Kanlı bir genel seçim sürecinden geçen ve dünkü oylama sırasında onlarca kişinin yaşamını yitirdiği bir intihar saldırısının yaşandığı Pakistan'da Çin ile ABD rekabet halinde.
Ülkede Çin devlet şirketleri tarafından finanse edilen ve inşa edilen Lahore üzerinden geçen demiryolu projesi yakında tamamlanacak. Demiryolu projesi Çin'in Pakistan'a yönelik 62 milyar dolarlık kapsamlı altyapı paketinin ilk projeleri arasında yer alıyor.
2015 yılında Çin tarafından başlatılan altyapı programı nedeniyle Pakistan'ın toplam dış borcu ve yıllık alması gereken borç tutarı ciddi bir artış gösterdi.
‘BİR KUŞAK BİR YOL PAKİSTAN’DA’
Çin’in uluslararası “Bir Kuşak Bir Yol Projesi” 70 ülkeyi kapsıyor. Wall Street Journal gibi ABD kaynakları bu projeyi II. Dünya Savaşı sonrasında ABD tarafından uygulanan Marshall Planı’na benzetiyor. Çin “Bir Kuşak Bir Yol” kapsamında limanlar, demiryolları, boru hatları gibi altyapı yatırımlarıyla Doğu-Batı arasında yeni ticaret yolları açarak etki alanını genişletmeyi hedefliyor.
ABD özellikle II. Dünya Savaşı sonrası Avrupa'da hibeler kullanırken, Çin çoğunlukla Çinli kamu taahhüt şirketlerinin yürüttüğü projeler üzerinden krediler dağıtıyor. Pakistan şu anda Çin borçlarının mali ve politik yüküyle boğuşan ülkelerden biri.
Dün Pakistan’da düzenlenen genel seçimler öncesinde muhalefet Çin’le olan anlaşmaların gizli detaylarını açığa çıkaracakları propagandası yapmıştı.
Pakistan'ın yeni hükümetinin 2013'ten bu yana ilk defa Uluslararası Para Fonundan (IMF) bir kurtarma talebinde bulunması bekleniyor. Böyle bir kurtarma, muhtemelen borçlanma ve harcama kısıtlamalarını içerecek. Yetkililer, Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru (CPEC) ile “Bir Kuşak Bir Yol” programlarını kısıtlamaya zorlayacaklarını söylüyorlar.
Çin-Pakistan ilişkileri üzerine uzman Andrew Small, konuya dair “Batı bu ülkenin kefaletini ödeyecek” yorumunda bulunmuştu. Pakistan’ın mali olarak bu duruma düşmesiyle ilgili olarak Small, “Eğer Pakistan'ın finansal olarak bittiği yer burasıysa, bunun tüm ‘Bir Kuşak Bir Yol'a karşı büyük bir kara leke olacağını düşünüyorum” demişti.
PEKİN’İN BORÇ TUZAĞINDAN ‘KURTARAN’ IMF
Konuya dair Wall Street Journal’da çıkan bir yazıda “IMF'ye en büyük katkıyı yapan ABD, Çin’in Pakistan’daki planları üzerinde güçlü bir etki bırakacak. Washington, Pekin’in ‘borç tuzağı diplomasisi’ olarak adlandırdığı şeye karşı mücadele ediyor” ifadesi yer aldı.
ABD Savunma Bakanı Jim Mattis, Haziran ayında yaptığı açıklamada, Çin’i Ming Hanedanlığı dönemine benzeterek ülkeyi diğer ülkeleri sömürmekle suçlamıştı.
Çin Devlet Başkanı Şi Jinping, bu eleştiriyi reddederek Nisan ayında bir konferansta yaptığı konuşmada, altyapı programının ne Çin komplosu ne de Marshall Planı olacağını, ancak “ortak geleceğin toplumunu” oluşturma girişimi olduğunu söyledi.
Çin Dışişleri Bakanlığının Wall Street Journal gazetesine yaptığı yazılı açıklamada, Pakistan programının, “Bir Kuşak Bir Yol” ülkeleri için bir model olmaya devam ettiği belirtildi. “Doğal olarak, değişen koşullara uyum sağlamak zorunda kalacak ve gerekli düzenlemeler yapılacaktır” denilen açıklamada, Pakistan'ın mali durumuyla yakından ilgilenildiği de vurgulandı.
İKİNCİ ALAN MALEZYA
“Bir Kuşak Bir Yol” Projesi kapsamında Pakistan'dan sonra en büyük ikinci kredi alıcısı olan Malezya bir süre önce projeleri askıya almıştı. Malezya ile Çin arasında 10 milyar dolarlık liman projesi yeniden müzakereye alındı.
IMF PAKİSTAN’I ÇİN’DEN AYIRIP KENDİNE BAĞLI KILMAYI HEDEFLİYOR
IMF anlaşmasının, Pakistan'ın yeni hükümetinin mevcut CPEC projeleri hakkında daha şeffaf olmasını da gerektireceği belirtiliyor. Ana muhalefet Pakistan Tehrik-i-İnsaf (PTI) partisi sözcüsü Çaudhry Favad Hüseyin, “Orange Line gibi fırsatlar gizli olamaz” diyor. Partisinin CPEC'ye destek verdiğini ancak meclisin bütün anlaşmaları gözden geçirmesini istediklerini söyledi.
ABD, Pakistan’ı Soğuk Savaş döneminde SSCB’ye karşı askeri üs ve bölgedeki ilerici hükümetlere karşı da gericiliğin kalesi haline getirmişti. ABD, 1950'ler ve 60'larda Pakistan'ın altyapısını kendi çıkarlarına göre inşa etti.
ABD'nin bütün güvenlik yardımlarını dondurması ve bu yıl ekonomik desteği kesmesiyle birlikte, Pakistanlı yetkililer artık finansal geleceğinin Çin'in düşük maliyetli bir üretim merkezi olarak gelişimini taklit etmede yattığını söylüyor. CPEC, Çin tarzı “özel ekonomik bölgeler”in yabancı yatırımcıları cezbedeceğini, enerji ve taşımacılık darboğazlarını rahatlatacağını söylüyorlar.
Pekin ve İslamabad, 2030 yılına kadar tamamlanması planlanan 43 CPEC projesinin, yaklaşık yarısını yani 19 milyar dolarlık kısmını tamamladı. Altyapı yatırımlarına, özellikle Pakistan'ın kronik elektrik kesintilerini azaltmaya yardımcı olacak enerji projelerine çok ihtiyaç duyulduğu belirtiliyor. Saptanan ihtiyaç doğru olsa bile, giden hükümetteki bazı bakanlar görüşmelerde Çin ile daha iyi şartların belirlenmesi gerekliliğine işaret etti.
Hükümet tahminlerine göre, CPEC yatırımlarıyla bu yıl yüzde 5,8 olan büyümenin 2023'e kadar yüzde 7'ye çıkacağı öne sürülüyor. Ancak bu süreçte Pakistan'ın borç stokunu kontrol edebileceği yönünde şüpheler var. IMF'nin Mart ayı raporunda, Pakistan'ın yükselen cari işlemler açığı ve dış borç yükümlülüklerinin kısmen CPEC yatırımlarından kaynaklandığı belirtilirken 2023 yılına kadar büyüme tahmini de yüzde 5 oranında seyretti.
Pakistan'daki IMF temsilcisi Teresa Daban, “Yeni hükümet, bizle ya da bizsiz olarak birtakım düzeltmeler yapmak zorunda kalacak” diyor.
Pakistan IMF’ye ek olarak Çin'den bir kurtarma paketi arayabilir. Pakistanlı yetkililer, Çin bankalarının Pakistan döviz rezervlerini dengelemek için 3 milyar dolarlık acil durum fonu sağladıklarını belirtti.
Pakistan’ın planlama bakanlığı baş ekonomisti Nedim Cevaid, Çin’in Pakistan’ı faizsiz krediyle kurtarması gerektiğini söyledi. Bir diğer kıdemli Pakistanlı yetkili, Wall Street Journal’a IMF kurtarma paketi diliminin 8 milyar dolar ila 10 milyar dolar olması gerektiğini söyledi.
Olası bir Çin kurtarma paketi, Pekin’in planlarını sürdürmesini sağlayabilir. Çinli yetkililer, 2013 yılından beri Çin bankalarının “Bir Kuşak Bir Yol” projelerine en az 200 milyar dolar kredi sağladıklarını söylüyor.