayında yüzde 77,0 olan kapasite kullanım oranı, 2012 Ekim ayında yüzde 74,9 olarak belirlendi. Kapasite kullanım oranı geçen yılın aynı dönemine göre 2,1 puan azaldı.
Merkez Bankası'ndan yapılan açıklamaya göre, aynı ayda İmalat sanayi genelinde mevsimsel etkilerden arındırılmış kapasite kullanım oranı bir önceki aya göre 0,3 puan artarak 73,1 seviyesinde geldi.
Mal gruplarına göre kapasite kullanım oranlarında, geçen yılın aynı ayına göre gıda ve içeceklerde ve dayanıksız tüketim mallarında artış görülürken, ara malları, yatırım malları ve dayanıklı tüketim mallarında düşüş görüldü.
Merkez Bankası tarafından 2012 Ekim ayına ilişkin yayımlanan ''İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı'' verilerine göre, geçen yılın ekim ayına kıyasla kapasite kullanımı dayanıksız tüketim mallarında 1 puanlık artışla yüzde 75, tüketim malları 0,2 puanlık artışla yüzde 74,6 ve gıda ve içeceklerde 2 puanlık artışla yüzde 74,6 oldu.
İkili sektörlere göre en yüksek kapasite kullanım oranı yüzde 83 ile makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı sektöründe gerçekleşti. Bunu yüzde 81,5 ile kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı sektörü takip etti.
Kapasite kullanım oranı en düşük alanların başında ise yüzde 54,4 ile diğer imalatlar sektörü geldi.
Kapitalizmin krizinin Türkiye ekonomisine yansımaları
İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı çalışması, imalat sanayi sektöründe faaliyet gösteren iş yerlerinin anket döneminde mevcut fiziki kapasitelerine göre fiilen gerçekleşen kapasite kullanımlarının belirlenmesi amacıyla yapılıyor.
Buna göre, 2007 yılında önceki yıla göre yüzde 7,0 oranında büyüyen toplam sanayi üretiminin küresel krizden ciddi biçimde etkilendiği ifade edilebilir. Aşağıdaki tablodan da görülebileceği gibi krizin yansımasıyla yaşanan kredi sıkışıklığı ile iç ve dış talep daralması 2008 Ağustos ayından başlayarak Türkiye’de sınaî üretim faaliyetini giderek ağırlaşan biçimde olumsuz yönde etkiledi.
Merkez Bankası verilerine göre, İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranları (yüzde) 2007'den itibaren aylık olarak şöyle gelişti:
AYLAR 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Ocak 77,9 77,9 61,6 68,6 74,6 74,7
Şubat 77,3 78,0 60,9 67,8 73,0 72,9
Mart 80,3 76,9 58,7 67,3 73,2 73,1
Nisan 80,5 78,6 59,7 72,7 74,9 74,7
Mayıs 80,8 79,2 64,0 73,3 75,2 74,7
Haziran 81,7 80,3 67,5 73,3 76,7 74,6
Temmuz 82,0 79,8 67,9 74,4 75,4 74,8
Ağustos 79,6 80,0 68,9 73,0 76,1 74,3
Eylül 80,8 77,3 68,0 73,5 76,2 74,0
Ekim 81,6 75,8 68,2 75,3 77,0 74,9
Kasım 80,8 71,8 69,8 75,9 76,9
Aralık 79,2 64,9 67,7 75,6 75,5
Küresel finansal piyasalarda gözlemlenen sarsıntının ciddi biçimde hissedildiği 2008 yılı Ağustos ayından başlayarak sanayi üretim endeksinde ve büyüme hızında meydana gelen olumsuz gelişme doğal olarak kapasite kullanım oranlarında da kendini göstermiş oldu. Bu bağlamda giderek derinleşen ve yaygınlaşan kapitalizmin krizinin etkisiyle de söz konusu düşme eğiliminin devam edeceği söylenebilir.
(soL- Ekonomi)