Nâzım'dan Kom-Genç birliklerine

Ulvi İçil

Blog: Kent Kültür Sanat

“KOM – GENÇ” BİRLİKLERİNE

Elimizde kırkikiliktir bizim

                marksizm!

Ateş!...

                “Kom-genç birlikleri!...

Duvarlara beyanname!

                Şarkılar, türküler, matem marşı, enternasyonal!

                               Dar sokaklarda hep kapıyı çal!

                                               Meydanlarda miting!

                                               Sendikalar kırmızı!

                                               Grevler arka arkaya!

                                               Bomba, mavuzer,

                                               Gazete, resim, kitap!

Fayrap!

Son sürati ver!

Kızıştır!...Kızıştır!...

Kardif kömürlerine Bakü petrollerini boşalt!

Alt, üst!

                Üst, alt!

Dinamolar

                100 milyar volt.

Aşınıyor, aşınıyor!

Kömür, duman, neft, kurum!

                                               Radyum!

                                                               Alev!    

                                                                              He…v! ...

                                                                                              Grrrrrum!

                                                                                                              Yı -  kıl -  dı!

                                                                                                                             Yı  -  kıl – dı!

Hari, hari

                Hurra, hurra,

                               hurrrrra!

Geçti bize

                diktatura!...

Nâzım Hikmet

                                               Moskova, 1922

 

Notlar

1. Nâzım’ın “Komsomol” başlıklı bir şiiri var. Bu şiir Sofya 1967 Toplu Eserler’in 1. Cildinde, altında, “1922” tarih bilgisi ile yer alıyor (s.60). Şiir, YKY’nin Tüm Şiirleri’nde de var (s. 2018).

Sofya Toplu Eserler’de bu şiirden hemen sonra, sayfa 61’de, beş dize yer alıyor:

“Hari, hari,         

                hurra, hurra,

                               hurrrra!

Geçti bize

diktatura!..

Bu beş dizenin altında, “Moskova, 1922” bilgisi yer alıyor.   

Bu beş dizeye, YKY Tüm Şiirler basımında, s .2018’de, “Komsomol” başlıklı şiir bittikten sonra *** işareti sonrasında aynı sayfanın sonunda yer verilmiş. Yine “Moskova, 1922” bilgisi ile.

Öte yandan, Sofya Toplu Eserler’in 2. Cildi’nin arkasında 1. Cilde ilişkin bir Yanlış – Doğru Cetveli (s.505-511) var.

Cetvelde, 1.Cildin 61. sayfasına dair şu not var (s.506):

“Kom – Genç” Birliklerine şiirinin sadece son birkaç mısraı çıkmıştır. Şiirin bütünü şudur:” denerek, yukarıda Nâzım’ın “KOM – GENÇ” BİRLİKLERİNE  başlığıyla aktardığımız şiirine yer veriliyor (s.506 – 507).

2. Şiirin başlığı da içeriği de dikkat çekici. Nâzım’ın şiiri 1922 yılına tarihli ve şiirin başlığı da içeriği de okuyanlara Gençlik Birlikleri’nin Görevleri başlıklı, 2 Ekim 1920 tarihli, Komünist Gençler Birliği’nin 3. Kongresi’nde yaptığı konuşmayı çağrıştırıyor. İlyiç, bu konuşmada, komünist gençlere, ülkenin elektrikleştirilmesinin Sovyetler Birliği için ne kadar önemli olduğunu anlatıyor ve komünist gençlerin öğrenme süreçlerinin nasıl olması gerektiğine oldukça değerli düşünceler öne sürüyor. (Bilindiği gibi Lenin, o yıllarda, Sovyetler Birliği’nin elektrikleştirilmesini Sovyet iktidarı + elektrifikasyon = Komünizm şeklinde formüle etmiştir). Nâzım’ın şu dizesinde bu içeriğin izlerini görmek mümkün: “Dinamolar / 100 milyar volt”. Nâzım’ın Kom-Genç Birliklerine başlıklı şiiri ile Lenin’in Komünist Gençlik Birlikleri’nin Görevleri başlıklı konuşması; Lenin’in konuşmasının içeriği ile Nâzım’ın şiirinin içeriği… Nâzım İlyiç’in Ekim 1920 tarihli önemli konuşmasını Moskova’ya gider gitmez duymuş olmalı, çünkü Moskova’ya 1922 yılının yazında varıyor. Şiir de, 1922 tarihini taşıyor. Nâzım’ın bu şiiri, Lenin’in konuşmasının içeriğini öğrendikten kısa bir süre sonra yazdığını düşünebiliriz. Aynı şekilde, Nâzım’ın Rusça öğrendikten sonra, komünist bir genç olarak, Lenin’in bu konuşmasını Rusçası’ndan okuduğunu düşünmek de mümkün. [Lenin’in konuşması için bkz.: Lenin, V.İ., GENÇLİK BiRLiKLERİNİN GÖREVLERİ (Rusya Komünist Gençilk Birliği III. Kongresindeki konuşma, 2 Ekim 1920;  Proletarya Kültürü, Yar Yayınları, 4. Baskı, Türkçesi: Nadiye R. Çobanoğlu, İstanbul, Haziran 1990 içinde, s.59-81.). Bu konuşmanın çevrildiği Fransızca derlemenin adının Türkçesi şöyle: Sosyalist ideoloji ve kültür. Metnin İngilizcesi için: https://www.marxists.org/archive/lenin/works/1920/oct/02.htm]. Lenin’in bu konuşmasında, komünist gençlerin nasıl öğrenmeleri gerektiğine ilişkin olarak yaptığı vurguların Nâzım’ın kendi yaşam ve öğrenme sürecindeki izlerini sürmek ise ilginç bir başlık olmaya aday. Çünkü Nâzım’ın yaşamı boyunca gözlenen öğrenme süreci, Lenin’in bu konuşmasıyla önemli kesişimler içeriyor. Bu da bizi, Nâzım’ın öğrenme sürecine ilişkin olarak, Lenin’in “iyi bir öğrencisi” olduğunu düşünmeye yönlendiriyor.

3. Nâzım’ın şiirlerinin Türkiye basımlarını gerçekleştiren yayıncılık, Sofya Toplu Eserler’i inceleseydi, Türkiye’deki bu basımlardaki eksiklik fark edilebilirdi, diye düşünülebilir. Ancak, görülen o ki, Sofya basımdaki sadece beş dizenin basılması şeklindeki yanlışı tıpatıp almasını bilmişler! “Nâzım’ın eserlerini  biz yayımlıyoruz” diyecekler ya, “sakıncasız olanı gelsin!”. Ama aynı basımın 2. Cildi’ndeki yanlış –doğru cetvelinin hemen altında bulunan şiiri Türkiye basımına almak istememişler.