Kirov cinayeti hakkında iki kitap

Faik Eryaşar

Blog: Kent Kültür Sanat

… 1 Aralık 1934 yılında bir gün Stalin, Kaganoviç ve Voroşilov birlikte otururlarken, bir sekreter Kaganoviç’i dışarı çağırdı ve kendisine bir telgraf verdi. Telgrafta Leningrad parti örgütü ve sovyetinin önderlerinden Kirov’un vurularak öldürüldüğü bildiriliyordu. Kirov’un Nikolaev adlı biri tarafından öldürülmesi 1918’den bu yana Sovyet Rusya’da bir parti önderine karşı girişilen ilk cinayetti. Kirov’a sıkılan kurşun çok geniş kapsamlı sonuçlar yarattı. Çünkü Kirov’un katledilmesi üzerine girişilen soruşturmaların sonunda tarihte eşine çok zor rastlanacak bir komplo ortaya çıkartıldı. Bazı SBKP üyeleri Sovyet hükümetinin çalışmalarını baltalamak amacıyla karşı devrimci bir örgüt kurmakla suçlandılar. Yargılanmaları sırasında üzerlerine suç isnat edilen SBKP üyeleri suçlarını itiraf ettiler ve kurşuna dizildiler. ( Stalin, Jack T. Murphy)

Nikita Hrusçov döneminden itibaren Kirov’un, muhalefeti sindirmek için bahane olarak kullanılmak üzere, Stalin tarafından öldürüldüğüne ilişkin çok sayıda iddia ortaya atıldı. Garbaçov döneminde cinayeti araştırmak için araştırma komisyonları kuruldu. Kirov’un öldürülmesi konusunda Stalin karşıtları ileri sürdükleri öyküleri inandırıcı hale getirmek için Stalin’in, Kirov’u öldürtmesi için iki gerekçe olduğunu ortaya koydular. Bu gerekçelerden bir tanesi Stalin’in Kirov’u kendisine bir rakip olarak görmesi, onun popülerliğini kıskanmasıdır. Diğer gerekçe ise muhalefete karşı tasfiyelere girişebilmek için, çok sevilen bir parti yöneticisini feda ederek gerekli siyasal koşulları sağlamak. ( Stalin’i Anlamak, Kemal Okuyan)

Bu girişi yapmamızın sebebi, Sovyet tarihinde çok önemli dönemi açan Kirov Cinayeti ile ilgili iki kitaptan söz etmeye çalışacak olmamız.

1) Kirov cinayeti ve Stalin: Robert Conquest’in "h20" tarafından yayımlanan "Kirov cinayeti ve Stalin" çalışması Kirov cinayeti ve sonrasında yaşanan gelişmeleri, cinayetle ilgili kuşkuları ve akıl yürütmeleri bir cinayet romanı gibi ele alan Conquest, kitabında Kirov cinayetini antikomünist Batı'da ve Troçkist çevrelerde hâkim olan paradigmanın etkisinde kalarak incelemiş. Conquest, kitabında Nikita Hrusçov döneminde yani cinayetten otuz yıl sonra yayınlanan belgelere de yer vererek Kirov cinayetinde Stalin’in suçlu olduğunu pek kuşku götürmez bir gerçek olarak ele almış.

2) The Murder of Sergei Kirov. History, Scholarship and the Anti-Stalin Paradigm: Stalin ve Demokrasi Trotskiy ve Naziler, kitabıyla tanıdığımız Grover Furr’un, Sovyet arşivlerindeki, mevcut tüm kanıtları okuyarak, Sovyet tarihinin önemli olaylardan biri olan Kirov cinayetinin ayrıntılı analizini yaptığı bir kitap: ’’The Murder of Sergei Kirov’’.  Furr’un kitabının Stalin’in Kirov’un öldürülmesi olayında suçlu olduğu tezini çürüten bir çalışma olduğunu Candan Badem’in de aralarında olduğu bilim insanları ifade etmişler. Furr’un kitabı henüz Türkiye’de yayımlanmadı. ’’The Murder of Sergei Kirov’’ kitabının Türkçe çevirisinin yapılarak yayımlanmasının Sovyet tarihiyle ilgili amatör/profesyonel düzeyde okuma yapan okurlar için faydalı olacağını düşünüyor ve Furr’un kitabının ‘’Yazılama’’ tarafından yayımlanacağını umuyorum.