İki gün önce İngiliz İndependent gazetesinde yayınlanan bir haber sekiz yaşında küçücük bir çocuğun türlü davranış pratikleriyle hayatımıza zerk edilmeye çalışan geleneksel cinsiyetçi kodlara karşı zaferini ilan ederken daha önce soL gazetesinin kitap ekinde tanıttığımız bir kitabı da hatırlattı. Şimdi önce size haberi aktaralım, sonra da kısacık Brigitte Labbe’nin kitabını hatırlatalım.
Gündelik hayatın her noktasında karşımıza çıkan cinsiyet eşitsizliği yayıncılık alanında da sıklıkla karşımıza çıkarken 8 yaşındaki Els’in hikâyesi herkese umut verecek türden. Zira Els, çocuk yayıncılığı yapan bir yayınevinin kitaplarında bulunan ‘kızlar için’ ve ‘erkekler için’ etiketlerinin kaldırılmasını sağladı.
Kuzey Londra’da yaşayan ve hayali fosillerle ilgili araştırma yapmak olan Els’in hikâyesi okulunda gerçekleşen kitap fuarında almak istediği kitabın üzerinde ‘erkekler için’ ibaresini görünce başladı. Fuarda Scholastic Publishing tarafından basılan bir korsan kitabını almak isteyen ama ‘erkekler için’ etiketini görünce duruma üzülüp bunu annesi ile paylaşan Els’e en büyük destek ‘yakınmayı kes ve bir şeyler yap’ diyen annesinden gelirken Els okul arkadaşları ve öğretmenleriyle birlikte yayınevine gönderilmek üzere seksen imza topladı. Yayınevinin ‘erkekler için’ ibaresini kabul etmeyen ve herkesin kendine göre farklılıkları olduğunu, herkesin her kitabı sevebileceğini söyleyen annesinin de teşviğiyle başlattığı imza kampanyasında zafer Els’in olurken, yayınevi Els’e katıldıklarını bildirdi ve bundan sonraki yayınlarında herhangi cinsiyeti işaret eden ibare kullanmayacaklarını da açıkladı.
Yayınevi piyasadaki kitapların tükenmesinin ardından yeni baskıları bu etiketler olmadan yapacağını söylerken, Scholastic Publishing’ın ardından sekiz yayınevi de kitaplarında cinsiyetlere yönelik açıklamalar yazmayacaklarını açıkladı. Kızlar illaki ‘kızlar için’ yazılı kitapları sevmek zorunda değil, üzerinde ‘erkekler için’ yazan canavar kitaplarını da sevebilir ve hepimiz farklı şeylerden hoşlanıyoruz, kitaplarda herkes için olmalı diyen Els’in toplumsal cinsiyetçilikle mücadelesi bir alanı daha kazanmanın keyfini yaşatırken kabul edelim kızlar pembe kıyafetler içinde ‘prenses’ hayallere erkekler ise ‘ultra güçlü’ kahramanların dünyasına dalmak zorunda değil.
Kızlar güreşebilir, erkekler ağlayabilir!
Yukarıda haberin bize bir kitabı anımsattığını söylemiştik. Söz konusu kitap, Brigitte Labbe’nin Çıtır Çıtır Felsefe serisi içinde yer alan Oğlanlar ve Kızlar… Kitap, ataerkil düşünce kalıplarının yeni nesilde yeniden üretilmemesi için oldukça iyi bir kaynak. Kitap, bir kızın da futbolcu olabileceğini ya da ‘erkekler ağlamaz’ klişesinin nasıl yerle bir edileceğini anlatıyor. Evet, ‘toplumsal cinsiyet’ gibi bir kavramı uzun süre sadece kısık sesle söyleyebilen ve ancak son zamanlarda bunu tartışabilen toplumda kız çocukların itfaiyeci olabileceğini ya da erkek çocukların araba yerine bebekle oynayabileceğini kabul etmek elbette o kadar kolay olmuyor. Zira son zamanlarda kavram sıklıkla tartışılıp, geniş kitlelerle tanış hale getirilmeye çalışılsa da geleneksel kodların terki sadece kızlara pembe, erkeklere mavi kıyafet giydirmekten vazgeçmekle de olmuyor. Cinsiyet eşitsizliği ile mücedele ederken dilsel arazlara ek, davranış kalıplarını da yeniden kırmak ve eşitlikçi söylem/davranış geliştirmek gerek.
Ve kabul edelim, neşeli bir bahar günü dallarından uzanan nergisin buram buram kokusunu duyan bir erkeğin gözleri keyiften dolabilir ya da acar bir takımın içindeki bir kız çocuğu en sıkı forvet oyuncusu olarak takımına arka arkaya puan kazandırabilir. Ne o, olmaz mı diyorsunuz? Yoo yoo, kabul edin ki artık erkek bir dadı olabileceği gibi kadın bir matador olmak o kadar zor değil. Eee, haydi o zaman mis gibi bahar kapıda iken çekinmeyin burnunuzu sızlatan kokulara birlikte, Labbe’nin kitabı bitirirken temas etmeden geçmediği şu âşık olmak mevzusunu çocuklarınızla yeniden hatırlayın.
Çıtır Çıtır Felsefe
Oğlanlar ve Kızlar
Brigitte Labbe
Günışığı Kitaplığı
2006, 7 +yaş
40 sf.
Katkı ve öneriler için; [email protected]