(Ali Örnek - soL) Libya’nın doğusundaki Bingazi kentinde, İslamcı militanlarla, kendilerini Milli Libya Ordusu (MLO) olarak adlandıran gruplar arasındaki çatışmalar, ikinci gününü geride bıkartı. MLO Komutanı Tümgeneral Halife Haftar, Bingazi’nin dışındaki Abyar kasabasında “ bu savaşı başlatmış bulunuyoruz ve hedeflerimize ulaşana kadar da sürdüreceğiz” dedi. İkinci gününü geride bırakan çatışmalarda, en az 75 ölü var.
Haftar ayrıca, parlamentonun feshini ve seçimlere kadar görev yapacak yeni bir başkanlık komitesinin oluşturulmasını istedi. Trablus yönetimi ise Haftar’ı darbe peşinde olmakla suçluyor. Trablus Meclis Sözcüsü ve Genelkurmay Başkanı Nuri Ebu Sahmeyn, MLO mensuplarının Trablus’un komutasında olmadığını açıkladı. Savunma Bakanlığı da Haftar’ın uçakları kullanmasından endişe ederek, Bingazi hava sahasını uçuşa kapattı.
ABD’nin adamı
Haftar sıradan bir isim değil... Kaddafi’nin eski bir subayı olan Haftar, Kaddafi’ye karşı Libya’nın Kurtuluşu İçin Ulusal Cephe isimli bir örgüte katılmış ve ardından MLO’yu kurmuştu. MLO militanlarının ABD’nin Virginia eyaletindeki CIA kampında eğitldiği iddia ediliyor. Haftar, NATO müdahalesi öncesinde de Libyalı komutanların liderliğine getirilmişti.
Şubat ayında da başarısız bir darbe girişiminde bulunan Haftar’ın, İtalya ve Trablus’un güneyindeki bir kampta, bizzat eski bir El Kaide üyesi olan Ali Ebu Bekir Tantuş’un eğittiği militanlarla, MLO saflarını tahkim ettiği düşünülüyor. Tantuş, 1998 yılında ABD’nin Tanzanya ve Kenya’daki elçiliklerinin bombalanmasına bilfiil katılmıştı. Bu saldırılara katılan bir diğer isim olan Ebu Enes Libi gibi, o da Kaddafi karşıtı isyan başladığında ortaya çıkmıştı. Tantuş’un bu aradaki dönemde hayat hikayesi bilinmese de geçtiğimiz yıl ABD özel kuvvetlerinin operasyonuyla Libya’dan kaçırılan ve şu anda ABD’de yargılanan El Libi’nin 2008 yılında Afganistan’da NATO güçlerince yakalandığı ortaya çıkmıştı.
Bingazi sıradan bir kent değil. Kaddafi karşıtı radikal İslamcı isyanın kalbi olan kent, 2011 yılında Batılı ülkeler tarafından silaha boğuldu. Libya İslami Savaş Grubu (LİSG) Bingazi’deki grupların başını çekiyordu. El Kaide bağlantılı bu grubun liderleri uzunca bir süre İngiltere’de yaşamış ve Kaddafi’ye karşı savaşmaya İngiliz istihbaratı tarafından ikna edildikleri ortaya çıkmıştı.
Kontrol operasyonu
Kaddafi sonrasında, Bingazi üzerinden silahlar ve savaşçılar Suriye’ye gönderildi. Bu faaliyetlerse CIA’nın eski Başkanı David Patreus tarafından koordine ediliyordu. Sevkiyatı yöneten Bingazi’deki ABD elçiliği 2012 yılının 11 Eylül’ünde radikal İslamcılar tarafından basılmış, Patreus’la koordinasyonu yürüten Büyükelçi Christopher Stevens öldürülmüştü. Bingazi olayının ardından, ABD’nin Libya’ya müdahale planları daha aleni biçimde tartışıldı.
Son çatışmaların öncesinde dikkat çeken bir diğer detaysa Suudi Arabistan ve Mısır’ın, Libya’ya yönelik ilgisi oldu. Bölgeden Müslüman Kardeşler’i silmeye çalışan Suudi Arabistan basını bir süredir Libya’nın Müslüman Kardeşler’in arka bahçesi olduğunu yazıyordu. Benzer biçimde Mısır medyası da Doğu Libya’da “Özgür Mısır Ordusu’nun” Türkiye, Katar ve İran tarafından örgütlendiğini iddia ediyordu.
Bu açıklamaları, Mısır’ın fiili lideri ve Savunma Bakanı Abdülfettah es-Sisi’nin ABD’ye teröre karşı ortaklık önermesi izledi. Nisan ayında da Mısırlı komutan Muhammed Ferit el-Tuheymi Washington’a gitmiş World Tribune’e konuşan ABD’li yetkililer, Beyaz Saray’ın Mısır’ın terör tehdidi altında olduğuna ikna ettiğini yazmışlardı.
El-Tuheymi’nin ziyaretinin ardından ABD, Mısır’a 10 Apache helikopterinin verilmesini onaylamıştı. 3 Temmuz’da Mısır’da yaşanan Müslüman Kardeşler karşıtı darbenin ardından Washington yönetimi “insan hakları ihlallerini” gerekçe göstererek askeri yardımı askıya alsa da Apache helikopterlerinin verileceğini açıklayan Pentagon Sözcüsü John Kirby, Kahire yönetiminin demokrasi konusunda adım attığını söylemişti.