soL (HABER MERKEZİ) Amerika Birleşik Devletleri'nin Gürcistan'a insani yardım amacıyla yollamayı düşündüğü gemilere Türkiye'nin Boğazlar'dan geçiş izni vermediği dün basınımızda "şok" haber olarak yer aldı. Amerikan McClatchy grubuna ait gazetelere atıfla yayımlanan haberde Bush yönetiminin Gürcistan'a geçtiğimiz Çarşamba günü "size gemiyle yardım yollayacağız" diye söz verdiği ama Türkiye'den bu gemilerin geçişi için onay çıkmadığı belirtiliyordu.
Amerika'da önemsiz gazeteler çıkaran grubun asıl hedefi, doğal olarak "beceriksiz Bush"tu ve haberin kaynağını gizliyorlardı. Türk basını ise bu haberi işbirlikçiliği ile nam salmış olan AKP hükümetine arka çıkmak için kullanmaya kararlıydı. Doğan grubunun gazeteleri ve Vatan haberi çok sevdiler. Geçit yok, izin yok başlıklarıyla "Amerika'ya kafa tutuyoruz" imajı vermeye çalışan gazeteler Boğazlar'dan askeri gemi geçişinin özel koşullara bağlı olduğunu unutuyorlardı.
Montrö sınırlama getiriyor
1936'da imzalanan Montrö Sözleşmesi'nin 18. maddesinde göre ABD'nin insani yardım için Gürcistan'a yollamayı düşündüğü gemilerin Boğazlar'dan geçmesi imkansız. Sözü edilen gemilerden bir tanesi USNS Comforth, ABD'nin en büyük hastane gemilerinden. Yardımcı askeri gemi sınıfına giren 69 bin tonluk bu gemi Montrö sözleşmesinin izin verdiği Karadeniz'de kıyısı bulunmayan ülke donanmalarının 45 bin tonluk toplam kapasitesini tek başına aşıyor.
İnsani yardım amacıyla, 8 günlük ön bildirim süresi olmaksızın Türkiye'nin haberdar edilmesi suretiyle yapılacak geçişlerde ise 8 bin tonluk bir sınırlama söz konusu. USNS Comforth buradaki üst sınırın da çok ötesinde hacme sahip. Türkiye izin verse dahi Rusya bu geminin geçişinin Montrö sözleşmesine aykırı olduğunu ilan etme ve müdahalede bulunma hakkını elinde tutuyor.
Zaten Türkiye'nin ABD gemilerine durup dururken engel çıkarmak gibi bir alışkanlığı yok. Türkiye başta ABD ve İsrail olmak üzere birçok Karadeniz dışı ülkenin savaş gemisine (anlaşmada belirlenen limitlere uymak koşuluyla) her yıl sayısız kez izin veriyor, NATO tatbikatları bu izinler sayesinde yapılıyor.
Anca gelirler!
Montrö Sözleşmesi'nden kaynaklanan sınırlamalar olmasa dahi, ABD'nin insani yardım için deniz yolunu kullanması çok saçma gözüküyor. Şu anda Baltimore'da demirli bulunan hastane gemisinin Gürcistan'a varması yaklaşık 15 gün alıyor. Bu nedenle ABD yönetimi Gürcistan'a yardım malzemelerini Almanya'dan havalanan C-17 kargo uçaklarıyla yollamayı tercih ediyor.
NTV dışında (NTV'nin gemilerin 40 günde Gürcistan'a ulaşacağı bilgisi ise biraz sorunlu, yaklaşık 5800 deniz mili mesafe için bu süre çok fazla, iyi tasarlanmış bir kano bile daha hızlı yol alabiliyor!) konuyu çarpıtarak veren basınımız için ne Montrö'nün ne de başka gerçeklerin bir önemi var. Varsa yoksa sansasyon!
EK: VATAN'DA ÇIKAN HABER:
Bush'un planı Türk duvarına çarptı
"ABD Başkanı Bush'un Gürcistan'a ABD donanmasına bağlı gemilerle insani yardım malzemesi gönderme sözü verdiği, ancak Washington'un Türkiye'den boğazları kullanma izni alamadığı iddia edildi
ABD'nin Rusya ile savaşta zarar gören Gürcistan'a destek için insani yardım malzemesi taşıyan gemiler göndermeyi istediği ancak Türkiye'nin ABD donanmasına ait gemilerin Boğazları kullanılmasına izin vermediği iddia edildi.
ABD'de yayımlanan McClatchy grubuna bağlı gazetelerde yayımlanan haberer göre, ABD yönetiminden ismi açıklanmayan yetkilileri kaynak gösterdiği haberinde, ABD Başkanı George W. Bush'un, Gürcistan'a Amerikan donanmasına bağlı gemilerle yardım gönderme sözü verdiğini ve ancak bu vaatte bulunmadan önce Türkiye'den İstanbul ve Çanakkale boğazlarını kullanma iznini almadığını yazdı. Gazete, "Ancak, bir NATO müttefiği olan Ankara, perşembe gecesine kadar ABD donanmasına ait hiçbir gemiye Boğazlardan Gürcistan'a geçiş izni vermemişti" diye yazdı. Gazete, Bush'un aceleci davrandığını belirterek, "Yeni bir gaf mı? Bush, Gürcistan'a donanma yardımı sözünü çok erken verdi" başlığını kullandı."
EK 2: NTV'de çıkan haber
ABD yardım gemileri Montrö'ye takıldı
"Ancak NTV'nin araştırmasına göre, halen ABD limanlarında demirli olan iki geminin yola çıksalar bile Gürcistan'a ulaşmalarının en az 40 gün alacağı ortaya çıktı. Ayrıca, Mercy ve Comfort adlı gemilerin ağırlığı, Montrö Sözleşmesi çerçevesinde Boğazlar'dan geçiş şartlarını taşımıyor."