Son gelişmelere göre Benjamin Netanyahu’nun Likud Partisi’ni kılpayı geçen Benny Gantz’ın Mavi ve Beyaz Partisi, yüzünü Ortak Liste’nin Arap seçmenine dönmüş durumda. Netanyahu karşısında bir merkez hükümetin oluşturulması için görüşmelere başlayan Ortak Liste lideri Ayman Odeh, Gantz’la görüşürken onu ‘desteklemediklerini’, sadece Netanyahu’nun hükümet kurmasını önlemek istediklerini açıkladı.

‘NETANYAHU’YU GERİLETME’ VE NORMALLEŞME

İsrail’de son seçimlerin çarpıcı sonucu, Netanyahu’nun oyunun kayda değer ölçüde düşüşü ve Ortak Listesi’nin belirgin yükselişiydi. İsrail’de % 21’lik bir azınlığı oluşturan Arap nüfusun desteklediği partiler ile İsrail Komünist Partisi’nin Hadaş (Barış ve Eşitlik için Demokratik Cephe) koalisyonunun oluşturduğu Ortak Liste seçimlere ‘Netanyahu’yu geriletme’ ortak hedefiyle girdi.

Bölgesel gündemle iç içe akan İsrail iç siyaseti son dönemin gelişmeleriyle iyice şişmiş durumdaydı. ABD’nin bir türlü tam olarak açıklayamadığı Yüzyılın Anlaşması’nın yarattığı belirsizlikler, Netanyahu liderliğinin Lübnan, Suriye ve İran’la her an çatışmaya dönüşme riski taşıyan gerilimi körüklemesi İsrail toplumunun düzen içi beklentileri açısından bir ‘normalleşme’yi dayatıyordu. 

Bahis konusu gelişmeler Arap Baharı ve ABD’nin bölgede gücünü restore etme çabalarının başarısızlığa uğramasından bağımsız düşünülemez. Buna karşılık Ortak Liste, kurulduğu 2015’ten beri Filistin sorunu ve ABD emperyalizmine bağımlı İsrail siyasetinin çıkmazları yanında, ağırlığı Netanyahu’yu İsrail siyasetinde yalnızlaştırmaya veriyor.

LİSTE ORTAK, PEKİ SİYASET?

İslamcılardan ulusalcılara geniş bir yelpazede olan Ortak Liste’nin bileşenleri, İsrailli Arap seçmen tabanına dayanmak dışında ortak bir siyasi programa veya ilkelere sahip sayılmaz. Nitekim şimdi kazandıkları seçim zaferi, seçim öncesi ve sonrası ittifakın farklı bileşenlerinin taşıdığı farklı eğilimlerin çekiştirmelerine maruz kalıyor. İsrail siyaseti parlamenter dengeler açısından bir pat durumu yaşadığı için Arap partilerinin ‘oyun kurucu’ olabileceğini söyleyen İsrail ve bölge siyasetinin sözcüleri, içinde muhalif unsurlar barındıran Ortak Liste’ye düzenin istediği rolü biçmeye çalışıyorlar.

Ortak Liste’nin yanı sıra Hadaş’ın da lideri Ayman Odeh, seçim öncesi Netanyahu’ya karşı Mavi ve Beyaz Partisi’yle ‘demokratik ve liberal’ bir hükümet kurabilecekleri sinyalini vermişti. Ancak İsrail’in merkez siyaseti, blok halinde oy kullanan İsrailli Arapları tabanda yanına çekmeye çalışırken Ortak Liste’nin çok da yakınında görünmemeyi tercih etmişti. 

'İŞGAL, SAVAŞ ve IRKÇILIĞI TEMSİL EDEN BİR HÜKÜMETTE OLMAYACAĞIZ'

İsrail egemen siyasetinin, ‘anti-Siyonist’ olmaları nedeniyle Araplardan uzak duran toplumsal tabanı ile Ortak Liste’nin etkileşimi tabii kolay değil. Arap partilerinin uzun bir zamandan beri ilk defa İsrail siyasetinde belirleyici bir odak haline gelmeleri ve hükümet ortaklığı pazarlığına girebilecek olmaları kimi kesimlerde heyecan yarattı. 

İsrail siyasetinde Filistin’in sorununun bizzat ürünü olan ve çoğunluğu emekçi karakterdeki Arapların bir süredir Netanyahu karşısındaki İsrail ana akımıyla uzlaşmaya zorlandığı görülebiliyor. Bunun bir örneği olarak, 2019 Şubat ayında liberal Haaretz gazetesinin İsrailli Araplar arasında yaptığını söylediği anketin sonuçları alınabilir. Sonuçlar kendilerini "Filistinli" olarak görmeyen ve Arapların Arap nüfusunun sorunlarına odaklanması gerektiğini düşünen bir Arap profili sergiliyordu. 

Öte yandan Hadaş’ın önde gelen isimlerinden Knesset mensubu Touma-Sliman bu tür beklentileri dizginleyecek bir ifadede bulundu. ‘İşgal, savaş ve ırkçılığı temsil eden bir hükümette olmayacağız’ diyen Touma-Sliman hükümet için yapılacak görüşmelerde sadık kalacakları ilkelerin altını bu şekilde çizdi.