Tiran

Ogün Eratalay

Blog: Serbest Kürsü

Kelimenin aslı Yunanca τύραννος kelimesine dayanır. Mutlak bir hükümranlığı tanımlar. Karakteristik özelliği baskıcı bir yönetim olması değil iktidarın usulsüz bir şekilde alınmış olmasıdır. Bu tür bir yönetimin ilk örneği olarak tarihte Anadolu'da hüküm sürmüş önemli bir uygarlık olan Lidya'nın Mermnad Hanedanının kurucusu olan Giges gösterilir.

Giges'in iktidarı almasına dair çok çeşitli rivayetler vardır. Kimisine göre kralın sadakatini kazanan bir çoban olan Giges, saray muhafızlarının yardımıyla iktidarı almış, diğerlerine göre kralın müstakbel eşine aşık olmuş ve aşkı uğruna elini kana bulamıştır. Platon'a göre ise kadim zamanlardan kopup gelmiş bir sihirli yüzüğü bulmuş, bu yüzüğü takanların eriştiği görünmezlik ve güç sayesinde iktidarı ele geçirmiştir.

İktidarı her ne şekilde almış olursa olsun yeni kral iktidarının yasal ve iddiaların aksine usulsüz olmadığını ispatlamaya çalışmıştır. Bu dönemde Delfi kâhinlerine bir servet ödeyerek mutlak iktidarını kamuoyu gözünde yasal hale getirmeye çalışmıştır.

İktidarı sırasında etrafına kendine sadık adamalarını toplayan ve güçlü bir silahlı kuvvetler teşkilatı kuran kral, yine savaş meydanında hayatını kaybetmiş, kurduğu hanedan da çok geçmeden yıkılmaya yüz tutmuştur.

Giges adlı ilk tiran'ın İbrahimi dinlerdeki Gog veya Yecüc olup olmadığı bilinmez. Kutsal kitaplardaki gibi onun ikitdarından sonra başlayacağı öne sürülen ahir zamana dair ise bilgimiz maalesef yok.

Ancak bildiklerimiz ve yaşadıklarımız da var. Anadolu'da o kadar bereketli topraklarda yaşıyoruz ki memleketimizin geçmişi de bugünümüzü ve yarınımızı aydınlatmaya devam ediyor. Antik Yunanistan'da yaşamış olan Milet doğumlu ünlü filozof ve bilim adamı Thales, iktidarı ele geçirmiş olan tiranlarla alay ederken bu tür kişilerin iktidarda fazla kalamadıklarını, dolayısıyla yaşlı tiran görememekten şikayetçi olduğunu söyler.

Tiranlığa özenenlere duyurulur...