Holland'ın postmodern 'İz'i

Gürkan Şakrak

Blog: Kent Kültür Sanat

Agniezska Holland’ın yeni ve ödüllü filmi “İZ (Pokot)”, Başka Sinema kapsamında Türkiye’de de çeşitli sinemalarda gösterime girdi. Film, şehirden uzak bir küçük kasabada yaşayan kadın kahraman karakteri üzerine kurulu. Burada “kahraman” kelimesi özellikle önemli çünkü film boyunca bir kahraman yaratma çabası söz konusu. Kahramanımız Janina’nın yaşadığı yer kasabaya yakın bir bölgede, birkaç evden oluşan kırsal alan. Dağlık ve ormanlık bir arazi olması nedeniyle vahşi yaşamın her türü bu bölgede mevcut. Janina aynı zamanda astroloji meraklısı, sürekli insanların yıldız haritalarına bakıp geçmişlerini okuyabiliyor.

Janina, evinde ve güzel bahçesinde iki tane köpeği ile birlikte yaşamaktadır. Bir gün köpeklerini yine her zamanki gibi gezmeleri için doğaya salıyor ancak bu sefer geri gelmiyorlar. Janina da onları aramaya koyuluyor. Bu arada yıllardır mücadele ettiği avcılık karşıtlığı ve hayvan hakları konusunda da önüne bir çok malzeme çıkıyor. Köpeklerinin peşine düşerken avcılıkla uğraşan ve hayvanlara eziyet eden insanların da kimler olduğunu öğreniyor ve hepsine bağıra çağıra hesap soruyor. Bu yolculuğunda epilepsi hastası bir genç erkek ve vahşi bir avcının sevgilisi olan genç bir kız da ona destek oluyor. Janina’nın yaşadığı kırsal alandaki diğer evlerden birinde yaşayan Almanya’dan göçmüş, psikolojik problemleri olan bir adam ile Janina’nın ormanda yürüyüş yaparken karşılaştığı bir böcekbilim uzmanı da diğer dostları oluyor. Hayvan hakları ile mücadelede Janina’ya destek olan bu insanlar dışında kasabada bu konu ile ilgilenen başka kimse yok gibi görünüyor filmde. 

Yani kendi başına didinen bir insan var karşımızda. İşin tuhafı örgütlenme konusunda da bir çabası yok. O diğer tüm kasabalı insanlardan farklı. Doğaya yerleşmiş ve doğayla iç içe bir hayatla huzuru bulmuş. Evrime inanmıyor. Bunu böcekbilim uzmanı arkadaşına söylüyor. Böcekbilimci de hiçbir cevap vermiyor. Arkadaşları ile bir gece ateş başında eğlenirlerken söyledikleri şarkılar ve içtikleri uyuşturuculardan, geçmişte 1968 hippi hareketi çevresinde bulundukları anlaşılıyor. Janina ve arkadaşları didinerek zamanlarını geçirirken, avcı topluluğundan insanlar da tek tek ölmeye başlıyorlar. Biri evinde ölü bulunuyor, biri arabasının yanında. Bu arada hayvan hakları ve avcılık ile ilgili İncil’den örneklerle ve kilise rahibinin kendisinin de avcı olması gibi argümanlarla filmde dine yönelik sert bir eleştiri getirildiğini söylemek gerekir. Avcıların tek tek ölmesi yetmezmiş gibi, av sezonu açılış ayini tarzı bir etkinlikte kilise, rahibin başına yıkılıyor. Hatta insanlar kiliseyi boşalttıktan sonra kilise yanıyor. Meğerse tüm bunları kim yapmış tahmin edin. Aradan yıllar geçiyor ve Janina ile arkadaşları başka memlekete kaçıyorlar. Yine doğanın içinde huzurlu bir hayat kuruyorlar. 

Filmin temel ekseni bana göre Janina’nın üç konu hakkındaki düşünceleri üzerine yükselmiş görünüyor. Bunlar; evrim, din ve terörizm. Evrim ve din üzerine eleştirileri yukarıda belirtmiştik. Terörizm hakkında ise Janina’nın düşünceleri ve davranışları çelişiyor. Bu üç başlıkta Holland, postmodernist denebilecek bir yaklaşım sergiliyor. Manevi arınma ve toplumdan izole doğal yaşamı seçen kahramanımız tabii ki evrimle dalga geçecektir. Dine karşı bir düşmanlığı yoktur özünde ama söz konusu çok sevdiği hayvanlar olunca kiliseyi bile yakabilir. Bununla birlikte hayvan haklarına daha saygılı bir din icat edilse onun peşinden gidebilir. Terörizm ise zaten “kahramanlaştırma” mottosunun bir çıktısıdır. Kötü adamları öldürüp, nifak saçan kilise yakılınca hayvanlar kurtulacaktır. Yeni kilise yapılmış mıdır? Yeni avcılar türemiş midir? Kasaba halkında hayvan haklarına bakış konusunda ne gibi değişimler yaratmıştır bu eylemler? Bilmiyoruz. Çünkü filmde yok. Filmde olan Janina ve ailesinin kendi doğal ve konforlu hayatlarında, toplumdan izole bir özgürlüğe ulaştıklarıdır. 

FİLMİN KÜNYESİ

Vizyon tarihi: 22 Eylül 2017 (2s 8dk)

Yönetmen: Agnieszka Holland

Oyuncular: Agnieszka Mandat-Grabka, Marcin Bosak, Wiktor Zborowski 

Tür: Polisiye, Gerilim, Dram

Ülke: Polonya, Almanya, Çek Cumhuriyeti, İsveç