ABD Başkanı Barak Obama’nın yeni Afganistan planını açıklamasıyla birlikte, ülkede bulunan işgal güçlerinin asker sayılarını artırmaları bir kez daha gündemde. ABD’nin Türkiye’den de bu doğrultuda resmi bir talepte bulunduğu dün iki taraftan yetkililerce doğrulandı. ABD’nin Ankara büyükelçisi James Jeffrey, Erdoğan’ın ABD’ye yapacağı ziyaretin önemli gündemlerinden birinin bu olacağını söylerken, Savunma Bakanı Vecdi Gönül, asker sayısının artabileceğini ama Türkiye’nin çatışma bölgelerinde ve operasyonlarda görev almama tutumunu sürdüreceğini açıkladı.
Türkiye’nin Afganistan’da risk almama politikası, NATO toplantılarında birçok kez sorgulansa da, ABD’nin koalisyon güçleri arasında Taliban militanlarıyla çatışmayan bir unsurun varlığından hoşnut olduğu ve Türkiye’nin Afganistan’daki misyonunun gözüktüğünden çok daha derinlerde yattığı söyleniyor.
TSK Afganistan’da ne yapıyor?
Türkiye başından beri Afganistan’da muharip birlik bulundurmayacağını açıklarken, dün Savunma Bakanı Gönül, şu an itibariyle ülkede bulunan 1752 askerin tamamının “savaşçı” olduğunu söyleyerek resmi tutumda değişiklik yaptı. Bununla birlikte askerlerin silahlı operasyonlarda ve mayın temizlemede kullanılmayacağının bir kez daha altını çizen bakan, ABD ve NATO’dan yeni talepler beklediğini de sözlerine ekledi.
Bu yıl başında, hem asker hem hükümet kanadından “daha fazla asker yollamayacağız” açıklaması yapılmasına karşın, Eylül sonunda Afganistan’a 958 kişilik ek personel daha gönderilmiş, Erdoğan bu artırımdan sonra yine “daha fazla asker yollamayacağız” demişti.
Türkiye’den giden birliklerin temel görevi başkent Kabil’in güvenliğine yardımcı olmak. Ancak Kabil’e komşu Vardak bölgesinde de konuşlandırılan Türk birliklerinin burada daha fazla risk altında olduğu söyleniyor.
Şu sıralar Türkiye toplam beş komuta bölgesine ayrılan Afganistan’da Kabil’deki koalisyon güçlerinin komutasını üstlenmiş durumda.
Resmi açıklamalarda sivil halkı korumak, başkentte düzeni sağlamak, bazı stratejik binaların güvenliğini almak olarak tanımlanan Türk birliklerinin görevi konusunda çeşitli iddialar ileri sürülüyor. İslam ülkesi olarak Türkiye’nin “işgali meşrulaştırma ve halkın tepkilerini yumuşatma” gibi kritik bir rol üstlenmesine ek olarak, gerektiğinde Taliban’la dolaylı yoldan temas kurmak ve istihbarat toplamak gibi “özel” görevlerin de Türk birliklerine verildiği kaydediliyor.
Taliban’la anlaşma
Hiçbir zaman doğrulanmasa da, Taliban’la Türkiye arasında “silah kullanmama” anlaşmasının olduğuna ilişkin yaygın bir inanç var. Türk askerlerine dönük şu ana kadar doğrudan hiçbir silahlı saldırının yapılmaması bu inancı destekleyen bir veri olarak değerlendirilirken, Türk birliklerinin operasyonlarda görev yapmamasının sıfır zaiyatı açıklamayacağı çünkü koalisyon birliklerinin en fazla kaybı pusu ve sabotajlarda verdiği ileri sürülüyor.
Bazı kaynaklar, Taliban güçleri içindeki Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının bir bölümünün istihbarat görevlisi olduğunu ve işgalci birliklere önemli bilgiler sağladığını da iddia ediyorlar. Türkiye’den Mısır ve Pakistan’a giden birçok kişinin daha sonra Afganistan’a geçerek Taliban saflarında çarpıştığı biliniyor.
Türkiye bir süredir Taliban’ın Afganistan siyasal sistemine çekilmesi konusunu dillendirdiğini hatırlatan bazı uzmanlar, önümüzdeki dönem “çatışmalara girmeyen” Türkiye’nin bu çabaları yoğunlaştıracağını ve ABD yönetiminin bu konuda Türkiye’yi öne süreceğini belirtiyorlar.
Afganistan eğitim sahası
Türkiye Afganistan’da silahlı operasyonlara katılmamanın gerekçelerinden biri olarak, PKK ile mücadeleyi gösterirken, birçok ülke Afganistan’a özel birlikler yollayarak onları kent ve kırsal alanda kontrgerilla mücadelesine hazırlamakta. En son Kolombiya hükümeti “mayın temizleme” amacıyla bu ülkeye asker yollayacağını açıkladı. Afganistan’a birlik yollayan ülkeler bunu “eğitim” amacıyla kullanıyorlar. Genelkurmay eski Başkanı Yaşar Büyükanıt, Türkiye’nin Afganistan’da gereksinim duyulan özel kuvvetleri PKK ile mücadeleye ayırdığını açıklamıştı. Bununla birlikte, Afganistan’da bulunan TSK mensuplarının önemli bölümünün “özel” eğitilmiş askerler olduğu da belirtiliyor.
Afganistan’ın üçte ikisinde etkili silahlı saldırılarda bulunan Taliban güçlerinin TSK mensuplarına saldırmaması, diğer ülkelerin birliklerinin “Türkiyeli asker” kılığına girmesine, üniformalarına ay yıldızlı arma takmalarına neden olmuş, Türkiye de bunu NATO nezdinde protesto etmişti.
Buna karşın Türkiye Afganistan’da en yüksek rütbeli subay kaybını veren ülkelerden biri. 14 Temmuz 2009’da Albay Faruk Sungur ve Uzman Çavuş Mevlüt Baydur’un araçlarına bir kamyon çarpması sonucunda TSK ilk kez Afganistan’da ölüm gerçeği ile tanışmış oldu. Olay resmi kayıtlara kaza olarak işlendi, Albay Sungur Türk birliklerinin komutanı olmasına karşın hiçbir açıklama yapılmadı, Genelkurmay suskun kaldı ve bu tuhaflığa bir tek soL işaret etti. Çarpışmanın kaza değil, AKP hükümetine mesaj amaçlı planlanmış bir saldırı olduğu iddiası dillendirildi. http://haber.sol.org.tr/devlet-ve-siyaset/konu-afganistansa-herkes-susuy...
Türkiye eğitim subayı yollayacak
Erdoğan’ın yakında yapacağı ABD ziyaretinde Amerikan tarafının Türkiye’den silahlı operasyonlara katılmasını istemeyeceği, bununla birlikte Afgan ordusunun eğitimi amacıyla daha fazla uzman subay talep edeceği söyleniyor. Dışişleri Bakanlığı dün yaptığı açıklamada ABD’den gelen “eğitim amaçlı taleplerin değerlendirildiği”ni vurgulayarak, Afganistan’a ek asker yollanacağının işaretini vermiş oldu. Bilindiği gibi Afgan ordusundan birçok subay Türkiye’de eğitim görüyor.
(soL - Haber Merkezi)