soL (HABER MERKEZİ) Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından yasa gereği özelleştirme kararı aldığı, ancak halkın, meslek kuruluşları ve sivil toplum örgütlerinin "satışı hukuksuzluktur'' diye aylardır kampanya yürüttüğü İZGAZ, 232 milyon dolara Gaz De France Suez'in oldu.
Antikkapı Restaurant'ta gerçekleştirilen ihaleye, Şartname alan 22 firmadan 5'i teklif sundu. Açık artırmada 232 Milyon dolar teklif eden Gaz De France Suez, ihaleyi kazandı. Kazanan şirket İZGAZ'a ait 317 milyon dolarlık borcu da ödeyecek.
Halka ihanettir"
İhalenin gerçekleştirildiği bina dışında ise Özelleştirme Karşıtı Platform'un "satışı istemiyoruz'' eylemi vardı. Yoğun güvenlik önlemi altında içeri giren firma yetkililerini alkışlarla protesto eden platform üyeleri, sık sık "İZGAZ Halkındır Satılamaz" sloganı attı.
Platform adına açıklama yapan Makine Mühendisleri Odası Başkanı Çınar Ulusoy, Gaz Dağıtım Şirketlerinin özelleştirilmesinin Dünya Bankası ve IMF'nin politikaları olduğunu belirterek, özelleştirmenin halka ihanet olduğunu vurguladı.
"Halkın malı olan İZGAZ, halka danışılmadan satılıyor" diyen Ulusoy, günlerdir satışın hukuki açıdan da yanlış olduğunu belirtmeye çalıştıklarını, ancak Kocaeli Büyükşehir Belediyesinin bunu dinlemediğini ifade etti.
Ulusoy, "Biz açtığımız dava ile bu satışın iptal edileceğine inanıyoruz" dedi.
Özelleştirme kamunun tasfiyesi anlamına geliyor
"Doğalgaz sınırlı ve kıt bir kaynak olduğu için, eşit bir şekilde dağıtılmalı" diyen İZGAZ, tasarrufun devlet tarafından yapılması gerektiğini, satışın İZGAZ'ı bir tekel haline getireceğini vurguladı. Ulusoy özelleştirmenin kamu yararına ve hukuka aykırı olduğunun altını çizdi.
İhale nasıl gerçekleşti
GENPA İletişim A.Ş., ZORLU Enerji A.Ş., G.D.F SUEZ, PALMET Enerji, AKSA Doğalgaz A.Ş, kapalı zarf usulü ile yapılan ihalenin ilk bölümünde teklif verdi. Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri Müner Karaloğlu, 1. Hukuk Müşaviri Mehmet Çeliker, İştirakler Daire Başkanı Mehmet Altunel, Meclis Üyeleri Hasan Kırlı ve Mustafa Ateş'in yer aldı ihale komisyonu, ikinci bölümü 231 milyon ABD dolarlık teklif üzerinden başlattı.
İlk olarak Suez 1 milyon dolarlık teklif verdi. Zorlu Enerji Grubu, teklif vermek için dışarı çıktı ve ihaleden çekildi. Diğer firmalarda çekildikten sonra İZGAZ, ilk teklifi veren SUEZ'e 232 milyon dolara satıldı.
Türkiye'deki ilk yatırım
Sonucu itibarıyla Rekabet Kurulu ve EPDK'nın da onaylaması gereken ihaleyi kazanan Gaz De France Suez şirketinin Türkiye temsilcisi Sezer Türktan, yaptığı açıklamada, çok uzun zamandır çalıştıkları bu ihaleye iyi hazırlandıklarını belirterek, ''Kazandığımız için çok mutluyuz. Şirket, Türkiye'deki ilk yatırımını yaptı. Sonrasında, özellikte enerji alanında yatırımlar devam edecek'' dedi. İhale sürecinin çok şeffaf geçtiğini söyleyen Türktan, İZGAZ'ı çok iyi bir durumda aldıklarını ileri sürerken, müşterilerin yüzde yüzüne ulaşmak istediklerini ifade etti.Türktan'ın uzun zamandır Türkiye'ye girmek için çalışıyorduk sözleri de dikkat çekti.
Şirket teknik ve mali açıdan sorunsuz ama borçlu
Diğer yandan İZGAZ'ın özelleştirilmesi sürecinde yaşanan çelişikileri soL'a değerlendiren uzmanlar, şirketin teknik ve mali açıdan sorunsuz olmasına rağmen, yüklü borca sahip olduğuna dikkat çekiyorlar. soL'a İZGAZ'ın yapısına dair düşüncelerini aktaran uzmanlar, şirketin özelleştirilme sürecine nasıl davetiye çıkarıldığını da belirtmiş oldular.
İZGAZ'ın teknik ve mali açıdan sorunsuz bir şirket olmasına karşın özelleştirildiği söyleniyor...
İzgaz dağıtım şebekesi teknik açıdan bir hayli gelişmiş ayrıca şirket iyi yönetildiği takdirde yüksek kar potansiyeline sahip. Ancak, İzgaz'ın mevcut mali yapısınınn sağlıklı olduğunu söyleyemeyiz çünkü şirketin yaklaşık 300 milyon dolar tutarındaki borcu büyük bir yük getiriyor. Şirket bu borçlarla birlikte özelleştirildi yani şirketi satın alan borçları da üstlenecek. Bu borçların nasıl oluştuğunu görmek özelleştirmenin zeminini anlamak açısından önemli. Borçların büyük kısmı Hazine ve BOTAŞ'a. Hazine'ye olan borçlar ağırlıklı olarak uluslararası finansal kuruluşlardan yatırım projeleri için alınan ve geri ödenmeyen hazine garantili kredilerden kaynaklanıyor. İzmit'teki doğal gaz dağıtım şebekesi 1993-2000 döneminde olması gerekenin bir kaç katı maliyetle, bu krediler kullanılarak yapılmıştı. BOTAŞ'a olan borçlar ise, vatandaştan tahsil edilen ama BOTAŞ'a ödenmeyip belediyenin çeşitli "projelerinde" kullanılan birikmiş doğal gaz faturaları. Borcun gerçek alacaklıları ise başta doğal gaz faturalarını ödeyen Kocaeli halkı olmak üzere Hazine tarafından temsil edilen tüm ülke halkı.
İZGAZ'ı özelleştirmeden alan kuruluşun, şirketi devraldıktan hemen sonra borçların tamamını kapatması gerekiyor. Bu durumda halk alacağını tahsil etmiş olmayacak mı?
Özelleştirme sonrasında, 2001 yılından beri belediye şirketleri dahil tüm doğal gaz şirketlerinin tüketiciden aldığı "birim hizmet ve amortisman bedeli" uygulaması devam edecek. Bu bedel, doğal gaz dağıtım şebekesinin işletme maliyetlerini karşılamak ve işleticiye "makul kar" bırakmak için tasarlanmış. İzmit Türkiye'de en yüksek birim hizmet amortisman bedelinin uygulandığı dört şehirden biri ve diğer üç şirketin ikisi de yine özelleştirme programında olan belediye şirketleri. Bu hizmet bedelinin özelleştirme sonrasında sekiz yıl boyunca aynı seviyede sürdürülmesi taahhüt edilmiş. Böylece, ihaleyi alacak şirketin borçları ödeyebileceği ve işletme giderlerinden de kısarak (personel azaltıp maaşları düşürerek) kar edebileceği düşünülmüş. Yani, halk bu borcun bedelini ödemeyi sürdürecek.
İZGAZ borçlandırılarak yapılan harcamaların dağıtım şebekesinin finansmanı için kullanıldığı söylenemez mi?
Dağıtım şirketi ilk kez doğal gaz abonesi olacak konutlardan bağlantı bedeli adı altında yüklü bir para alır. Bu bedel kapımızın önüne kadar gelen şebekenin yatırım maliyetini karşılamak üzere alınmaktadır. Bunun yanısıra, yine doğal gaza ilk kez bağlananlardan "güvence bedeli" adı altında bir depozito alınır. Bu depozito doğal gaz faturanızı ödemediğiniz takdirde gazınız kapatıldıktan sonra borcunuza karşılık olarak el konulmak üzere alınır. Bu şekilde her bir yeni aboneden yaklaşık 500 YTL bedel alınır. Bu nedenle, şebeke yatırımı da aslında büyük ölçüde tüketici tarafından finanse edilmiştir.
Görüldüğü gibi her aşamada halktan toplanan ciddi paralar söz konusu. Bu paraların yandaş müteahhitlerin, tedarikçilerin, kadro şişiren yüksek maaşlı "danışmanların," finansmanına harcandığı, bu şekilde şirketin mali yapısının zayıflatıldığı tahmin edilebilir.
Tüketiciden alınan bedeller özelleştirme sonrasında da aynen eskisi gibi devam edecek. Doğal gaz dağıtımı bölgesel tekel olarak verilen bir hizmet olduğundan fiyat düşürücü bir rekabet ortamı gelişmeyecek. Özelleştirme sonrasında halka ait kaynaklar belediyenin küçük-orta ölçekli yandaşları yerine tek bir büyük sermayedara aktarılmış olacak.