Daha iyi bir dünya için: Latin Amerika Tıp Okulu

1998 yılında kasırgalardan büyük zarar gören bu Karayip ve Orta Amerika ülkelerinin gençlerini birer doktor olarak yetiştirmek üzere Küba’da bir tıp okulu kurma fikri ortaya konmuştu. Kasırgalardan zarar gören ülkelerin gençleri Küba’da tamamen ücretsiz, devlet bursuyla tıp okumak üzere davet edildi. Havana’da eski bir akademi binası bir tıp okuluna dönüştürüldü ve 27 Şubat 1999’da Nikaragua’dan…

M. Onur Çuvalcı

Dünyayı sarsan bu Korona günlerinde Latin Amerika Tıp Okulu’nda okuyan tanıdık öğrencilere hâl hatır sormak için yazdım. Söze olgunluk ve soğukkanlılıkla bulundukları yerelliklerde kaç vaka tespit ettiklerini, yapılan işlemleri ve bundan sonra izleyecekleri süreci anlatarak başlıyorlar. Şimdi an birlik ve insanlık anıdır diyor biri…

1998 yılında George ve Mitch kasırgaları Orta Amerika ve Karayipler’in çeşitli ülkelerinde on binlerce insanın ölümü ve milyonlarca insanın evsiz kalmasıyla sonuçlandı. Bölge ülkelerinin ekonomileri de büyük ölçüde zarar gördü. Küba bu ülkelerin ücra köşelerindeki insanların yaralarını sarabilmek için tıp tugayları görevlendirdi. Doktor göndermekle de kalmadı. Küba Devrimi’nin efsanevi lideri Fidel Castro 21 Kasım 1998 tarihinde kasırgalardan büyük zarar gören bu Karayip ve Orta Amerika ülkelerinin gençlerini birer doktor olarak yetiştirmek üzere Küba’da bir tıp okulu kurma fikrini ortaya koydu. Kasırgalardan zarar gören ülkelerin gençleri Küba’da tamamen ücretsiz, devlet bursuyla tıp okumak üzere davet edildi. Havana’da eski bir akademi binası bir tıp okuluna dönüştürüldü ve 27 Şubat 1999’da Nikaragua’dan ilk öğrencilerini kabul etti. 15 Kasım 1999 tarihinde Latin Amerika Tıp Okulu (ELAM) adıyla 18 ülkeden 1933 öğrenciyle resmi olarak açıldı.

Dünya Sağlık Örgütü ve Panamerikan Sağlık Örgütü’nün de tanıdığı ELAM zamanla dünyanın diğer kıtalarından da öğrencileri kabul etmeye başladı. Küba bugüne değin 140’ın üzerinde ülkeden 37 binin üzerinde sağlık profesyoneli yetiştirdi. Bu öğrencilerin arasında Amerika Birleşik Devletleri'ndeki pahalı üniversitelere ekonomik durumları el vermediği için giremeyen ve kendi ülkelerinde eğitim alamayan çoğu siyahi ve fakir ailelerden gelen onlarca ABD'li öğrenci de yer alıyor.

Okulun amaçları arasından en dikkat çekeni öğrencileri profesyonel yaşamlarına hazırlarken bilimsel tıp eğitiminin yanı sıra, insani, etik ve dayanışma ruhuyla yetiştirilmesi bulunuyor. Okuldan mezun olan hekimler ülkelerine halklarının ihtiyaçlarını karşılamak ve sürdürülebilir insani gelişime katkıda bulunmak için çevreleriyle hareket edebilir birer birey olarak dönüyorlar.

ELAM’da okuyan doktorların dilinden:


Küba’da okumak büyük bir deneyim. Hele ki ELAM gibi dünyanın en iyi üniversitelerinden birinde olmak…Hiçbir zaman doktor olup hayallerini gerçekleştiremeyeceklere bu şansı veren bir ülkede okumak. Ben çiftçi bir ailenin çocuğuyum, ülkemde üniversite okuma şansımız olmadı. Küba’ya vardığım andan itibaren diğer değerlerin yanında tevazu, dayanışma, yoldaşlık, hümanizm ortaya çıktı. Çoğumuz bu değerleri bilmezdik, ya da bilirdik de pratikte uygulayamazdık. İlk yılından itibaren birbirinden farklı birçok kültürle birlikte yaşamayı, hoşgörülü olmayı, gerçek kardeşlerinle buluştuğun bir ortamda birçok deneyim biriktirdiğin eşsiz bir eğitim alırsın. Tüm bu değerlerle birlikte klinik pratikler beyaz önlüklüler ordusunun formasyonunu oluşturur. Çünkü orada coğrafi bölgenin önemi bulunmaz, bir hastaya bakmak için her zaman sorunların çözümüne de bakarız ve daha da önemlisi hastayı olduğu gibi kabul ederiz, tüm parasını emeceğimiz bir ticari mal olarak değil.

Bir doktorun en büyük arzusu ve özlemi başkalarına yardım edebilmek ve her şeyden önce hayat kurtarabilmektir.

Küba kurtarıyor ve dünya, Küba’ya empoze edilen ekonomik ve finansal ablukanın kaldırılmasını talep ettiğinde bunu hatırlayacak.

#CubaSalvaVidas

#YoSoyFidel

#VivaCubaLibre

Jose David Deras Acosta, El Salvador


ELAM'ın en sevdiğim yönlerinden biri kültürel sınırların ötesinde grup sorumluluğuna yaptığı vurgudur. Kübalı profesörlerin gözünde bir başarı veya başarısızlık topluca elde edilir, birey olarak değil. Mesela grubumuzdaki Pakistanlı ve Komor Adaları’ndan çocuklar daha kolay kavrıyorlar ama diğerlerimiz zorlanıyoruz. Hocalar onlara 5 bize 2 veya 3 verip geçmek yerine onlara dönüp “Nasıl olur da meslektaşlarınız zorluk yaşarken siz iyi yapabiliyorsunuz?” diye sorarlar. “Ne yazık. Yardım etmelisiniz. Onları ayağa kaldırmak gerekir.”

İlk günden itibaren öğrenciler mahallelerde kapı kapı gezip vatandaşların ateşini, nabzını ölçer, genel refah durumlarını sorar. Bu vatandaş için bir müdahale anlamına gelmez. Çünkü toplum temelli bir bakım modeline alışıklar.

Kübalılar, toplumda silahlı şiddet karşısında doktorun oynaması gereken bir rol olduğunu söylerdi, toplumda bağımlılıkla mücadelede, toplumda polisiye şiddete karşı… Bunlar insanları öldüren şeyler ve bunlar için reçete edilecek hap yok.

Tüm bu sosyoekonomik, politik stres faktörlerinin etkisini kavramak gereklidir. Bu atmosferde bulaşıcı bir hastalık, diyabet veya hipertansiyonu olan kişideki etkilerini düşünün. Bunda da tıp var. Bu noktada da sorumlusun.

Lillian Burnett, ABD


Geçtiğimiz günler boyunca yabancı ve Kübalı tıp öğrencileri olarak olası Koronavirüs vakalarını tespit etmek için kapı kapı dolaştık. Bizim küçük grubumuz binin üzerinde evi ziyaret etti ve uğramamız gereken daha çok ev var. Ben Küba’da tam bursla tıp okuyorum. Toplum, sağlık sistemi ve devlet hep birlikte çalışırsa pandemiler kontrol altına alınır. Böylece yakın gelecekte dışarı çıkabiliriz, insanlar evlerinde kalıp kalmayacaklarını seçebilirler. Beyaz önlüklüler ordusu halihazırda Çin, Jamaika, İtalya, Grenada, Venezuela ve Nikaragua’dalar. Bunlar ülkelerden bazıları. Benim bugünkü cephem Küba, yarın ABD olacak.

Ivan J Smiley, ABD


Bir zamanlar ülkelerimizde tıp eğitimi alması reddedilen bizler, bu dünyanın değiştirilmesi gerektiğine inanarak doktor, bilim adamı ve hümanist olarak eğitiliyoruz.

Mücadele, sağlıksızlıkla, adaletsizlikle, hırsızlık ve soykırımla, kötü yaşam koşullarının taşıyıcısı yoksullukla savaşmak olmalı.

Dışlanmış insanlığın çocukları olarak Küba’da eğitiliyoruz. Yolumuzun önleyici ve iyileştirici sanat olan tıp yolu olduğuna kaniyiz. Yeşil papelin izinde giden kapitalizmin yetiştirdiği o çek defteri doktorlarından değiliz.

Alihuen Antileo Garcia, Mapuche yerlisi, Şili


Ben doğuştan Nijerliyim, kendimi bir Kübalı gibi hissediyorum. Enternasyonalistim ve Fidelciyim. Önce değerler gelir. Küba adasında öğrendiklerimizi göstermemiz gerekir. Kimsenin gitmediği, gitmek istemediği yerlere ulaşmak, oralarda halka bir sağlıkçı olarak hizmet vermek. Biz bu okuldan yalnızca bir diploma ünvanıyla çıkmıyoruz. Biz bu okuldan birçok değerle mezun oluyoruz. Her nerede olursak olalım biz Küba’yız. Küba’nın yüzüyüz. Biz Latin Amerika Tıp Okulu’ndan mezun olan çocuklarız.

Ismael Oumarou Issaka, Nijer


Kübalı doktor hümanisttir, enternasyonalisttir, tüm olanaklarını seferber eder, karşılık beklemeden verendir. Fidel’in bahsettiği o ünlü ve çok prestijli beyaz önlüklü ordusunun parçası olmak çok önemli. Sağlık için Küba (Cuba por la Salud) büyük ecza tekelleri ve kapitalist sağlık kuruluşlarının başını fena ağrıtıyor. Onlar doktor ve müşteri diyor, hastayı bir kenarda bırakıyor. Biz burada evrensel bir devrimden bahsediyoruz. Hastadan, kişiden bahsediyoruz. Hastalıktan değil. Her daim ayakta ve hazırız.

Pedro Jared Cruz Castillo, Nikaragua


KAYNAKLAR:

https://www.ecured.cu/Escuela_Latinoamericana_de_Medicina

https://instituciones.sld.cu/elam/

https://mashable.com/2015/06/11/cuba-medical-schools/

http://www.granma.cu/

http://www.resumenlatinoamericano.org/

]