6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası’nın 20. Maddesine göre işveren işyerinde yasada belirlenen sayıda “çalışan temsilcisi” görevlendirmek zorundadır. Çalışan temsilcileri tehlike kaynağının yok edilmesi veya tehlikeden kaynaklanan riskin azaltılması için işverene öneride bulunacak ve işverenden gerekli tedbirlerin alınmasını isteyeceklerdir. Yine yasanın 22. Maddesi İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu’nu tanımlamaktadır. Bu konuda yayınlanan Yönetmeliğe göre kurulda varsa formen, ustabaşı veya usta ile çalışan temsilcisi yer alacaktır.
Bu kurul;
Çalışan temsilcisinin bu “görevlerini” yerine getirebilmesi için gerekli bilgi ve becerileri edineceği bir “eğitime” gereksinimi vardır. Ülkemizde mevzuat, “çalışan temsilcisi” için böyle bir eğitim öngörmemiştir. Ancak bu durum, sendikaların üyeleri ve bir sendikaya üye olmayan “çalışan temsilcisi” için böyle bir eğitim programı örgütlemesine engel değildir.
Aşağıda çalışan temsilcileri için yurt dışında örgütlenen eğitim programlarından yararlanılarak oluşturulmuş örnek bir eğitim programı vardır. Beş günlük bir programla çalışan temsilcilerine yukarıda sayılan görevleri yerine getirebilmeleri için temel bilgiler verilebilir.
ÖRNEK İSG EĞİTİMİ PROGRAMI
Amaç: Çalışan temsilcilerine işyerlerinde görevlerini yerine getirebilmeleri için gerekli bilgi ve becerileri kazandırmak.
Öğrenim hedefleri:
Program sonunda katılımcı;
Eğitim Programı’nın Kapsamı:
Eğitim Programı’nın İçeriği:
1. İşçi Sağlığı ve Güvenliği kavram ve ilkeleri
i. Sınıf mücadelesinin bu kavram ve ilkelerin oluşmasında ve gelişmesindeki rolü
ii. Sosyalist ülkelerde işçi sağlığı ve güvenliği
iii. Türkiye’de işçi sağlığı ve güvenliği
2. Risk yönetimi
i. Tehlike kavramı: işyerinde tehlikelerin tanımlanması, tehlikelerin yönetimi
ii. Risk kavramı: işyerinde risklerin değerlendirilmesi ve kontrolü
iii. Raporlama ve Acil Yanıt Prosedürleri
3. Çalışan temsilcisinin görev, yetki ve sorumlulukları
i. Sağlık gözetimi çalışmalarının denetimi
ii. Ortam gözetimi çalışmalarının denetimi
iii. İşyerinde alınan işçi sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin denetimi
iv. Kaza incelemesi: ilkeler, teknikler, raporlama
4. İletişim ve aktivizm
i. İşçilerin işçi sağlığı ve iş güvenliği konularında eğitimi
ii. İşçilerin işyerinde kendi sağlık ve güvenliklerine sahip çıkmak için örgütlenmesi
iii. İşverenle görüşme teknikleri
iv. İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı ile birlikte çalışma
5. Değerlendirme: Vaka çalışmaları
EĞİTİM TARZI
Eğitimler çalışan temsilcisinin eğitim materyalini kendi başına okuması ve kurs içinde bu okumaların vaka çalışmaları ve oyunlaştırmalarla pekiştirilmesi tarzında yapılacaktır. Azami 20 kişilik küçük gruplar halinde yapılacak eğitimlerde “beceri kazandırmaya” vurgu yapılacaktır. Eğitim programı bir hafta içinde uygulanabileceği gibi, katılım sorunu yaşayabilecek işçiler için beş hafta içinde de uygulanabilir.
Kuşkusuz bu örnek program önerisi her türlü eleştiri ve öneriye açıktır. Sendikaların böyle bir programa sahip çıkmaları ve yürütmek istemeleri halinde kendilerine her türlü desteği “gönüllü” olarak sunabilecek çok sayıda aydınımız çıkabileceğini umuyoruz.