Mayıs ayında yapılan seçimlerin ardından hâlâ hükümetin kurulamadığı Irak’ta KDP ve KYB ilk kez Cumhurbaşkanlığı için farklı adaylar gösterdi. Irak Parlamentosu dün yapılması beklenen cumhurbaşkanlığı seçimlerini bir adayda uzlaşılması beklentisiyle bugüne erteledi. Pazar günü de Eylül 2017’deki başarısız bağımsızlık referandumunun ardından Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nde ilk kez parlamento seçimleri yapıldı. Katılımın düşük olduğu seçimlerde Barzani’nin KDP’si ilk sonuçlara göre yüzde 43 oyla ilk sırada yer alırken Talabani’nin KYB’si seçim sonuçlarını tanımayacağını bildirdi.
BARZANİ İLK KEZ CUMHURBAŞKANLIĞINA ADAY GÖSTERDİ
ABD’nin Irak’ı işgalinin ardından 2005’te kabul edilen anayasada bu yönde bir madde olmamasına karşın, Irak’ta cumhurbaşkanlığı Kürtler, başbakanlık Şiiler, meclis başkanlığıysa Sünnilerden seçiliyor. Kürdistan Yurtseverler Birliği ile Kürdistan Demokrat Partisi arasında yazılı olmayan bir anlaşmaya göre cumhurbaşkanlığı KYB’ye, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi ise KDP’ye ayrılmıştı. Geçen yıl ölen KYB lideri Celal Talabani 2005’ten 2014’e kadar Irak Cumhurbaşkanlığını yürütmüştü. Bu yıl ilk kez iki parti arasında uzlaşma sağlanamadı ve Mesut Barzani’nin partisi KDP de Cumhurbaşkanlığı için aday gösterdi.
KDP lideri Mesut Barzani, KYB’nin adayı Berhem Salih’in cumhurbaşkanlığına karşı çıkarak Fuad Hüseyin’i aday gösterdi. Bu iki ismin dışında 5 isim daha Kürt partileri tarafından cumhurbaşkanlığı yarışında aday gösterildi. Irak Parlamentosu dünkü oturumunu bugüne erteleyerek iki güçlü aday arasında bir uzlaşmaya varılmasını bekliyor.
ABD VE İRAN ETKİSİ
Öte yandan ABD Başkanı Donald Trump’ın özel temsilcisi Bret McGurk’ün aylardır Irak’ta yönetimin oluşturulması için lobi faaliyeti yürüttüğü biliniyor. İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani de bir yandan Irak’taki müzakerelerini sürdürüyor. ABD elçisi McGurk’ün Talabani’nin dul eşine yaptığı ziyarette Berhem Salih’in cumhurbaşkanlığını desteklediğini dile getirdiği belirtilirken, İranlı komutan Kasım Süleymani’nin de bu isme sıcak baktığı bildiriliyor. 58 yaşındaki Berhem Salih daha önce başbakan yardımcısı ve IKBY başbakanı görevlerinde bulunmuştu. KDP’nin adayı 69 yaşındaki Fuat Hüseyin ise Barzani’nin eski kurmaylarından ve Saddam dönemindeki muhalefetiyle tanınıyor. Bir Şii olan Hüseyin’in meclisteki Şiilerden destek alması bekleniyor. Cumhurbaşkanı adaylarının seçilebilmek için parlamentoda oyların üçte-ikisini alması gerekiyor.
IKBY SEÇİMLERİ
Öte yandan Pazar günü Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nde yapılan parlamento seçimlerinin sonuçlarının yarın açıklanması bekleniyor. Geçen yıl başarısızlıkla sonuçlanan bağımsızlık referandumunun ardından Barzani’nin istifasından beri ilk kez gerçekleştirilen parlamento seçimlerine katılım oranı yüzde 57’de kaldı. Rudaw’ın bildirdiği ilk sonuçlara göre Barzani’nin partisi yüzde 43’le ilk sırada yer alırken, KYB yüzde 20, Goran Hareketi yüzde 12 ve islamcı partiler yüzde 10 oy aldı. Seçimlere hile karıştırıldığını savunan KYB, Pazar akşamı yaptığı açıklamada seçim sonuçlarını kabul etmeyeceklerini bildirdi. Irak’ta geçen yıl yapılan bağımsızlık referandumuna KYB’nin karşı çıktığı biliniyor. Referandumun ardından çıkan “evet” sonucu Irak merkezi hükümeti tarafından olduğu gibi, batılı güçler tarafından da tanınmamıştı. Referandum sonrasında Bağdat IKBY’ye ekonomik yaptırımlarda bulunmuş, petrol zengini Kerkük’e askeri birlikler göndererek peşmergeyi bölgeden çıkarmıştı. İlan edildiği andan itibaren bölge ülkelerinin tepkisini çeken referandum İsrail tarafından desteklenmişti.
YENİ BİR BARZANİ-TALABANİ SAVAŞI MI?
El Cezire’de Namo Abdullah imzalı bir makalede, seçim sonuçlarının Barzani ve Talabani aşiretleri arasında yeniden bir iç savaşı tetiklemesinin olası olduğu iddia edildi. 1998 yılında dönemin ABD Dışişleri Bakanı Madeleine Albright’ın arabuluculuğunda Washington’da imzaladıkları anlaşmayla iç savaşa son veren KDP ile KYB arasında olası bir yeni savaş bu kez daha şiddetli olabilir. Çünkü iki tarafın elinde de artık 90’lardaki gibi sadece kalaşnikoflar değil Alman yapımı tanksavar füzeleri ve tanklar bulunuyor. Üstelik iki taraf da Washington’daki anlaşmadan beri ilk kez birbirini “hainlikle” suçluyor.
’İRAN ABD’NİN DE ONAYLAYACAĞI BİR BAŞBAKAN İSTİYOR’ İDDİASI
15 Eylülde Meclis Başkanlığına Muhammed Halbusi’yi seçen Irak parlamentosunda henüz başbakan da seçilebilmiş değil. Gazeteci Elijah Magnier’in iddiasına göre, Irak’ta ABD’nin desteklediği Haydar İbadi’nin yeniden başbakanlık koltuğuna oturması geçen aylarda Basra’da patlak veren protestolar nedeniyle suya düşerken, ülkede ABD ve İran arasında denge siyasetini yürütebilecek bir ismin başbakanlığı üzerinde uzlaşıldı: Eski Cumhurbaşkanı Yardımcısı Adil Abdül Mehdi. 12 Mayıs’taki seçimlerde zafer kazanan Mukteda Sadr’ın ABD’ye olduğu kadar İran’a da mesafeli yaklaştığı biliniyor. Magnier’e göre İran’ın Irak’taki amacı Kasım ayında başlayacak ABD yaptırımları öncesinde Irak’ta Avrupa’yla iyi ilişkiler kuracak ve ABD’nin de kabul edeceği bir hükümetin kurulması. Gazeteciye göre Trump bu durumda İran’la ticareti nedeniyle Irak’a yaptırımda bulunmayacak çünkü Irak’taki etkisini tamamen İran lehine kaybetmek istemiyor. İran-Irak arasında bu yılın ilk altı ayındaki ticaretin 4 milyar 165 milyon dolar olarak gerçekleştiği belirtiliyor.
