Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) geçtiğimiz Ekim ayına ait Hanehalkı İşgücü Anketi verilerini bugün açıkladı. İşsizlik oranı bir önceki yılın aynı ayına göre 2,1 puan azalma gösterirken, bir önceki aya göre 0,3 puan artarak yüzde 9,1’e yükseldi. Hatırlanacağı üzere 2008-2009 krizinden beri işsizlik oranı ilk kez geçtiğimiz Eylül ayında yüzde 9’un altına inmişti. Uzmanların yorumları, Eylül ayındaki yüzde 8,8’lik oranın işsizlik açısından bir “dip seviye” olabileceği yönünde. Ekonomide beklenen “soğuma” nedeniyle işsizliğin yeniden artışa geçmesi ciddi bir olasılık gibi görünüyor.
İşgücüne katılma oranı düştü
TÜİK verilerinde dikkat çeken ilk nokta, Eylül-Ekim ayları arasında 208 bin kişinin işgücünün dışına çıkması oldu. Başka bir deyişle, rakamlara göre 1 ay içinde toplam 208 bin kişi ya iş aramayı bıraktı, ya da herhangi bir nedenle işini kaybetmesine rağmen yeni bir iş aramaya başlamadı. Böylece, Eylül ayında yüzde 50,4 olan işgücüne katılım oranı Ekim’de yüzde 50’ye geriledi. Bu durum, çok büyük ölçüde olmasa da, işsizlikteki artışı olduğundan az gösteren bir faktör.
İşgücünün daralması da büyük ölçüde tarım ve inşaat sektörlerinde yaşanan mevsimsel istihdamın sonbahar aylarında sona ermesinden kaynaklanıyor. Ekim ayında tarım sektöründe 183 bin, sanayide 50 bin, inşaat sektöründe ise 113 bin kişi işini kaybederken, hizmetlerde 81 bin kişilik istihdam artışı yaşandığı görülüyor.
İşsizlik artışı yalnızca mevsimsel değil
Öte yandan bazı yorumcular son aylarda kredi faizlerindeki yükselme nedeniyle inşaat yatırımların durgunluk içerisine girdiği, bunun işsizliğe ek katkı yapacağını söylüyor. 2011’de yaşanan göreli istihdam artışında önemli payı olan bu sektörde yaşanacak olası durgunluğun işsizlik oranını daha da arttırması muhtemel görünüyor. Nitekim, mevsim etkilerinden arındırılmış işsizlik oranı da Eylül ayında %9,3 iken, Ekim’de %9,4’e yükseldi. Bu da, işsizlikteki artışın yalnızca mevsimsel sebeplerden kaynaklanmadığını düşündürüyor.
Peki ya gerçek işsizlik?
soL Portal’ın konuyla ilgili daha önceki haberlerinde de vurgulandığı gibi, TÜİK tarafından açıklanan rakamlar işsizliğin gerçek boyutlarını yansıtmıyor. Zira ülkemizde hem iş bulma umudu olmadığı için iş aramayanların sayısı çok yüksek, hem de kadınların işgücüne katılım oranı yüzde 29 gibi düşük bir düzeyde. Bu arada yeri gelmişken bir parantez açarak, tarım sektöründeki mevsimsel canlanma nedeniyle geçtiğimiz Haziran ayında yüzde 30,5 ile rekor (!) kıran kadınların iş gücüne katılım oranının Temmuz ayından itibaren yeniden hızlı bir düşüşe geçtiğini hatırlatmakta yarar var.
Tabloya bakıldığında resmi rakamlara göre Türkiye’de işsiz sayılan 2 milyon 454 bin kişiye iş aramayan ancak çalışmaya hazır olduğunu beyan eden 1 milyon 754 bin kişiyi eklediğimizde toplam işsiz sayısının 4 milyon 208 bine yükseldiği görülüyor. Özellikle işgücüne katılımı düşük olan ve genellikle ücretsiz ev işçisi olarak istihdam edilen kadınlarda 1 milyona yakın kişi işsiz ordusuna dahil edilmiyor. Bu kesim de işsiz sayıldığında kadınlarda işsizlik oranı yüzde 21’e yaklaşıyor.
Ücretsiz aile işçisi de istihdamdan sayılıyor!
Türkiye’de özellikle tarım alanında ücretsiz aile işçisi olarak çalışmak çok yaygın. Genellikle kırsal bölgelerde küçük de olsa sahip olunan toprak erkeğin mülkiyetinde olduğu için, tarımda çalışan erkeklerin önemli bir kısmı “kendi hesabına çalışan” olarak, kadınlar ise aile reisinin (eş, kayınpeder, vs.) toprağında “ücretsiz aile işçisi” statüsünde istihdam ediliyor. Verilere göre 2011’in Ekim ayı itibariyle tarımda çalışan kadınların yüzde 75’i ücretli aile işçisi konumunda. Neredeyse tamamının kayıt dışı olarak çalıştığını ise, herhalde söylemeye gerek yok…
Haftada 1 saat çalışıyorsan işsiz değilsin!
İstihdam verilerine ilişkin analizlerde sıklıkla gözden kaçırılan bir nokta da, istihdam edilenlerin haftada fiili olarak ne kadar süreyle çalıştıkları. Oysa TÜİK rakamları toplam istihdam edilenler içerisinde araştırmaya referans olan hafta içerisinde iş başında bulunmayanları da istihdam içerisinde gösteriyor. Bu insanları işsiz saydığımızda 883 bin, haftada 16 saatten az çalışanları işsiz saydığımızda ise 3 milyondan fazla insanın işsiz kabul edilmesi gerekiyor.
Bu arada yasal çalışma süresinin haftada 45 saat olarak tanımlandığı ülkemizde, yaklaşık 5 milyon 840 bin kişi haftada 60 saatin üzerinde, bunların 1 milyon 795 bini ise haftada 72 saatin üzerinde çalışıyor!
(soL – Ekonomi)