Halep Ticaret Odası Başkanı: Türkler Halep'i enkaz çölüne çevirdi

Halep Ticaret Odası Başkanı bir İtalyan gazetesine konuştu. Başkan Halepli şirketlerin, iş makinelerinin yağmalanmasında Ankara'nın suç ortağı olduğunu söylüyor.

Aslı Kayabal

Halep Sanayi ve Ticaret Odası başkanı Faes el-Kehay Suriye’de dört yıldır süren savaşta yüz dolayında şirketin yerle bir edildiğini, makinaların çalındığını, yatırımcıların öldürüldüğünü, Ankara’nın da bu talanda suç ortağı olduğunu söyledi.

Suriye’nin ekonomi başkenti ve ikinci büyük şehri olan Halep’te ticaret odasına 2011 yılında 80 bin şirketin kayıtlı olduğunu anımsatan Kehay, internet gazetesi Lettera 43‘e Halep’in yağmalanan şirketlerini anlattı.

Suriye’de süren savaş Halep’in sanayi bölgesini nasıl etkiledi?
«Yıkım» Suriye’de olan bitenleri aktaran tek sözcük bu olabilir. 2011’de savaşın ardından talan ve yıkım başladı.

Neler yaşandı?
Kontrolü alan Esad karşıtları, yatırımcılardan tez elden şirketlerini kapatmalarını istediler.

Tersi durumda?
Şirketlerini ateşe vermekle tehdit ettiler.

Kim tehdit edildi?
Şirketlerin yanı sıra çok sayıda mağaza sahibini de tehdit ettiler. Direndikleri ve şirketlerini kapatmadıkları için öldürülen en az 20 yatırımcı tanıyorum. 

Bu yıkımın sonucu ne oldu?
2011 yılı sonunda 100’ü aşkın fabrika yerle bir edilmişti.

Felaket…
Bunun ardından dört yıl devam eden bombardıman ve top atışlarını da eklemek gerek. Hastaneler ve okulları dahi bombaladılar.  

Sizin şirketiniz de zarar gördü mü?
Benim fabrikam Halep’in en büyük sanayi merkezi Şeyh Neccar’daydı. 2011 yılında yakıp yıktılar.

Ya sonra?
Fabrikaya el koyduklarını, artık sahibi sıfatıyla bir hakkım olmadığını söylediler.

Bunu bekliyor muydunuz?
Zeytinyağı üretimi yapan fabrikaya Özgür Suriye Ordusu'nun el koyduğunu sanıyordum, oysa İslam Devleti'nin ofisi olmuştu. 

Ya şirketiniz?
Geri döndüğüm zaman bütün iş makinelerinin boşaltıldığını gördüm.

İslam Devleti'nin parmağı olduğunu nereden anladınız?
Duvarlarda IŞİD bayrakları resmedilmişti. Ortalıkta cihadcıların giysileri ve broşürler vardı.

Nasıl tepki verdiniz?
Yörede artık okul falan kalmadığı için fabrikamı okula dönüştürdüm.

Halep’deki fabrikaların talan edilmesinin ardında Türk yetkililerin suçladınız. Emin misiniz?.
Elbette, birçok kanıt mevcut.

Nedir bu kanıtlar?
Strasburg ve Aja mahkemelerine Türk hükümetine karşı iki suç duyurusunda bulundum. Bu duyurulara Halep’ten tanıklıklar, itiraflar ve filmler içeren belgeler ekledim.

'MİLİTANLAR TÜRK UZMANLAR EŞLİĞİNDE GELDİ'

Rakamlardan söz eder misiniz?
Halep Ticaret ve Sanayi Odasına çalınan ve yağmalanan iş makineleriyle ilgili 5 bin suç duyurusunda bulunuldu. Halepli bazı iş adamları İslam Devleti militanlarının fabrikalara Türk uzmanların eşliğinde geldiklerini anlattı. 

Türk uzmanların işi ne? Niçin oradaydılar?
Milisler iş makinelerini seçebilecek, monte edebilecek bilgi ve deneyime sahip değiller. Türk uzmanlar bunun için oradaydı. 

Türkler ne düşünüyordu?
İşlerine yarayan makineleri seçtikten sonra Gaziantep ya da Adana’ya gönderiyorlardı.

Türk hükümeti bu durumdan haberdar mıydı?
Çalınan malzeme Türkiye’ye götürülüyordu, hiç şüphesiz bu ülkenin yetkilileri ve polisinin izniyle giriş yapıyordu çalınan makineler Türkiye’ye.

Kontrol yapmıyorlar mıydı?
Sınır kapısının yanı sıra, 20 metrede uzunlukta makineler taşıyan kamyonların izleyeceği alternatif güzergahlar da var.  

'TÜRKLER HALEP'İ ENKAZ ÇÖLÜNE ÇEVİRDİ'​

O halde Türklerin sorumluluğu var bu yağmada?
Türkler, Halep’in sanayi bölgesini enkazlarla dolu bir çöle çevirdiler.

Halep’i nasıl bir gelecek bekliyor?
Bilmiyorum, eski Halep’in geri gelmesi mümkün değil, sorun bir tek yakılıp yıkılması da değil.

Nedir peki?
Birçok kişi göç etti ve etmeye devam ediyor. Bu kişiler geri dönmeyecek. Özellikle Halep’in eski yerleşim bölgesinde yaşayan Hıristiyanlar evlerini satıp gidiyor.   

Halep’de kim kaldı?
10 bin Ermeni. Savaş öncesi 200 bin dolayında Ermeni vardı.

Ya başkaları?
Çeşitli dinlerden karşılaştığım papazlar ve rahipler Müslüman militanların kendilerini gerek Halep gerekse Suriye’de kapı dışarı etmek istediklerini anlattı.

Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz?
Ben Müslümanım ama radikal Müslümanlara Halepli Hıristiyanların bu ülkede konuk olmadıklarını anımsatmak isterim. 

Ne yönde?
Halepli Hıristiyanlar bu şehirde Müslümanlardan önce yaşıyordu. Şehrin ilk sakinleri onlar. Umarım geri dönerler.

Gelecek yıllarda nasıl bir Halep görüyorsunuz?
Suriye bütünüyle yerle bir edildi, artık eski Suriye’den eser yok!

Beş yıl önce nasıl bir ülkeydi?
Suriye’nin 2010 yılında hiçbir dış borcu yoktu, şimdi diz üzeri çöktü. Belki 10 yıl sonra yeniden güçlü bir ülke oluruz..

Ya siyasi açıdan?
Yaraları sarmak ve iç bölünmeleri aşmak için birkaç kuşağın geçmesi gerek.

Tarihten ders çıkarmak gerek...
Lübnan’daki iç savaşın üzerinden 25 yıl geçmesine karşın yaralar bütünüyle sarılamadı .