soL'un notu: Burkina Faso'da 27 yıllık Blaise Compaoré iktidarı halk isyanıyla yıkılırken, insanların elinde "Arika'nın Che Guevara'sı" olarak bilinen anti-emperyalist asker Thomas Sankara'nın posterleri vardı. BBC'den Alex Duval Smith'in 30 Nisan 2014 tarihinde yazdığı bu makale, soL Gazetesi'nin 3 Mayıs 2014 tarihli Tercüme Odası bölümünde yayımlanmıştı. ABD ve Fransa'nın çok önemsediği, ancak bizim belki çok da merak etmediğimiz bu Batı Afrika ülkesinin ve onun en önemli kişiliğinin, kıtanın devrimci tarihine yaptığı katkıları hatırlatmak için makaleyi soL Portal okurlarıyla paylaşıyoruz.

Burkina Faso'nun eski lideri, Thomas Sankara, 1980'lerde birçok genç Afrikalı için bir ikondu. 38 yaşındayken suikast sonucu öldürülmesinin üzerinden 27 yıl geçtikten sonra, hala birçoklarının gözünde “Afrika'nın Che Guevara'sı” olması sürdürüyor. İster Güney Afrikalı delifişek politikacı Julius Malema'nın kafasına taktığı kızıl bereye, ister Burkina Faso'daki sokak eylemlerinde yaşınan çalı süpürgelerine bakın, Sankara'nın mirasının bir yeniden doğuş yaşadığının işaretlerini görürsünüz. Dürüstlük ve bencil olmayan bir özverililik sahibi olduğu için yüceltilen, antiemperyalist devrimci Yüzbaşı Sankara, 1983'ten itibaren 4 yıl boyunca Burkina Faso'yu yönetmişti. Bazılarına göreyse darbeyle iktidara gelmiş bir otokrattı ve disiplini, insan haklarının üstünde tutuyordu. Sankara, pamuk gibi yerli üretim olan her şeyin sarsılmaz bir savunucusuydu – gerçi, pamuğa verdiği desteğe rağmen Afrika tekstil endüstrisi, Sankara'yı bir tişört ikonu haline getiremedi. Yine de, her ne kadar Arjantinli Che Guevara'nın aksine Burkina Faso'nun eski lideri devrimin poster çocuğu olamadıysa da, Batı Afrika'daki çoğu taksinin dikiz aynalarında Sankara'nın sembolik beresinin çıkartmaları yapıştırılmış durumda. Köşe yazarı Andile Mngxitama'ya göre etkisi, vatanından epey uzak olan Güney Afrika'da bile hissediliyor. Yalnızca Burkina Faso değil, Afrika'nın birçok ülkesinde Thomas Sankara'nın mirasının izlerini görmek mümkün. Sankara'nın bağımsızlıkçı ve kamucu çizgisi, yoksulluktan halen kurtulamamış olan kıtada halktan büyük ilgi görüyor. Halkın çıkarları Aynı zamanda Güney Afrika'nın yeni partisi Ekonomik Özgürlük Kavgacıları'nın (EÖK) toprak ve tarım reformu komiseri de olan köşe yazarı Mngxitama, “[Gelecek ay] Güney Afrika'da yapılacak seçimler, Thomas Sankara'nın anısı hakkında” diyor. “Seçimler, siyasi iktidarın, ortak çıkarları için kullanılabileceği ve kullanılması gerektiği fikri hakkında olacak.” Ekonomik Özgürlük Kavgacıları partisi, Güney Afrika'nın madencilik ve tarım sektörlerinin kısmen kamulaştırılmasını savunan Julius Malema tarafından kuruldu. Malema, iktidardaki Afrika Ulusal Kongresi partisinden tasfiye edildikten sonra EÖK'yi, “sesleri duyulmayan, yerli, fakir Güney Afrikalıların sesi” olarak tanımladı ve yola koyuldu. Afrika'dan Burkina Faso'ya Yalnızca Güney Afrika değil. Sankara'nın ruhu, kendi vatanında, eski bir Fransız sömürgesi olan Burkina Faso'da da geçen yıl başlayan bir protesto hareketinin özünü oluşturuyor. “Le Balai Citoyen”, yani “Vatandaşın Süpürgesi” olarak anılan hareket, Burkina Faso Devlet Başkanı Blaise Compaore'nin, başkanlık süresini 2015'ten sonrası için de bir dönem uzatma niyetine karşı kampanya yürütüyor. Bir zamanlar Sankara'nın yardımcısı olan Compaore, eski yoldaşı Ekim 1987'de bir grup asker tarafından vurulup öldürüldükten sonra iktidara geldi. “Le Balai Citoyen” hareketinin arkasındaki isim, 43 yaşındaki müzisyen Samsk Le Jah, “Süpürge taşıyoruz, çünkü başkan ve şürekasını süpürüp atmak istiyoruz” diyor. Sankara'nın imajı, belki Che Guevara kadar yayılmadı, ama halen Afrika'daki birçok siyaseti hareket, Sankara'nın bereli fotoğraflarını afişlerinde kullanıyor. (Afiş: Kahrolsun Emperyalizm) Sankara'ya saygı ve mücadeleye devam Le Jah, gençliğinde “siyasi eğitimini”, Sankara'nın öncü gençlik hareketinde aldığını belirtiyor. “Süpürge, aynı zamanda, her hafta gönüllü sokak temizleme etkinlikleri örgütleyen Sankara'ya da bir saygı niteliğinde. Afrikalı liderlerin, mütevazılık ve halka hizmet konusunda Sankara'dan öğreneceği çok şey var.” Aynı soyadını taşımasına rağmen eski sosyalist liderle bir akrabalığı bulunmayan Sankaracı siyasetçi Benewende Sankara da aynı fikirde. Sankara ailesinin avukatlığını da yürüten siyasetçi, “Sankara'nın ruhu hala Burkina Faso üzerinde dolaşıyor” diyor. Sankara suikasti soruşturulmadı Sankara ailesi, Sankara anısına devletin yaptırdığı anıt mezarın açılması ve DNA testleri yapılması için hukuki bir mücadele yürütüyor. Suikastin ardından gerçek bir soruşturma yürütülmedi ve hala öldürülmesinin ayrıntıları ortaya çıkarılmadı. Avukat Sankara, “O, zamanının ötesindeydi. Halkın bugün üzerinde ortaklaştığı değerler -iyi bir hükümet ve tüketimin azaltılması- Sankara'nın bize öğrettikleri arasındaydı” diyor. “Neyi tükettiğiniz sorusu, üretimle ilgiliydi. Kendi kendinize yetin, dürüst olun ve basit yaşayın. Onun bakanları ufak arabalara biner, ekonomi sınıfında uçardı. Thomas'ın kendisi bisiklete binerdi. Bu değerler, yaygınlaşsa, tüm dünya gençliğinin üzerinde ortaklaşacağı değerler.” Tüm Afrika'yı hala etkiliyor Sankara'nın devrimci iradesi, en iyi Batı Afrika'da hatırlanıyor. Komşu ülke Gana'nın eski devlet başkanı Jerry Rawlings de Sankara'nın yakın arkadaşıydı. Ganalı hukuk doktora öğrencisi David Guat, kendi öğrencilerine Sankara'dan bahsederken ihtiyatlı davranıyor. Sankara, Havacı Üsteğmen Rawlings ikinci defa darbe yaptıktan kısa süre sonra iktidara geldi. Bir diğer afişte, Sankara'nın şu sözleri hatırlatılıyor: “Siyasi veya ideolojik eğitimi olmayan bir asker, potansiyel bir suçludur.” “Sankara, Rawlings'in birçok fikrini kopya çekti. İkisi sıkı dostlardı, öyle ki, iki ülkeyi birleştirmeyi dahi istiyorlardı. O günlerde disiplin vardı. İşe vaktinde giderdiniz, mesainizi gazeteye okuyarak harcamazdınız. Gerçekten çalışıyordunuz. Fakat insanlar disipline edilmek istedikleri için değil, denetlendikleri için disiplin içindeydi. İnsan haklarına saygı gösterilmiyordu. O döneme dair karmaşık hislere sahibim.” Çocukların isimleri hala Sankara Yine de, Che Guevara kadar ünlü olmasa da, Sankara'nın mirası çok geniş biçimde yaşamayı sürdürüyor. Sekiz yıl önce, Avustralyalı iletişim uzmanı Shantha Bloemen, Zimbabweli insan hakları eylemcisi Munyaradzi Gwisai'yle birlikte bir oğul sahibi olduğunda, adını Sankara koydu. “Sankara'nın, Afrikalı kadınların hakları üzerine yazdığı makaleleri okumuştum” diyor Bloemen. “Kadınların, Afrika'nın dönüşümünde niye çok kritik olduğunu anlamıştı.” Tüm Afrika'yı kapsadı Çin'de çalışan Bloemen, Sankara'nın tüm Afrika kıtasını kapsayan idealleri olduğunu belirtiyor. “Kendi sorunlarıyla başa çıkmasını bilen, daha adil, gururlu, bağımsız bir Afrika istiyordu. Oğlum için daha iyi bir model düşünemiyorum.” Le Balai Citoyen kurucularından Serge Bambara'ya göre, Sankara'nın mirasını yaşatan, bu olumlu tutum. “Afrikalı olmaktan daha fazla gurur duymamızı ev aşağılık kompleksinden kurtulmamızı, bizim de bir şeyler başarabileceğimizi anlamamızı sağlıyordu. 'Evet, yapabiliriz' diye ilk defa söyleyen, Başkan Obama değildi.” "Tek başına devrimcileri katledebilirsiniz, ancak fikirleri öldüremezsiniz."