Bundan 50 yıl önce 17 Ekim 1961 günü, Cezayir'in bağımsızlığını savunan gruplar, Paris'te savaş karşıtı bir gösteri düzenlemişti. Gösteriler kanla bastırılıken, olayların sorumluları da hiçbir zaman tam olarak ortaya çıkarılamadı. Bu katliamı unutturmamak için geçtiğimiz günlerde Paris'te bir eylem düzenlendi.
Paris'in ortasında katliam
Bu gösteri sırasında yaşananlar Fransa’nın siyasi tarihinin de en karanlk sayfalarından birini oluşturuyor. Cezayir Ulusal Özgürlük Cephesi'nin öncülüğünde organize edilen barışçıl gösteriye akşam saatlerinde, özellikle banliyölerden Paris’in merkezine doğru yürüyen binlerce Cezayirli işçiye Fransız polisinin tepkisi yüzlerce kişinin ölümüne, binlercesinin tutuklanmasına ve daha da fazlasının sınırdışı edilmesine yolaçmıştı. Öldürülüp Seine Nehri'ne atılan ya da nehirde boğularak öldürülenlerin cesetleri Paris’in merkezine kadar ulaşmıştı. O gece yaşananlar da her zaman 'sır perdesi'ni korudu, olayların sorumluları hiçbir zaman tam olarak yargılanamadı.
O günlerde ilk olarak açıklanan raporlarda 3 ölü ve 64 yaralı olduğu belirtilirken, 1998 yılında Dieudonné Mandelkern başkanlığında yürütülen komisyonun çalışmalarında 32 kişinin öldüğü kesinleşirken, sayının 50’yi bulduğu tahmini yürütülmüştü. Bağımsız araştırmacılara göre ise bu sayı 200’ü buluyor.
Katliamı yöneten polis şefi yargılanmadı
Olayların en önemli sorumlusu polis şefi Maurice Papon'un emri üzerine binlerce kişi silah zoruyla gözaltına alınarak, Paris dışında bir alana götürüldü. Günlerce aç ve susuz bırakılan Cezayirlilere işkence yapıldı. Olaylardan sonra da görevinin başında kalan Papon’un yargılanması, ancak Papon’un İkinci Dünya Savaşı sırasında Almanlarla işbirliği yaparak, bin 690 Yahudinin toplama kamplarına gönderilmesine yardım yaptığı ortaya çıkınca, 1983 yılında, insanlığa karşı suç işlemekten yapıldı.
Pazartesi günü bu olayın anması amaciyla Paris’te düzenlenen pek çok gösteriden en önemlisi 17 Ekim 1961 - 17 Ekim 2011 Kollektifi tarafından düzenlenen ve Paris’in merkezindeki Saint Michel köprüsüne doğru gerçekleştirilen yürüyüş oldu. Yürüyüşe Fransız Komünist partisinin sekreteri Pierre Laurent de katılırken, FKP’nin basın açıklamasında talepler, Cumhuriyet'in en yetkili otoriteleri tarafından, o gün ve sonrasında yaşanan katliamların Paris polisi tarafından işlenen bir devlet suçu olarak tanınması, Cezayir Savaşı anısına kurulan kurumun kapatılması, bu konuyla ilgili devlet arşivlerine bağımsız araştırmacıların ve vatandaşların girişine izin verilmesi, bu konudaki araştırmaların bağımsız ve uluslararası bir Fransız-Cezayir ortak kurulu tarafından yapılmasının desteklenmesi şeklinde sıralanıyordu.
Bu olaylar yaşandığında da FKP’nin gazetesi Humanité’de olayların bir devlet katliamı olduğu ortaya konmuştu. FKP ertesi günlerde de işçilere fabrikalarda iş bıraktırmış ve bu olayları Fransa siyasetinde gündeme taşıyan az sayıda odaktan birisi olmuştu. Fransa’nın sömürgeci tarihinin bu en karanlık olaylarından birine karşı, Cezayirli göçmenler tarafından kurulan derneklerin sözcüleri de dün yapılan eylemlerde bu olayların bir devlet suçu olarak tanınması konusundaki kararlılıklarını koruduklarını açıkladılar.
17.10.61 tarihli bu olaylar anısına internette hazırlanan belgesellerde ve görüntülerde olaylara dair pek çok bilgiye ve görüntüye ulaşmak mümkün:
Olayı anlatan başka bir video için:
http://www.youtube.com/watch?v=IMjrgPboMj0
(soL - Dış Haberler)
Fransız Komünist Partisi'nin yayın organı Humanite gazetesinin 18 Ekim 1961 tarihli manşeti